۵٫ رستگاری پور و همایونی فر(۱۳۸۶) به بررسی عوامل سیاسی و اقتصادی مؤثر بر صادرات غیر نفتی ایران پرداخته‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در بخش اقتصادی عواملی مانند درآمدسرانه، جمعیت، شاخص قیمت مصرف کننده و نرخ مبادله در کشورهای طرف تجاری ایران، از عوامل مؤثر بر صادرات کالاهای غیر نفتی ایران هستند. بی ثباتی سیاسی کشورهای طرف تجاری ایران نیز بر روند صادرات ایران اثر گذار است. بر اساس یافته ها، هر چه جمعیت، درآمد سرانه و شاخص قیمت مصرف کننده در کشورهای طرف تجاری ایران افزایش یابد، صادرات ایران به آن کشورها نیز افزایش می‌یابد. اما نرخ مبادله و بی ثباتی سیاسی در کشورهای مذکور با صادرات ایران رابطه عکس دارد.

برخی از مطالعات مربوطه که از مدل الماس ملی پرتر استفاده نموده اند و نیز عوامل اثر گذار بر صادرات و نیز موانع صادرات را مورد مطالعه قرار داده‌اند به شرح زیر است.

۶٫ در تحقیقی با عنوان بررسی و رتبه بندی موانع و مشکلات صادرات گاز طبیعی ایران به عرصه های بین‌المللی بر مبنای مدل الماس پورتر که توسط حسن اسماعیل پور و همکاران انجام گرفته شده است، با توجه به مطرح بودن اصل رقابت پذیری یا تجارت آزاد درعرصه جهانی باتکیه بر مزیت نسبی کشور در زمینه منابع گاز طبیعی ، در این پژوهش وضعیت رقابتی صنعت گاز کشور، صادرات گاز طبیعی به بازارهای بین‌المللی با بهره گرفتن از »مدل بومی شده الماس ملی« مایکل پورتر بررسی شده است و ضمن تجزیه و تحلیل رقابت پذیری صنعت گاز ایران، فرصت ها و تهدیدهای احتمالی پیشروی این صنعت در بازارهای بین‌المللی مشخص گردید.

نتایج حاصل از این تحقیق، مزیت رقابتی صنعت گاز کشور در سطح جهانی را تأیید نکرد؛ و در سطح اطمینان ۹۵% (۵% = a) تمامی شش عامل مدل به عنوان مشکلات فراروی توسعه صادرات گاز مورد تأیید قرار گرفتند. در پایان این تحقیق پیشنهاد می شود که ضمن تدوین استراتژی رقابتی، در تعیین، اجرا و ارزیابی استراتژی های کنونی خود تجدید نظر اعمال گردد(اسماعیل پور و همکاران،۱۳۸۹).

۷٫ در تحقیق دیگری که توسط فرزاد کریمی و یوسف حسن پور کار سالاری با عنوان رتبه بندی صنایع کوچک و متوسط استان اصفهان با رویکرد ارزیابی عملکرد عوامل تعیین کننده مزیت رقابتی صورت گرفته است مزیت رقابتی صنایع کوچک و متوسط استان اصفهان به روش عملکردی عوامل تعیین کننده آن در سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۸۴ با بهره گرفتن از شاخص های ترکیبی با کمک گرفتن از مفهوم ضریب مکانی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق که رتبه بندی صنایع در آن با بهره گرفتن از شاخص های بهره وری، ارزش افزوده، اشتغال زایی، وابستگی به مواد خام و اولیه داخلی، بهره وری تولید، گرایش های سرمایه گذاری با بهره گرفتن از تکنیک آنتروپیو صورت پذیرفته شده، شاخص توسعه های عملکرد عوامل تعیین کننده مزیت رقابتی نشان می‌دهد که بهبود یا عدم بهبود در عملکرد عوامل تعیین کننده مزیت رقابتی صنایع کوچک و متوسط استان، فرآیندی انعطاف پذیر و نشان دهنده عدم پایداری نسبی در موقعیت بسیاری از صنایع استان در طول یک دهه اخیر است که متأثر از عوامل مختلفی است. عمده ترین این عوامل، نحوه دسترسی صنایع کوچک و متوسط استان به منابع اولیه داخلی و تأمین منابع مالی جهت سرمایه گذاری است (کریمی. حسن پورکارسالاری،۱۳۸۸)

۸٫ در پژوهش دیگری که توسط حسنقلی پور، اصانلو و سلامی با عنوان شناسائی و رتبه بندی مشکلات و موانع صادرات خودرو در کشور صورت پذیرفته است وضعیت صنعت خودرو کشور از حیث صادرات خودرو به بازارهای جهانی بر پایه »مدل الماس مزیت رقابت ملی« مایکل پورتر، مورد مطالعه قرارگرفته است که پس از انجام رتبه بندی با استفاده تکنیک تحلیل واریانس و نرم افزار spss ،عامل استراتژی ،ساختار و رقابت پذیری شرکت به ‌عنوان اولین عامل و همچنین عوامل دولت و صنایع مرتبط و پشتیبان رتبه های دوم و سوم را به دست آوردند. در پایان این تحقیق مشکلات و موانع مرتبط با صادرات خودرو به طور کلی طبقه بندی شده و راهکارهای پیشنهادی در رابطه با هر مشکل بیان شده است (حسنقلی پور.اصانلو. سلامی ،۱۳۸۷).

۹٫ در تحقیق دیگری با عنوان مزایای استفاده از خدمات شرکت های مدیریت صادرات در راهبردهای توسعه صادرات بنگاه های کوچک و متوسط که توسط منیژه قره چه و فیروز شمشیری صورت پذیرفته شده است ابتدا به بیان نظریه بین‌المللی شدن بنگاه های کوچک و متوسط پرداخته و نیازهای اطلاعاتی این بنگاه ها را در طول مسیر بین‌المللی شدن و درسطوح مختلف آن بیان می‌کند. سپس اشاره ای به موانع و مشکلاتی شده است که این واحدها در زمینه مدیریت فعالیت های صادراتی خود با آن ها در حال چالش هستند (قره چه. شمشیری،۱۳۸۹)

۱۰٫ در پژوهش دیگری با عنوان تعیین وضعیت رقابتی صنعت پرورش میگوی ایران در بازارهای بین‌المللی بر اساس مدل الماس رقابت ملی مایکل پورتر که توسط محمد حقیقی و پگاه مختاری صورت پذیرفته است به شناسایی و تحلیل وضعیت موجود رقابتی در این صنعت پرداخته شده است. این تحقیق که با بهره گرفتن از مدل الماس رقابت مایکل پورتر صورت گرفته است نشان دهنده این است که صنعت پرورش میگوی ایران در مقایسه با سایر رقبای جهانی از جایگاه ضعیف تری برخوردار است. از لحاظ میزان اهمیت هریک از عوامل با توجه به اینکه تمامی عوامل مدل از درجه اهمیت بالاتر از متوسط برخوردار هستند که حاکی از مهم بودن مؤلفه‌ ها برای سنجش وضعیت صنعت از دیدگاه خبرگان است. در این میان مهمترین عامل نهاده های تولید و کم اهمیت ترین آن ها ساختار، استراتژی و وضع رقابت داخلی در صنعت است (حقیقی.مختاری، ۱۳۸۴)

۱۱٫ در تحقیقی با عنوان بررسی رقابت پذیری صادراتی صنعت قطعات خودرو ایران در بازارهای صادراتی که توسط حسن ولی بیگی و همکاران انجام پذیرفته است به بررسی رقابت پذیری صادراتی صنعت قطعات خودرو ایران در بازارهای صادراتی و همچنین تعیین منابع مؤثر بر تغییر در صادرات پرداخته شده است.در این تحقیق محقق به دنبال پاسخ برای دو سوال است که عبارتند از: ۱٫ وضعیت رقابت پذیری صادراتی قطعات خودرو ایران در بازارهای صادراتی طی سال های ۱۹۹۷-۲۰۰۱ چگونه است؟ ۲٫ منابع مؤثر برتغییر صادرات قطعات خودرو کشور کدامند؟ در پایان تحقیق و پس از بررسی هایی که توسط محققین صورت پذیرفت نتایج حاصله نشان داد که الگوی رشد جریان صادرات از اثر کالایی و تقاضای جهانی به سمت اثر کشوری و رقابتی در حال تغییر است. لیکن اثر رقابتی در رشد صادرات قطعات خودرو کشور چندان از سهم چشمگیری برخوردار نبوده است. همچنین اندازه گیری شاخص پلان تجاری کشور، حاکی از آن است که عمده قطعات صادراتی (بیش از ۹۰ درصد) علی رغم اینکه از رشد نسبتاً خوبی نیز برخوردار بوده اند روانه بازارهایی شده اند که تقاضا در آن ها در حال کاهش بوده است (ولی بیگی و همکاران،۱۳۸۳)

در یکی از تعاریف رسمی درباره ی اینگونه کودکان که توسط مشاورین وزارت آموزش و پرورش آمریکا در امر کودکان استثنایی در سال ۱۹۶۸ ارائه شده است، کودکان با نارسایی های ویژه یادگیری آن دسته از کودکان دانسته شده اند که «در یک یا تعدادی از فرایندهای اساسی یادگیری: فهم مطالب، کاربرد زبان گفتاری یا نوشتاری دچار مشکل اند. این اشکالات ممکن است در کودکان به صورت های گوناگون مانند: دشواری در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن، حساب کردن ظاهر شود. این تعریف شامل کودکان با صدمه مغزی، آسیب مغزی، نارساخوانی، آفازی و … می شود؛ اما آن دسته از کودکانی را که اشکال اساسی یادگیری آنان در نتیجه ی نقص بینایی، شنوایی، حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، اشکالات هیجانی یا محرومیت های محیطی است، در بر نمی گیرد.»(نادری، نراقی، ۱۳۸۲، ص ۲۶).

از تعاریف مختلفی که متخصصین در زمینه ی کودکان با نارسایی های یادگیری ارائه داده‌اند می توان ویژگی هایی به خلاصه زیر برای آنان برشمرد:

1. 1. این کودکان دارای بهره ی هوشی تقریبا (متوسط) یا بالاتر هستند.

1. 1. این کودکان از نظر حواس مختلف (بینایی، شنوایی و …) سالم هستند.^[۱]

1. 1. این کودکان از امکانات محیطی و آموزشی نسبتا مناسبی برخوردار هستند.

1. 1. این کودکان دارای نابهنجاری های شدید رفتاری نیستند.

1. پیشرفت آموزشی این کودکان به طور قابل ملاحظه ای کمتر از بهره ی هوشی، سن و امکانات آموزشی که از آن برخوردارند، است.

عللی را که برای شکست این کودکان در امر یادگیری شایسته ذکر است چنین می توان خلاصه کرد:

الف: فقدان انگیزش کافی

ب: فقدان توجه و دقت لازم

ج: دقت بیش از اندازه به جزیی از کل

د. فقدان هماهنگی لازم در حرکات

چون این کودکان با برخورداری از هوش عادی ممکن است در یک یا چند زمینه یادگیری مانند: خواندن، نوشتن، هجی کردن، حساب کردن، توجه کردن و … دچار مشکل شدید باشند، برای کمک به آنان می بایستی از روش های آموزشی خاص، استفاده کرد(نادری، نراقی، ۱۳۸۲، ص ۲۷) .
در سال ۱۹۶۸ یک تعریف به وسیله کمیته مشورت ملی ‌در مورد کودکان ناتوان در گزارش سالیانه آن ها به کنگره به عمل آمد ” کودکان ناتوان در یادگیری در یک یا چند فراگرد اساسی روانی در ارتباط با فهمیدن یا کاربرد زبان شفاهی یا کتبی ناتوانی نشان می‌دهند تظاهرات این ناتوانی ممکن است به صورت اختلال در گوش دادن، فکرکردن، سخن گفتن، خواندن، نوشتن هجی کردن یاحساب باشد .
این اختلالات را نتیجه شرایطی دانسته اند که شامل نقائص ادراکی، ضایعه مغزی، اختلال جزیی در کارکرد مغز، نارساخوانی، اختلال گویایی و غیره است ناتوانی یادگیری این کودکان از نوع مشکلاتی نیست که بدایتا مربوط به بینایی، شنوایی، یا نقائص حرکتی، عقب ماندگی ذهنی پریشانی عاطفی و یا کمبود امکانات محیطی باشد(فریار، رخشان، ۱۳۶۷، ص۲۴تا۲۶ .(ناتوانی یادگیری در اندام ظاهری کودک آشکار نیست کودک مبتلا ‌به این وضع می‌تواند دارای بدنی قدرتمند، چشمانی قوی، گوشهای تیز و هوش بهنجار باشد، در عین حال، چنین کودکی در عملکرد ناتوان است. نارسایی او به همان اندازه واقعی است که ناتوانی پای فلج .

1. ۳- ۲- اختلالات یادگیری چگونه تشخیص داده می شود ؟

هدف از تشخیص، جمع‌ آوری اطلاعاتی است که در طراحی یک برنامه آموزشی متناسب با یادگیری کودک به کار می‌آید. البته مراحل فراگرد ارزیابی تشخیصی توسط کرک (۱۹۶۲)، بیت من (۱۹۶۵) و دیگران توصیف شده است. هریک از این مراحل به متغیرهای زیادی وابسته است. اکثر صاحب نظران، مراحل زیر را در مسیر تشخیص ضروری می دانند:

1. 1. آیا کودک واقعا ناتوانی یادگیری دارد؟ اکثر تعاریف ناتوانی یادگیری به طور ضمنی بین آنچه کودک عملا یاد می‌گیرد و آنچه وی باید و می‌تواند یاد بگیرد تفاوت قائل اند.

1. 1. سنجش میزان تلاش و پیشرفت؛ باید معلوم گردد که وی در کدام زمینه‌های خاص مواجه با شکست و در چه سطوحی متوقف گردیده است.

1. 1. تجزیه و تحلیل یادگیری کودک؛ تعیین تئوری و چارچوب نظری که بر اساس آن تشخیص گر، کودک را مطالعه می‌کند، اثر مهمی در تحلیل نحوه یادگیری کودک خواهد داشت.

1. 1. کشف مانع فراگیری

1. 1. مقابله و تفسیر داده ها و تنظیم پیش فرض تشخیص

1. تهیه و تنظیم یک طرح آموزشی بر اساس پیش فرض

تشخیص امر مستمری است که به موازات کسب اطلاعات بیشتر در طی آموزش و تغییر وضع و شرایط کودک در جریان یادگیری مورد تجدید نظر و اصلاح قرار می‌گیرد، از این رو تشخیص نیازمند ارزیابی تازه و مداوم است(فریار و رخشان، ۱۳۷۹، ص ۷۴-۷۵).

در بساری از موراد، معلم نخستین فردی است که کودک با مشکل یادگیری را تشخیص می‌دهد. معلمان می‌توانند کار و رفتار یک کودک را با دیگر همکلاسی هایش مقایسه کنند و از این رو اغلب می‌توانند کودک با مشکلات یادگیری را قبل از تشخیص والدینش، تشخیص دهند. با این حال، گاهی اوقات والدین نخستین افرادی هستند که به مشکل فرزندشان پی می‌برند(سلیکووتیز، ۱۳۸۱، ص ۳۱).

1. ۳- ۲- ویژگی های ناتوانی های یادگیری:

پژوهشگران از انواع مختلف طرح های طبقه بندی، برای رده بندی و مطالعه ی نمونه های متفاوت ناتوانی های یادگیری استفاده کرده‌اند برای مثال رده بندی بر اساس فرایندهای ویژه ای که به تصور آن ها با یادگیری درگیر هستند؛ که شامل ادراک بینایی و شنوایی، پیگیری، هماهنگی دیداری حرکتی و فرایند حافظه هستند. برای رسیدن به وضوح در این بحث، ناتوانی های یادگیری را به دو گروه تقسیم می‌کنیم:

1. 1. آن دسته از ناتوانی های درگیر با فرایند شنوایی که سبب اختلال در خواندن و سایر مشکلات یادگیری می‌شوند که منشاء آن در زبان است.

1. 1. و دسته ای که درگیر فرایندهای دیداری – حرکتی (غیر کلامی) هستند که منجر به بدخطی، مشکل در ریاضیات و نقص در مهارت های خاص اجتماعی می‌شوند.

1. ۳- ۲- ناتوانی های خواندن و سایر ناتوانی هایی که اساس آن زبان است:

اختلال خواندن – که معمولا خوانش پریشی نامیده می شود- شایعترین اختلال یادگیری است. تعداد زیادی از کودکان مبتلا ‌به این اختلال، به مراکز درمانی معرفی می‌شوند. آن ها به دلیل پیامدهای فراگیر این اختلال (نسبت به سایر اختلالات یادگیری) دارای بیشترین مشکل نیز هستند(بارابارا و همکاران، ۱۳۸۱، ص ۴۶).

«گزارش هایی که از بمبئی، دهلی نو و سایر شهر های بزرگ هند می‌رسد نشان می‌دهد که چگونه شرکت جهانی (آمریکایی) مواد غذایی موسوم به «کلاگ»، سعی دارد با وسایل و روش های جدید بازاریابی و آگهی، عادت قدیمی هندی ها را ‌در مورد نوع و کیفیت صبحانه عوض کند. تمایل سیاست اقتصادی ملی اخیر هند و خصوصی شدن و گشودن درهای این کشور به روی محصولات و سرمایه های خارجی، شرکت «کلاگ» را تشویق ‌کرده‌است که از طبقه ی متوسط ۲۵۰ میلیون نفری هند که در حال رشد و توسعه است، استفاده کند و رژیم صبحانه این گروه از هندی ها را از نان و برنج به ذرت های تولید شده که در آمریکا و اروپا به «سریال» معروف هستند، عوض کند. به موازات بازاریابی و فروش این محصولات، شرکت «کلاگ» همچنین با آگهی های مطبوعاتی و رادیو – تلویزیونی، مردم هند را به انجام ورزش های روزانه جدید که در آن وسایل تربیت بدنی شرکت های جهانی، از جمله آمریکایی ها به فروش می‌رسد هدایت می‌کند. نتیجه این شده است که در یک سال اخیر، بین طبقات بالا و متوسط هند، خوردن «سریال» به جای صبحانه مد شده و طبق گزارش مطبوعات، صد ها مرکز ورزش و تربیت بدنی جدید جهت «لاغر شدن» در شهر هایی مثل بمبئی و کلکته احداث شده است. قیمت یک صبحانه «سریال» این شرکت، مساوی دست مزد دو روز یک کارگر هندی است. ولی هدف شرکت های آمریکایی، گسترش این کالا ها بین چند صد میلیون افراد مرفه و پولدار این کشور است. در حال حاضر، طبقات پایین فقط از تغییر ارزش و مد شدن آن باخبر هستند. طبق مطالعاتی که اخیراًً توسط جامعه شناسان این نواحی به عمل آمده است، هجوم شرکت های غذایی مثل «کلاگ»، «مک دونالد» و غیره به هند و گسترش بی سابقه ی آن ها بین طبقات متوسط و بالای این کشور، با سیاست دروازه های باز اطلاعاتی هند رابطه ی مستقیم دارد. قریب به یک میلیارد هندی، هم اکنون هدف هجوم تصاویر و برنامه های تلویزیونی «استار تی وی» در هنگ کنگ و ماهواره های مربوط به آن هستند.

بازار غذا های آمریکایی و فرشگاه های غذایی مانند «مک دونالد» و «اربی»، طبق اظهارات این شرکت ها سالیانه بیست درصد در کشور مصر در حال رشد و گسترش است. مطالعات اخیر در مصر نشان می‌دهد که سن متوسط نفوس این کشور در حدود ۱۸ سال است و به جمعیت ۵۶ میلیونی مصر سالیانه در حدود یک میلیون نفر افزوده می شود. نتایج تحقیقات حاکی از این است که مصر در حال و آینده هدف مستقیم شرکت های جهانی در رشته‌های غذایی و صنایع اطلاعاتی و فرهنگی است و خواهد بود. در مصر نیز مانند هند، خرید یک «همبرگر» یا کباب آمریکایی به قیمت یک دلار و نیم، در توان بسیاری از مردم نیست، ولی طبقه ی متوسط و بالای مصر، این محصولات و استفاده از آنان را رواج خواهند داد. پوشش تلویزیونی مصر توسط برنامه های ماهواره ای آمریکا و اروپا، نتایج مضری در کارکرد اخیر کارخانه‌ها این کشور داشته است. طبق یک پژوهش جدید، کارگران و خانواده هایی که از این برنامه استفاده می‌کنند، ساعات کار خود را در کارگاه ها و کارخانه ها کاهش داده و بی نظمی جدیدی در امور مدیریت بعضی از صنایع مصر به وجود آورده اند».^[۱۷]

یکی دیگر ازآثار اجتماعی تبلیغات تجاری، جنبه‌های بهداشتی و درمانی است که نباید از آن ها غفلت کرد. کالایِ تبلیغ شده، از این لحاظ که چه اثری بر سلامت و بهداشت مردم باقی می‌گذارد، اهمیت دارد. بدون تردید، نباید دامن زدن به مصرف بیشتر فرآورده هایی که به سلامت شهروندان آسیب می رساند یا دست کم برای رشد جسمی آنان سودی ندارد، با تبلیغ کالا های سودمند، یکسان شمرده شود. این موضوع، خصوصاًً در ارتباط با کودکان، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و در قوانین و مقررات نیز انعکاس یافته است.

تبلیغ داروها یا شیوه های درمان و ترویج مصرف لوازم آرایشی نیز از موضوعات دیگری است که بر سلامت عمومی جامعه اثر مستقیم می‌گذارد و باید در تنظیم مقررات تبلیغات تجاری مورد توجه قرار گیرد.

بند چهارم :ابعاد سیاسی

با روشن شدن آثار اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تبلیغات تجاری، ابعاد سیاسی این پدیده نیز آشکار می شود. در پی دگرگون شدن فرهنگ و رفتار اقتصادی و اجتماعی مردم، بدون تردید جامعه هم دستخوش دگرگونی های اساسی خواهد شد؛ به عبارت دیگر، «خداوند وضعیت هیچ گروهی را تغییر نمی دهد، مگر هنگامی که آنان، خود تغییر کنند».^[۱۸]

ناگفته پیدا‌ است که وضعیت داخلی و پایگاه بین‌المللی کشور ها تابعی از متغیر های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن هاست. طبیعتاً کشوری که دارای شهروندان پر تلاش، قانع، کم مصرف، نوع دوست، ایثارگر و علاقمند به تولیدات داخلی است، چه در تصمیم گیری های داخلی و چه در موضع گیری های جهانی، در مقایسه با کشوری که مردم آن کم کار، حریص و پر توقع، مسرف، خود خواه و شیفته ی تولیدات بیگانگان هستند، وضعیتی متفاوت خواهد داشت.

به همین دلیل است که به رغم جداسازی تبلیغات سیاسی^[۱۹] از تبلیغات تجاری^[۲۰] در مباحث علمی و نظری، در عمل، اهداف سیاسی به وسیله ی پیام های بازرگانی قابل تبیین هستند. با بررسی آثار متفاوت تبلیغات تجاری این نتیجه به دست داد که نیازی به تکرار این مطلب که این آثار در نهایت بر استقلال سیاسی دولت ها نیز تأثیر می‌گذارد، نیست. اینجا نیاز کاذب به کالا های خارجی در کنار تحقیر تولیدات داخلی،

۱۴٫ افزایش درآمدهای دولت

۱۵٫ کاهش بحران‌های اقتصادی (بازار سرمایه، پول، ارز و…)

۱۶٫ کاهش بیکاری در بلندمدت

۱۷٫ جلوگیری از انزوای اقتصادی ایران

۱۸٫ کاهش حجم و نقش دولت در اقتصاد

۱۹٫ کاهش فاصله عقب‌ماندگی با مقیاس‌های جهانی

۲۰٫ تقویت حضور و تاثیرگذاری در سازمان‌های بین‌المللی

۲۱٫ کاهش محدودیت‌های دسترسی به منابع مالی خارجی

۲۲٫ افزایش سطح بهره‌وری و کارایی منابع (نیروی انسانی، منابع طبیعی، سرمایه)

۲۳٫ افزایش مشارکت بخش خصوصی (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و…)

۲۴٫ تقویت نهادی و ساختاری در پیوند، نظام بین‌الملل و فرایند جهانی شدن (اقتصادی، سیاسی و…)

۲۵٫ افزایش ظرفیت‌های هم‌پیوندی با اقتصاد بین‌الملل

۲-۷ مراحل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی

سازمان تجارت جهانی در یک گزارش تفصیلی به ارائه جزئیات مراحل هفت‌گانه عضویت دائم ایران در این سازمان پرداخته است..عضویت دائم یک کشور در سازمان تجارت جهانی در یک فرایند مذاکره‌ای پیوسته می‌شود که تا حدودی با فرایند مذاکرات پیوستن به دیگر سازمان‌ها مثل صندوق بین‌المللی پول که به صورت خودکار انجام می‌شود، متفاوت است. سازمان تجارت جهانی تصریح می‌دارد: «از آنجایی که تصمیمات در کارگروه‌های الحاقی کشورهای عضو ناظر با اجماع تمامی اعضای کارگروه اتخاذ می‌شود، ‌بنابرین‏ تمامی اعضای کارگروه الحاقی یک کشور باید مطمئن باشند که خواسته‌های آن ها از سوی کشور مورد نظر تأمین می‌شود و مسائل برجسته در مذاکرات دو جانبه با آن کشور حل شده است».

قبل از آغاز فرایند عضویت دائم یک کشور در سازمان تجارت جهانی، ابتدا این کشور باید تقاضانامه رسمی و کتبی برای عضویت را ارائه کند و این تقاضانامه در شورای عمومی سازمان بحث و بررسی شود و با اجماع همه اعضا، بررسی تقاضا مورد موافقت قرار گیرد و به عبارتی این کشور عضو ناظر سازمان تجارت جهانی شود. سازمان تجارت جهانی با اعلام اینکه جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۶ می سال ۲۰۰۵ میلادی به عنوان عضو ناظر این سازمان پذیرفته شد و با تشکیل کارگروه الحاقی مربوط ‌به این کشور، فرایند الحاق ایران بها این سازمان آغاز خواهد شد. افزود: «کارگروه الحاقی ایران مانند دیگر کارگروه‌ها یک رئیس خواهد داشت که این شخص پس از مشورت ایران با دیگر اعضا از بین یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی غیر از ایران انتخاب خواهد شد که هنوز این انتخاب به وقوع نپیوسته است». این گزارش اولین مرحله الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی از هفت مرحله الحاق را ارائه یادداشت نظام تجارت خارجی از هفت مرحله الحاق را ارائه یادداشت نظام تجارت خارجی این کشور به کارگروه الحاقی مورد نظر اعلام کرد و افزود: «دولت ایران باید تمامی جنبه‌های نظام تجاری و قانونی خود را به کارگروه الحاقی خود ارائه کند و این یادداشت پایه و اساس تصمیم‌گیری‌های بعدی کارگروه خواهد بود». در مرحله دوم، کارگروه الحاقی ایران در اولین نشست خود به بررسی این نظام تجاری می‌پردازد و کشورهای عضو کارگروه سوالات خود را در خصوص این یادداشت از تیم مذاکره‌کننده ایرانی می‌پرسند و تیم ایرانی باید پاسخ مناسب را به آن ها ارائه دهد و آن ها را متقاعد سازد. پس از بررسی تمامی جنبه‌های نظام تجاری و قانونی ایران در کارگروه الحاقی، مرحله سوم که یکی از حساس‌ترین مرحله‌هاست آغاز می‌شود. کارگروه الحاقی ایران در مرحله سوم به بخش اصلی الحاق یعنی مذاکرات چندجانبه بااعضا می‌پردازد ودراین مذاکرات شرایط و ضوابط الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی مشخص خواهند شد.

این شرایط و ضوابط شامل تعهداتی است که ایران باید در خصوص رعایت قوانین سازمان تجارت جهانی به مجرد عضویت در این سازمان بدهد. مرحله چهارم الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی که همزمان با مرحله سوم اجرا می‌شود، انجام مذاکرات دوجانبه ایران با تک‌تک اعضای کارگروه درخصوص توافقات تجاری دوجانبه است. در این مرحله، ایران باید با تک‌تک اعضای کارگروه درخصوص امتیازها و تعهدات مبادلات تجاری کالا و خدمات و دسترسی دو کشور به بازار یکدیگر به توافق برسد.نتایج مذاکرات ایران در مراحل سوم وچهارم شامل سه­سند جداگانه است که بایددرمرحله پنجم به­تصویب نهایی اعضای کارگروه برسد.

سند اول عبارت است، از گزارش خلاصه اقدامات، شرح مذاکرات و شرایط الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی که در کارگروه تهیه شده است.

سند دوم، پروتکل الحاقی است که شامل شرایط و ضوابط مورد قبول ایران و سایر اعضای کارگروه جهت عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی است که در مذاکرات چندجانبه کارگروه تدوین شده است.

سند سوم نیز عبارت است، از توافقات دوجانبه بین ایران و تک‌تک اعضای کارگروه درخصوص امتیازها و تعهدات مبادلات تجاری کالا و خدمات و دسترسی دو کشور به بازار یکدیگر.

سه سند مذکور در قالب یک مجموعه اسناد الحاقی در مرحله پنجم باید در نشست پایانی کارگروه به تصویب نهایی اعضای کارگروه برسد.

مرحله ششم عضویت دائم ایران در سازمان تجارت جهانی، ارائه گزارش نهایی کارگروه به شورای عمومی سازمان تجارت جهانی و تصویب این گزارش در شورای عمومی یا نشست وزیران است.

۲-۸ اصول تجارت جهانی

• • اصل عدم تبعیض و تعمیم بلاشرط که مطابق با این اصل، هر گونه امتیاز بازرگانی و تعرفه‌ای که از سوی یک کشور به هر کشور عضو اعمال می‌شود، به تمام شرکای تجاری عضو، قابل تعمیم است. تنها استثنای این اصل ‌در مورد همگرایی اقتصادی همانند اتحادیه‌های گمرکی بین چند کشور می‌باشد.

• • استفاده از محدودیت‌های کمی در تجارت همچون سهمیه‌بندی و صدور پروانه واردات ممنوع بوده و حمایت از صنایع داخلی فقط از طریق تعرفه‌های گمرکی شفاف، امکان‌پذیر است.

• • کاهش و تثبیت تعرفه‌های گمرکی و حذف موانع تجاری غیرتعرفه‌ای، مگر ‌در مورد محصولات کشاورزی که با مشکلاتی در پرداخت‌ها مواجه هستند.

• • برقراری سیستم تعرفه‌های ترجیحی با هدف اعطای امتیازات تجاری به بعضی از فرآورده‌های کشورهای در حال توسعه، به منظور ساده‌سازی رقابت محصولات این کشورها با محصولات تولیدی کشورهای صنعتی.

• • هر گونه عمل کشورهای عضو که جنبه دامپینگ (فروش کالا به زیرقیمت تمام شده برای تصاحب بازار) داشته باشد، ممنوع است.

• • وضع هر گونه مالیات بر کالای وارداتی بیشتر ازمیزان مالیات بر کالاهای ساخت داخل، توسط کشورهای عضو ممنوع است.

• • اعطای هر گونه وام (کمک بلاعوض) و تخفیف مالیاتی به منظور تشویق کالا، غیرقانونی است.

• انجام مشورت ‌در مورد سیاست‌های بازرگانی با دیگر اعضا و حل و فصل اختلافات ناشی از روابط تجاری از طریق مذاکره.

طبق اصول سازمان، تصمیمات سازمان باید با توافق کلیه اعضا و یا حداقل بدون مخالفت هیچ یک از اعضا باشد. ‌بنابرین‏ هیچ تصمیمی را سازمان نمی‌تواند به کشورهای عضو دیکته کند و هر یک از اعضای کوچک و بزرگ، حق وتو دارند.

1. 1. 1. مخاطبان یا دریافت کنندگان پیام: که مستقیم یا غیرمستقیم پیام را دریافت ‌می‌کنند. مخاطب ارتباط سیاسی ممکن است بسیا گسترده باشد، همانند دعوت مردم به شرکت در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری که در این حالت شکل دولتی حزبی چشمگیر است. گستره مخاطبان ممکن است محدود باشد؛ همان گونه که سردبیر یک روزنامه دولت را مخاطب قرار می­دهد و از او می­خواهد که تغییراتی در رهبری ایجاد کند و یا برای حفظ آن تلاش کند. (رنی، ۱۳۷۵، ۱۹۳)

      

   

1. واکنش: میزان و طبیعت مخاطب هر چه بیشتر باشد، هدف همه انواع ارتباط سیاسی رسیدن به تأثیر بر گیرندگان پیام و ایجاد واکنش در آن ها‌ است. از مبارزات ریاست جمهوری تا گفت و گوی میان فردی نمایندگان مجلس در تمام موارد ارتباط گر امیدوار است که در زمینه رفتار سیاسی، پیماش دست کم یکی از چهار واکنش آغازگری، تغییر عقیده، تحکیم عقیده و فعال سازی را به بار آورد.

۴-۲-۲ – مجلس و گشایش آن در ایران:
۱-۴-۲-۲- مجلس شورا در تاریخ ایران:

۱۴ مهر سالروز تشکیل اولین مجلس شورا در تاریخ ایران است؛ مجلسی که ریشه ­های شکل­ گیری آن را باید در حوادث مشروطیت جستجو کرد. در تاریخ تحولات سیاسی ایران از صدور فرمان مشروطیت به عنوان اولین ثمره نهضت مشروطه یاد می­ شود؛ فرمانی که ۷ ماه بعد از دستور تأسيس ‌عدالت‌خانه صادر شد.
تأسیس عدالت­خانه یا مجلس شورا و تدوین نظام­نامه یا قانون اساسی و همچنین برقراری حکومت مشروطه از نتایج نهضت مشروطه هستند. ‌بنابرین‏ ریشه‌یابی هریک ازآنها بدون بررسی نهضت مشروطه امکان‌پذیر نیست‌. شکی نیست که نارضایی عمیق جامعه ایران در سال­های حکومت قاجار، ریشه اصلی اعتراضات مردمی علیه دولت و زمینه­ ساز شکل‌گیری نهضت مشروطیت بود. به عبارت دیگر هرج و مرج و فساد در دستگاه اداری‌، تهی شدن خزانه مملکت براثر اسراف و ولخرجی‌های شاه و درباریان‌، قحطی فزاینده در تهران و شهرستان­ها، تسلط روزافزون بیگانگان بر کشور، افزایش بهای ارزاق عمومی‌، وضع مالیات‌های کمرشکن ‌و سنگین علیه مردم‌، ظلم و تعدی مأموران قاجاری نسبت به مردم‌، بی­حرمتی به مراجع تقلید و زیرپا نهادن احکام اسلامی‌، بحران مالی و سقوط اقتصادی کشور و اعطای امتیازات گوناگون به قدرت‌های استعماری‌، ریشه انقلاب مشروطیت بودند.

همچنین غم از دست دادن ایالات شمالی ایران در جنگ‌های دوره قاجار با روس‌ها و رسمیت یافتن این جدایی در پیمان­های گلستان و ترکمانچای‌، عامل مهمی بود که به هر حرکتی علیه حکومت قاجار در ایران نیرو و انگیزه می‌بخشید. نهضت مشروطیت در سال‌های پس از مرگ ناصرالدین شاه به وقوع پیوست و عملکرد نامطلوب و ظالمانه مظفرالدین شاه خود در شوراندن جامعه علیه دستگاه حکومتی نقش مهمی داشت‌. مظفرالدین شاه برای تأمین هزینه های دربار ومسافرت‌های پی در پی خود به اروپا از یکسو شروع به دریافت وام با شرایط سنگین و گرو گذاشتن عواید گمرک کشور نزد خارجیان کرد واز سوی دیگر به وسیله صدراعظم خود ـ عین‌الدوله ـ مردم را برای پرداخت مالیات بیشتر تحت فشار قرار داد. مجموعه این عوامل، با آغاز رفت و آمد ایرانیان به خارج و رسوخ افکار آزادی‌خواهانه به داخل کشور دست به دست هم داده و نخستین هسته‌ها و انجمن­های ضد حکومتی را به ­وجود آورد. بسیاری از محققین‌، انقلاب ۱۹۰۵ روسیه که منجر به تأسیس مجلس «دوما» شد و یا ورود عده‌ای از انقلابیون قفقاز به ایران را در اشاعه افکار انقلابی بی تأثیر نمی‌دانند. ولی علاوه بر همه این ها، رقابت انگلیس و روس در ایران و تلاش آن ها را برای سلطه بر ایران که با همکاری درباریان قاجار صورت می‌گرفت نباید در شکل گرفتن نهضت مشروطه از نظر دور داشت. (مهرداد، ۲۵۴)

فرمان تأسيس عدالت­خانه در ذیقعده ۱۳۲۳هـ ق. ـ ۱۲۸۴هـ ش. توسط مظفرالدین شاه انتشار یافت. متن فرمان تأسیس عدالت­خانه بود و در آن اشاره‌ای کمرنگ به نظام­نامه و مجلس و قانون شده بود، گرچه در ظاهر امر نشان از توجه شاه به خواسته‌های مردم داشت‌، ولی تحت اعمال نفوذ عوامل وابسته به دربار جامه عمل پوشانده نشد و با اعتراض مردم و تحصن روحانیون مواجه شد.

اعلامیه دوم دو روز بعد صادر گشت و این اعلامیه­ مظفرالدین شاه تا حدودی رضایت خاطر مردم را جلب کرد. در نتیجه اعتصابات به­تدریج شکسته شد تحصن‌ها خاتمه یافت. مقدمات تشکیل اولین مجلس شورای ملی ایران نیز فراهم آمد. از طرفی به علت بیماری مظفرالدین شاه، مشیرالدوله در تدوین نخستین قانون اساسی مشروطه به سرعت عمل کرد تا قانون توسط شاه و پیش از مرگش توشیح شود. کار تدوین نظام­نامه انتخابات نیز توسط مجلسی مرکب از نمایندگان شاهزادگان‌، علمای قاجاریه‌، اعیان‌، مالکین‌، اشراف‌، تجار و اصناف آغاز شد. این مجلس هفته‌ای دو بار در دارالخلافه ـ میدان ۱۵ خرداد فعلی ـ تشکیل جلسه می‌داد و پس از ۳۳ روز موفق شد نظامنامه انتخابات را آماده کند و آن را به امضای شاه برساند. در بخشی از این نظام­نامه که با ۵۱ اصل در ۱۷ شهریور ۱۲۸۵ تدوین و به تأیید شاه رسید، آمده است‌:
«انتخاب شوندگان ملت باید از ۶ طبقه باشند: شاهزادگان و قاجاریه‌، علمای اعلام و طلاب‌، اعیان و اشراف‌، تجار و مالکین‌، فلاحین (زارعین‌) و اصناف‌»