۲-۶-۱۱- نظریه گشتالت و شناخت گرایی

گونه‌ای دیگر از تبیین خلاقیت این است که، تفکر خلاق بازسازی گشتالت^[۹۵]‌ها یا الگوهایی است که از نظر ساختاری^[۹۶] ناقص هستند. تفکر خلاق معمولاً با وضعیتی مسأله دار شروع می‌شود که جنبه‌ای ناتمام است. شخص این مشکل را به عنوان یک کل در نظر می‌گیرد، سپس پویایی^[۹۷] خود مسأله نیروها و تنش‌های درون آن، خطوط فشار مشابهی را در ذهن به وجود می‌آورند. با دنبال کردن این خطوط فشار، راه حلی پیدا می‌کند که هماهنگی کل را به آن باز می‌گرداند. وی از طریق این فرایند، نوعی اشتیاق ذاتی یعنی گرفتن الگویی کلی و با گردانیدن نظم به آن را ارضاء می‌کند (فلدهوسن^[۹۸]، ۱۹۹۵). طبق نظریه شناختی، خلاقیت به عنوان یک روش تازه در حل مسائل جدید است، حل مسائلی که شخص برای آن جواب مشخص ندارد، یعنی قبلاً راه انجام آن را یاد نگرفته است. تأکید شناخت گرایی بر استفاده از تجربه های قبلی در یادگیری است در حالی که نظریه گشتالت آن را به طور کامل رد می‌کند. وایزبرگ^[۹۹] (۱۹۹۳) معتقد است خلاقیت همان افکاری است که ما هر روز از آن استفاده می‌کنیم. ما به راحتی می‌توانیم با بهره گرفتن از روش قدیمی‌چیز تازه ای تولید کنیم. شناخت گرایان و گشتالتی ها، فرایند تفکر خلاق را بر مبنای کل گرایی توصیف می‌کنند، در حالی که کل، تنهاوسیله ای برای تحقق خلاقیت می‌باشد. معمولاً درک کل موجب تفکر خلاق نمی‌شود، زیرا تفکر در نتیجه شناخت روابط در ارتباط با کل ایجاد می‌شود. به علاوه در بیشتر اوقات نیز بدون آنکه هنوز فرد، کل مسأله را در نظر داشته باشید موفق به تفکر خلاق با فرضیه‌ها و حدس‌های هوشمندانه ای می‌شود (حسینی، ۱۳۷۸) به طور خلاصه، نظریه گشتالت، آن نوع تفکر خلاق که فرد را وادار به پرسش سؤال‌های بکر می‌کند، تبیین نمی‌کند (فلدهوسن، ۱۹۹۵).

۲-۶-۱۲- دیدگاه گیلفورد نسبت به خلاقیت

به نظر گیلفورد (۱۹۸۷)، تفکر واگرا ویژگی مهم آفرینندگی است. در این نوع تفکر جواب قطعی وجود ندارد و تعداد زیادی جواب احتمالی ممکن است موجود باشدکه از نظر منطقی هر یک از آن ها درست است. گیلفورد برای تفکر واگرا ۸ عامل را ذکر می‌کند که عبارتند از:

1. 1. سیالی کلام^[۱۰۰] که توانایی تولید واژه هایی است که نیازهای نمادین معینی را بر طرف می‌سازد. برای اندازه گیری آن از شخص خواسته می‌شود فهرستی از واژه ها را با پیشوندهای معینی ارائه دهد.

1. 1. ایده پروری^[۱۰۱] که توانایی فراخوانی ایده های بسیار، در موقعیت‌های رها از محدودیت هاست و کیفیت پاسخ اهمیتی ندارد. برای سنجش این عامل از فرد خواسته می‌شود. فهرستی از کاربردهای یک شیء معمولی مانند آجر و روزنامه را ارائه می‌دهد.

1. 1. انعطاف پذیری خود جوش معنایی^[۱۰۲] که توانایی تولید ایده های گوناگونی است که شخص آزادی انجام آن را دارد. این توانایی را می‌توان ‌به این صورت سنجید که شخص بخواهند فهرستی از کاربردهای شیء معمولی را اریه می‌دهد، امًا این کاربرد ها، بر اساس تعداد موارد کاربرد‌های پیشنهادی محاسبه می‌شود.

1. 1. انعطاف پذیری خود جوش تصاویر^[۱۰۳]، با توانایی فهم تغییرات سریع، از نگاره‌های دیداری که قابل درک هستند تشکیل شده است.

1. 1. تداعی پروری^[۱۰۴] یعنی توانایی تولید واژه ها از حوزه یک معنی محوری، برای اندازه گیری این استعداد از فرد می‌خواهند تا فهرستی از مترادف‌های واژه معینی را فراهم سازد.

1. 1. تعبیر پروری^[۱۰۵]، توانایی نادیده گرفتن شکل مجموعه ای از خطوط، جهت دیدن شکل خطوطی دیگر است. مثل پیدا کردن چهره هایی که خطوط آن ها به عنوان بخشی از اشیاء بزرگتر، از این نظر پنهان شده‌اند.

1. 1. سیالی سازگاری نمادین^[۱۰۶] یعنی توانایی ساختار جدید موقعیت و یا مسأله، وقتی شخص با موضوعی نمادین سرو کار دارد. برای سنجش این توانایی از شخص خواسته می‌شود با برداشتن تعداد معینی از چوب‌های کبریت که مربع یا مثلث‌هایی را تشکیل می‌دهند، تعداد معینی مربع یا مثلث باقی می‌گذارد.

1. ابتکار که توانایی ارائه پاسخ‌های غیر معمول، دور از ذهن یا زیرکانه است.

۲-۶-۱۳- کوشلر^[۱۰۷]

کتاب آرتور کوشلر (۱۹۶۴) به نام «کنش آفرینش^[۱۰۸]» جاه طلبانه ترین تلاش است که تا کنون برای جمع‌ آوری یافته های علوم مختلف و شهر ساختن آن ها در نظریه های متعددی از خلاقیت انجام است وی در کتاب خود بر آن است که نظریه خود را ‌در مورد ماهیت خلاقیت به صورتی که در شوخ طبعی و عملی ابراز می‌شود، تألیف کند و آخرین نتایج روان شناسی فیزیولوژیک، عصب شناسی، ژنتیک و برخی علوم دیگر را در آن منظور کند. ایده اصلی او این است که تمامی‌فرایند‌های خلاق الگوی مشترکی دارند که وی آن را ارتباط دو وجهی^[۱۰۹] می‌نامد و آن پیونددادن سطوح تجربه های بی ارتباط قلبی با مبنای داوری است. فرد موقع تفکر خلاق همزمان، به بیش از یک زمینه تجربی می‌اندیشد؛ حال آنکه در تفکر معمولی، راه هایی را دنبال می‌کند که تداعی آن ها گذشته را در بر می‌گیرد. (نلر، به نقل از مسدود، ۱۳۸۰). بنابر نظر کوشلر هر الگویی از اندیشه و یا رفتار توسط مجموعه ای از قواعد^[۱۱۰] (یا رمز^[۱۱۱]) کنترل می‌شود که یا ذاتی هستند و یا آموخته شده اند. در عین حال، این الگو دارای انعطاف پذیری معینی است تا بتواند به طور گزینشی، گستره ای از شرایط محیط، واکنش نشان دهد. (کفایت، ۱۳۷۴). نتیجه ای که از این مباحث به دست می‌آید این است که با وجود نبودن نظریه ای قطعی در زمینه خلاقیت، باید با بنش ناشی از نظریه هایی موجود راه حلی پیدا کنیم. برای تبیین متافیزیکی وگهانی خلاقیت ممکن است از فیلسوفان نظریه ی تکاملی مثل وایت، برای تبیین نقش ناخودآگاه در خلاقیت از فروید، برای آگاهی از این که خلاقیت تا چه اندازه پاسخی به محیط خارج ما است از نظریه اسکاکتل استفاده می‌کنیم. بهترین تلاش تا زمان حال ‌در مورد خلاقیت در کل شخصیت را راجرز انجام داده است. در مجموع خلاقیت از شیوه های فرزند پروری والدین، ایجاد امکانات محیطی و نوع آموزش‌ها و میزان پذیرش آن توسط آموزش و پرورش رسمی‌ایجاد می‌شود.

۲-۷- فرایند خلاقیت

درباره اینکه برای شکل گیری فکر خلاق یا رفتار خلاقانه چه مراحلی باید طی شود نظرات ودیدگاه‌های مختلفی وجود دارد که در اینجا به چند مورد از آن ها اشاره خواهیم کرد.سلوی^[۱۱۲](۲۰۰۷) وگریورز^[۱۱۳]و نکا^[۱۱۴] (۲۰۰۳) از جمله نخستین نظریه پردازانی هستند که خلاقیت را به صورت فرآیندی چند مرحله ای تشریح کردند. آن‌ ها معتقدند که شکل گیری تفکر خلاق شامل چهار مرحله دارد:

1. 1. آمادگی^[۱۱۵]

1. 1. نهفتگی^[۱۱۶]

1. 1. اشراق ^[۱۱۷]

1. اثبات^[۱۱۸]

۲-۷-۱- مرحله آمادگی

برای ارائه یک نظریه تازه یا یک اثر هنری لازم است بر مقدمات کار مسلط بود و از یک نوع آمادگی کلی در زمینه‌های مختلف برخوردار شد. علاوه بر این آمادگی عمومی، یک نوع آمادگی خاص نیز ضرورت دارد. منظور از این آمادگی، بررسی و جستجو، مطالعه و جمع‌ آوری مدارک درباره موضوع مورد نظر است. یکی از روش‌های مفید در این زمینه مطالعه عقاید و نظریه های دیگران درباره آن موضوع است.

۲-۷-۲- مرحله نهفتگی (تکوین)

دلایل زیادی برای تقسیم یا عدم تقسیم سود وجود دارد. کشف و شناسایی دقیق عوامل اثر گذار بر سیاست تقسیم سود هنوز یکی از مسائل بحث انگیز در حوزه مدیریت مالی شرکت ها است. مدیریت شرکت باید متغیرهای متفاوتی را قبل از تصمیم گیری درباره چگونگی پرداخت سود تقسیمی در نظر بگیرد. در صورتی که عوامل اثرگذار بر نسبت سود تقسیمی و میزان تأثیر آن ها مشخص شود، مدیران به نگرشی درباره موقعیت شرکت خود از لحاظ تقسیم سود دست می‌یابند و بهتر می‌توانند تصمیم گیری کنند. سود تقسیمی روی ارزش سهام شرکت و آینده آن تأثیر دارد. به دست آوردن سود و کسب ثروت هدف مشترک تمامی سهام‌داران است. [۷]

آگاهی از عوامل تعیین کننده سیاست تقسیم سود ضمن آنکه تصویر روشنی از توان توزیع نقدینگی شرکت‌ها ارائه می‌دهد، امکان برآورد رفتار آتی آن ها را نیز فراهم می‌سازد. همیشه بین مدیران و صاحبان سهام عمده از یک طرف و هزاران هزار سرمایه گذار کوچک از طرف دیگر بر سر مسئله تقسیم سود تضاد وجود دارد .هدف سرمایه گذاران جزء از سرمایه گذاری بیشتر دریافت سود نقدی است و مایل هستند که بازده سهام خود را به شکل سود نقدی دریافت نمایند از طرف دیگر سهام‌داران عمده مایل هستند که سود در شرکت نگهداری و صرف توسعه گردد و در نتیجه قیمت سهام شرکت از این طریق افزایش یابد[۱۱].

۱-۳) اهمیت موضوع

تقسیم سود از دو جنبه بسیار مهم قابل بحث است و از یک طرف عاملی اثرگذار بر سرمایه گذاری های آتی شرکت ها می‌باشد. تقسیم سود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می شود. از طرف دیگر بسیاری از سهام‌داران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند، از این رو مدیران با هدف حداکثر کردن ثروت همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت های سودآور سرمایه گذاری تعادل برقرار کنند. ‌بنابرین‏ تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران اتخاذ می شود بسیار حساس و دارای اهمیت است[۲۲]. شناسایی و تبیین عوامل تعیین کننده سیاست تقسیم سود، یکی از اصلی ترین دغدغه های ذینفعان بنگاه های اقتصادی است. آگاهی از این عوامل ضمن آنکه تصویر روشنی از توان توزیع نقدینگی شرکت ها را ارائه می‌دهد، امکان برآورد رفتار آتی آن ها را نیز فراهم می‌سازد. همیشه بین مدیران و صاحبان سهام عمده از یک طرف و سرمایه گذاران خرد از طرف دیگر بر سر مسأله تقسیم سود تضاد وجود دارد. سرمایه گذاران فردی از سرمایه گذاری خود انتظار دریافت سود دارند و مایل هستند بازده سهام خود را به شکل نقدی دریافت کنند ولی سهام‌داران عمده مایل هستند که سود در شرکت نگهداری و صرف توسعه گردد تا در نتیجه قیمت سهام شرکت از این طریق افزایش یابد[۳۳].

۱-۴) اهداف تحقیق

با توجه به فرآینـد خصوصـی سازی صنایع ایران و جلب مشارکت عمومی در اداره شرکت‌ها، ضروری است به منظور اتخاذ تصمیمات منطقی ‌در مورد سرمایه گذاری در سهام شرکت‌ها و به لحاظ ارزیابی وضعیت سودآوری واحد تجاری و انعطاف پذیری مالی در یک سرمایه گذاری، شرایطی فراهم شود تا اطلاعات مورد نیاز سرمایه گذاران جهت حصول اطمینان از افزایش منـافع آنــها در نتیجه سرمایه گـذاری در واحد مورد نظر در اختیـار آنان قرار گیرد. سرمایه گــذاران برای انجام سرمایه گذاری باید سوالات متـعددی را پی جو باشند که: سودآوری شرکـت در آینده چگونده خواهد بود؟ آیا روند سود دهی همچنان ادامـه خواهد داشـت یا خیر؟ سیاست های تولیــد و فروش شرکت در آتی چگونه خواهـد بود؟ شرکت قدرت پرداخت سود سـهام را خواهد داشت؟[۱۵].

از جمله ‌گروه‌های اصلی استفاده کننده از اطلاعات مالی شرکت ها، سهام‌داران و سرمایه گذاران هستند. خط مشی تقسیم سود به عنوان یکی از اطلاعات اثرگذار در بازار سرمایه، برای سرمایه گذاران اهمیت خاصی دارد، زیرا اغلب سرمایه گذاران با بهره گرفتن از آن اقدام به اخذ تصمیمات مورد نظر خود می نمایند. به منظور افزایش قدرت پیش‌بینی سرمایه گذاران و کاهش ریسک شرکت، شناسایی عوامل مؤثر بر خط مشی تقسیم سود می‌تواند بسیار مفید و حائز اهمیت باشد. اهمیت این موضوع نزد مدیران شرکت ها به جهت استفاده از اطلاعات حاصله در فرایند اداره شرکت و ارزیابی بازار از عملکردآنان جدی است. از همین رو بخشی از توجه و توان مدیران شرکت ها معطوف به مقوله ای است که از آن تحت عنوان خط مشی تقسیم سود یاد می شود. اما مهمتر از خط مشی تقسیم سود، ریشه یابی دلایل اتخاذ یک خط مشی تقسیم سود از طرف شرکت ها است، زیرا دلایل و عوامل تعیین کننده به دست آمده از این ریشه یابی، نه تنها به توضیح رفتار شرکت ها در گذشته کمک می‌کند، بلکه ابزاری را برای پیش‌بینی حرکت و مسیر آتی آن ها در این حوزه فراهم می آورد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش بررسی می شود که آیا فرصت های سرمایه گذاری و منابع تأمین مالی بر خط مشی تقسیم سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مؤثر است؟

۱-۵) قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی: بررسی رابطه ی میان سیاست سود تقسیمی، فرصت های سرمایه گذاری و تأمین مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

قلمرو مکانی: شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

قلمرو زمانی: قلمرو زمانی این تحقیق از سال ۱۳۸۸ تا سال ۱۳۹۲ می‌باشد.

۱-۶ ) فرضیات تحقیق

1. 1. رابطه ی معناداری بین سیاست سود تقسیمی و فرصت های سرمایه گذاری وجود دارد.

1. رابطه ی معناداری بین سیاست سود تقسیمی و تأمین مالی وجود دارد.

۱-۷) جامعه مورد نظر تحقیق

جامعه آماری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱-۸) نمونه آماری

نمونه آماری شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که از شرایط زیر برخوردار باشند:

۱-پایان سال مالی آن ها ۲۹/۱۲ باشد.

۲- جزء شرکت های مالی مانند بانک ها ،مؤسسات بیمه و شرکت های سرمایه گذاری و واسطه ای مالی نباشند زیرا ساختار مالی این شرکت ها با سایر شرکت ها به طور قابل توجهی متفاوت است.

۳- شرکت ها قبل از سال ۱۳۸۸در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند و به صورت مستمر معامله شده باشند.

۴- در طی دوره مورد بررسی تغییر سال مالی نداشته باشند.

۵- اطلاعات مالی مورد نیاز به طور کامل وجود داشته باشد.

۱-۹) روش تحقیق

پژوهش حاضر کاربردی است. طرح پژوهش آن از نوع نیمه تجربی و با بهره گرفتن از رویکرد پس رویداد )از طریق اطلاعات گذشته) است.

برای بررسی فرضیات از یک معادله استفاده شده است. سپس با بهره گرفتن از آزمون هایی که شرح کامل آن ها در فصل سوم ارائه شده است، فرضیات پژوهش مورد بررسی و آزمون قرار گرفت.

برای بررسی فرضیه های تحقیق از مدل زیر استفاده می شود:

DP =+ (IO)_it+(Lev)_it+(Pro)_it +(Risk)_it + ε_it

که داریم :

_۱β و _۲β و _۳β و _۴β = ضرایب متغیر ها

DP: سیاست تقسیم سود

دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بدن است. در حالت طبیعی­، غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می‌شود. قند از معده وارد جریان خون می‌شود. لوزالمعده هورمون انسولین ترشح می‌کند و این هورمون باعث می‌شود قند از جریان خون وارد سلولهای بدن شود. در نتیجه مقدار خون در حد نرمال و متعادل باقی می‌ماند. اما در بیماری دیابت، یا انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظایف خود را بدرستی انجام دهد، در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون نمی‌تواند به طور مؤثری وارد سلول‌های بدن شود و مقدار آن بالا می‌رود. انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های بتا واقع در پانکراس ترشح می‌شود و وظیفه­ی اصلی آن کاهش قند خون است. پانکراس نیز یکی از غدد دستگاه گوارش است، که در پشت معده قرار دارد (هگلسون^[۱]، اسنایدر^[۲]، اسکوبار^[۳]، سمینریو^[۴] و بکر^[۵]، ۲۰۰۷). دیابت نوع ۲ در مراحل اولیه با تغییر شیوه زندگی اعم از تغذیه سالم، فعالیت بدنی و نیز کنترل استرس قابل درمان خواهد بود. در مراحل پیشرفته تر بیماری اغلب با مصرف داروهای خوراکی قابل کنترل است (هگلسون و همکاران، ۲۰۰۷).

تحقیقات نشان داده است که مسائل روان شناختی در کنترل دیابت بسیار مؤثر است. آموزش‌های روانشناختی همراه با درمان‌های پزشکی در دیابت بسیار موثرتر و پایدارتر از درمان دارویی به تنهایی است. این نکته را باید در نظر گرفت که، آموزش‌های روانشناختی باید با توجه به نوع دیابت و توانایی‌های بیماران باشد. به دلیل اینکه بیماران دیابتی ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلالات خوردن دارند باید تحت آموزش‌های روان شناختی قرار بگیرند، همچنین خانواده های افراد دیابتی باید تحت آموزش قرار بگیرند تا طرز برخورد صحیح با این بیماری را فرا بگیرند. درمان‌های روانشناختی و گروهی از جمله، آموزش مراقبت از خود، توانایی حل مسئله، کنترل خشم و رعایت رژیم غذایی مناسب در بهبودی پایدارتر بیماران دیابتی بسیار مؤثر بوده است (انجمن دیابت کانادا^[۶]، ۲۰۰۸). یکی از شیوه های روانشناختی مؤثر در درمان دیابت، درمان شناختی-رفتاری است. رویکرد شناختی-رفتاری^[۷] بر تحریفات شناختی و تلاش برای تغییر رفتار تمرکز دارد. جوهره رویکرد شناختی-رفتاری عواطف و رفتارهایی است که توسط افکار و شناخت ما شکل گرفته اند. درمانگر به بیمار کمک می‌کند تحریفات شناختی خود درباره‌ موضوعات مرتبط با شرایط دیابتیک را شناسایی نموده و شیوه ­های تفکری مثبت تر و واقع بینانه تری را جایگزین آن ها نماید (ویلدرموت^[۸]، ۲۰۰۸).

یکی از متغیرهایی که نقش پررنگی در بهبود افسردگی بازی می‌کند، امید است. می‌توان گفت با سطح بالایی از امید افراد می‌توانند خودشان را در برابر افسردگی حفاظت کنند و دوره های کوتاه مدت افسردگی بهبود یابند و احتمال کمتری دارد که تجربه‌ای دوباره داشته باشند. (اسنایدر^[۹]، ۲۰۰۰). امید درمان گروهی یکی از رویکردهای جدید درمانی می‌باشد که با ترکیب اصول مداخلات درمانی مبتنی بر شرح حال^[۱۰]، تمرکز بر حل مسئله^[۱۱] یک نظام درمان کوتاه مدت و نیمه ساخت یافته و جدید ارائه می‌کند.

بیان مسأله

دیابت نوع ۲ بیشتر در بالغین بالای ۳۰ سال و چاق دیده می‌شود که ۹۰-۸۰ درصد کل موارد دیابت را شامل می‌شود و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد به خوبی عمل نمی‌کند. در واقع پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی‌کند و یا انسولین ترشح شده، فاقد کارایی لازم است (تایلبرگ^[۱۲]، میراندا^[۱۳]، جیمز^[۱۴] و بتل^[۱۵]، ۲۰۰۱). تحقیقات نشان داده است که افراد دیابتی ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی و اضطراب دارند. شیوع افسردگی در افراد دیابتی ۲۴ درصد است (گلدنی^[۱۶]، فیلیپس^[۱۷]، فیشر^[۱۸] و ویلسون^[۱۹]، ۲۰۰۴)، ولی درمان­های بسیار کمی در زمینه بهبود سطح کیفیت زندگی و کنترل هیجانات دریافت می‌کنند. همچنین موقعیت اجتماعی بیماران در روش های درمانی در نظر گرفته نمی‌شود. درمان‌های صرفأ پزشکی برای بیماران در دراز مدت کافی نیست و درمان باید مسائل جسمانی و مسائل روانشناختی را مد نظر قرار دهد. هدف از درمان روانشناختی در افراد دیابتی نوع ۲ این است که زندگی سالمتر و بهتری با دیابت داشته باشند. هدف از اجرای این طرح، آموزش کامل و جامع با تمرکز بر زندگی بهتر با دیابت با بهره گرفتن از روش درمان شناختی – رفتاری است. در این روش سطح کیفیت زندگی و هیجانات و موقعیت اجتماعی بیماران بررسی می‌شود. هدف کاهش پتانسیل منفی در بزرگسالان دیابتی است. توانایی خود کنترلی در عدم مصرف غذاهای کم ارزش و ناکارآمد و مراقبت‌های صحیح روزانه و رعایت رژیم دارویی، مداخله درمان روانشناختی را ضروری می‌کند (ویلدرموت، ۲۰۰۸).

تحقیقات نشان داده است که در یک فعالیت گروهی، افراد دیابتی یاد می‌گیرند که چه روش هایی برگزینند تا تغییرات مثبت و پایدارتری را به دست آورند و روش امید درمان گروهی شناختی رفتاری می‌تواند بر افزایش کنترل متابولیکی، عزت نفس و افزایش کیفیت زندگی آن ها مؤثر باشد (گلدنی و همکاران ، ۲۰۰۴). طبق تحقیقات انجام شده، شیوع افسردگی در افراد دیابتی ۱۱ تا ۱۲ درصد است. در تحقیقات انجام شده بر روی ۴۸۰۰ بزرگسال مبتلا به دیابت نوع ۲ مشخص شد که ۱۲ درصد آن ها مبتلا به افسردگی ماژور و ۵/۸ درصد آن ها اختلال افسردگی مینور دارند (سادوک^[۲۰] و سادوک ، ۲۰۰۸). مطالعات انجام شده نشان داده است، افراد دیابتی که اختلال افسردگی دارند در کنترل گلوکز خون ضعیف عمل می‌کنند و تغییرات زیادی در آزمایش HbA₁c^[21] دارند (سادوک ، ۲۰۰۸).

در تحقیقی که توسط (یوربانسکی^[۲۲]، فابری^[۲۳] و تایلور^[۲۴]، ۲۰۰۹)، انجام شد، تاثیر درمان شناختی-رفتاری بر اختلال خوردن در افراد دیابتی بررسی شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که این درمان علاوه بر افزایش خودکنترلی در خوردن، موجب بالا رفتن عزت نفس و انطباق بهتر با بیماری شده و همچنین این درمان موجب کاهش میانگین قند خون در بیماران شده است.

به علت عدم مداخله غیر دارویی در اختلالات روانپزشکی همراه در بیماران دیابتی، اختلال همراه با بیماری دیابت کنترل نشده و موجب افت کیفیت زندگی بیماران و تشدید عوارض دیابت می­ شود. با توجه ‌به این که دارو درمانی به تنهایی نتایج مطلوب را تامین نمی‌کند، مداخلات غیر دارویی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از آنجایی که مداخلات و درمان­های گروهی تاثیر بسزا و بیشتری در درمان­های دیابت داشته اند، درمان شناختی-رفتاری گروهی برای مداخله غیر دارویی انتخاب شد. تا آنجایی که پژوهشگر به بررسی پیشینه پژوهش پرداخته است، تا کنون روش درمانی امید درمان گروهی به شیوه شناختی-رفتاری بر روی افسردگی و کیفیت زندگی بیماران زن دیابتی در ایران و بخصوص فارس انجام نشده است، ‌بنابرین‏ این خلأ پژوهشگر را بر آن داشت تا به بررسی اثر امید درمان گروهی به شیوه شناختی-رفتاری در بیماران زن دیابتی بپردازد.

بیشتر منابع سازمانی در طول عمر خود، بازده کاهشی و یا افزایشی دارند. برای نمونه، یک ‌دارایی فیزیکی در اثر استفاده مستهلک می‌شود. از طرفی، ارزش سرمایه فکری در اثر استفاده کاهش نمی یابد. پپارد و ریلاندر بیان می‌کنند که منابع سرمایه فکری همزمان می‌تواند توسط کاربران زیادی در جاهای مختلف به کار گرفته شود، ‌بنابرین‏ از لحاظ ‌اقتصادی‌ای، غیررقابتی هستند. این بدین خاطر است زمانی که سرمایه فکری مورد شناسایی و چالش قرار می‌گیرد ممکن است دانش جدید توسعه داده شود. ‌بنابرین‏ سرمایه فکری اغلب با بازده افزایشی شناخته می‌شود، یعنی ارزش ایجاد شده به ازای هر واحد مصرف شده سرمایه گذاری افزایش می‌یابد.

ویژگی غیررقابتی سرمایه فکری برای سازمان‌های غیرانتفاعی دارای اهمیت است؛ زیرا سرمایه فکری ممکن است به جای رقابت بر سر منابع، به اشتراک گذاری منابع را تشویق کند. رقابت شدیدی که در اثر اصلاحات در بخش عمومی، به وجود می‌آید، برای بخش غیرانتفاعی­- هنگامی که سازمان‌های غیرانتفاعی به جای همکاری با یکدیگر برای حل مشکلات اجتماعی، بر سر منابع رقابت می‌کنند، می‌تواند مخرب باشد. ویژگی غیررقابتی سرمایه فکری همچنین سازمان‌های غیرانتفاعی را برای کسب مزیت از راه تسهیم دانش در اقتصاد دانش محور تشویق می‌کند.

نورکلیت بیان می‌کند که اگر یک مدل در سازمان مؤثر باشد، آن مدل باید ریشه در زبان افراد سازمان داشته باشد و به همه بخش‌های سازمان منتقل شود. این مطلب یک نکته مهم دیگری را نیز بیان می‌کند :

اگر یک مدل در سازمان‌های غیرانتفاعی مورد استفاده قرار گیرد ، باید کاربرد یا توزیع آن در کل سازمان ساده و آسان باشد. بونتیس و دیگران بیان می‌کنند که سرمایه فکری ، انعطاف پذیر و درک آن آسان است؛ زیرا مجموعه ای از منابع فکری و جریان‌های آن ها را ارائه می‌کند. ‌بنابرین‏ مفهوم سرمایه فکری می‌تواند به عنوان یک چارچوب مفهومی ساده برای سازمان‌های غیرانتفاعی مورد استفاده قرار گیرد که نیازمند تغییر به نسبت کمی است. سرمایه فکری برای سازمان‌های غیرانتفاعی دارای اهمیت است؛ زیرا به ایجاد تغییرات در رفتار و ارزش‌های افراد کمک می‌کند. روس، بیان می­ کند که اگرچه سرمایه فکری ممکن است به ظاهر در ارتباط با رشد فروش و ایجاد ارزش باشد، اما یک هدف عمیق تر دارد: هدف اصلی یک رویکرد سرمایه فکری، تغییر رفتار افراد است اما نه حداقل از راه تغییر در زبان مؤسسه‌. مفهوم سرمایه فکری مجموعه کاملی از ارزش‌های جدید، است درباره اینکه مدیریت خوب چیست و مدیریت بد چیست، انجام دادن چه مسائلی در سازمان‌ها درست و چه مسائلی اشتباه است؟ (کاظم زاده و ستایش ، ۱۳۸۸، ۱۱۶)

۲-۱۱-۸- مقایسه دو رویکرد در مدیریت سرمایه فکری

در ادبیات مالی دو رویکرد درباره مدیریت سرمایه فکری وجود دارد :

در رویکرد اول زیر‌ساخت‌های سازمانی، یادگیری، ارتباطات و توانایی‌های کارکنان تقویت می­ شود تا با افزایش دانش­ سازمانی عملکرد بلند مدت شرکت بهبود یابد. این رویکرد به مکتب فکری دانش محور معروف است. طرفداران این مکتب مانند اینکپن و زاک معتقدند اگر شرکتی از سرمایه فکری بهتری در محیط کسب وکار برخوردار باشد مزیت رقابتی خواهد داشت .

در رویکرد دوم­، سرمایه فکری نوعی دارایی اقتصادی قابل اندازه گیری محسوب می شود. این رویکرد به کسب سود از طریق سرمایه فکری تأکید دارد و به مکتب سرمایه اقتصادی معروف است طرفداران این مکتب از مدل‌های مبتنی بر بازار سرمایه مانند مدل ترازنامه نامشهود توسط سویبی مدل‌های مستقیم سرمایه فکری مانند ارزش گذاری حقوق معنوی توسط بونتیس و مدل‌های بازده دارایی ها مانند مدل ارزش افزوده اقتصادی توسط استوارت^[۶۳] و مدل تعیین ضریب ارزش افزوده فکری توسط پالیک برای اندازه گیری سرمایه فکری استفاده کردند (دستگیر ، ۱۳۸۹، ۴۲)

۲-۱۱-۹- اهداف اندازه گیری سرمایه فکری

مار و همکارانش^[۶۴] (۲۰۰۳) نشان دادند که پنج هدف کلی برای اندازه گیری سرمایه فکری وجود دارد که عبارتند از :

• • برای کمک به سازمان‌ها در جهت فرموله کردن استراتژی هایشان

• • برای ارزیابی نحوه اجرای استراتژی ها

• • کمک به گسترش و تنوع تصمیم گیری های شرکت

• • ارزیابی­های غیر مالی سرمایه فکری می‌تواند به طرحهای باز پرداخت و پاداش های مدیران ارتباط داده شود

• جهت ایجاد رابطه با سهام‌داران خارج از شرکت که سرمایه فکری را در اختیار دارند .

سه هدف اول از این مجموعه به تصمیم گیری‌های داخلی مربوط می‌شوند و هدف از آن ها حداکثر کردن عملکرد عملیاتی شرکت‌ها برای ایجاد درآمد از طریق حداقل هزینه و بهبود مستمر در روابط با مشتریان و تأمین کنندگان و سهم بازار است. مورد چهارم به ایجاد انگیزه های اجرائی مربوط می شود و هدف پنجم به ایجاد انگیزه برای سهام‌داران خارج از سازمان اشاره می­ کند. پس اندازه گیری سرمایه فکری هم برای حاکمیت مؤثر داخلی و هم برای روابط موفق با افراد خارج از سازمان ضروری و سودمند است. کاملا“ واضح است که اگر هدف اولیه شرکت‌های انتفاعی مدیریت مؤثر و کارآمد جریان‌های نقدی آتی باشد پس برای آن ها مدیریت محرک‌های نهائی این جریان‌های نقدی یعنی همان دارائیهای نامشهود نیز ضروری است . زیرا شما آنچه را که نمی توانید اندازه گیری کنید چطور می خواهید مدیریت کنید ؟ )تالوکدار^[۶۵] ، ۲۰۰۸، ۲۳(.

1. 1. Bontis et al ↑

1. 1. Chen et al ↑

1. 1. Neely et al ↑

1. 1. Chaharbaghi & Cripps ↑

1. 1. ۱-Dupont ↑

1. 1. ۲-GM ↑

1. 1. -Kordynerse ↑

1. 1. -Path Dependence. ↑

1. 1. -CAMELS ↑

1. 1. ۱-Bank Financial strength Rotings ↑

1. 1. ۲-Moody’s ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Bontis ↑

1. 1. -Edvinsson & Malone ↑

1. 1. -Vasil ↑

1. 1. -Ross & Barons ↑

1. 1. -Ross & Barons ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Edvinsson & Malone ↑

1. 1. -Johson ↑

1. 1. -Talukdar ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Ross et al ↑

1. 1. -Broking ↑

1. 1. -People-Capability maturity model ↑

1. 1. -Mat Isa & Ameer ↑

1. 1. -Bontis ↑

1. 1. -Biong Deng ↑

1. 1. -Bhattacharya & devinnery ↑

1. 1. -Baier ↑

1. 1. -Blau ↑

1. 1. -Luhman ↑

1. 1. -Williamson ↑

1. 1. -Zucker ↑

1. 1. -Zucker ↑

1. 1. -Aldrich & Fiul ↑

1. 1. -Wandi ↑

1. 1. -Coleman ↑

1. 1. -Coleman ↑

1. 1. -Nahapiet and Ghoshal ↑

1. 1. -Ross et al ↑

1. 1. -Youndth ↑

1. 1. -Roos ↑

1. 1. -Brooking ↑

1. 1. -Stewart ↑

1. 1. -Chen et al ↑

1. 1. -Chen ↑

1. 1. -Bontis ↑

1. 1. -Bontis ↑

1. 1. -Bontis et al ↑

1. 1. -Edvinsson et al ↑

۲-۳-۴ وظایف بودجه ریزی عملیاتی :

1. 1. وظیفه برنامه ریزی

1. 1. وظیفه مدیریتی

1. وظیفه کنترلی

در بودجه های سنتی فقط وظیفه کنترلی وجود داشت. در حالی که در بودجه عملیاتی وظیفه مدیریت و برنامه ریزی بدان اضافه شده و به عبارتی به ستانده نیز توجه شده است. در حقیقت بودجه عملیاتی بر دو موضوع تأکید دارد :

1. 1. ستانده و ارتباط بین ستانده یا تولید

1. نتیجه یا رضایت مردم(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵)

هدف نمایی بودجه ریزی عملیاتی ، کمک به اتخاذ تصمیمات عقلایی درباره تخصیص و تعهد منابع ، بر اساس پیامدهای قابل سنجش می‌باشد. با این تفسیر ، بودجه ریزی عملیاتی مقاصد ویژه زیر را دنبال می‌کند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

نمودار ۲-۲ اهداف سیستم بودجه ریزی عملیاتی

1. 1. 1. ارائه مبنایی صحیح برای اتخاذ تصمیم در خصوص تخصیص منابع

   

1. 1. تعیین نتایج قابل سنجش و مورد انتظار ، که از یک تخصیص بودجه خاص قابل حصول است.

1. 1. تمرکز فرایند تصمیم گیری روی مهم ترین مسایل و چالش هایی که دستگاه اجرایی با آن مواجه است.

1. 1. ایجاد یک فرایند منطقی برای تصمیم گیری در خصوص بودجه ، که به طور مستقیم با فرایند برنامه ریزی ، اجرا ، کنترل ، ارزشیابی و گزارش عملکرد در ارتباط می‌باشد.

1. 1. ارائه اطلاعات قابل سنجش برای نهادهای ناظر ، شامل قوه قضائیه ، مجریه و مقننه که بتوانند به استناد آن ها ، میزان پیشرفت و موفقیت برنامه ها را در مقابل تخصیص های بودجه کنترل کنند.

1. 1. بهره گیری از روش علمی و انعطاف پذیر ، به منظور سازگار ساختن فراند بودجه ریزی با تحولات توسعه.

1. 1. ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد برنامه

1. 1. ارائه اطلاعات قابل سنجش برای دستگاه های نظارتی

1. 1. ارائه مبنایی برای ‌پاسخ‌گویی‌

1. شفاف سازی(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵)

نمودار ۲-۳ شفاف سازی در بودجه ریزی عملیاتی

از نگاه دیگر مهمترین هدف بودجه ریزی عملیاتی اصلاح مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخش مخارج این بخش است. ویژگی اساسی این اصلاح عبارتند از:

1. 1. ارزیابی ‌پاسخ‌گویی‌ مسئولین دستگاه های اجرایی بر اساس معیار دستاوردهای فعالیت های آنان

1. 1. ارزیابی پاسخ گویی مدیران دستگاه های اجرایی به مسئولین ذیربط بر اساس محصولاتی که باید تولید کنند و بودجه و سایر امکاناتی که برای تولید این محصولات به کار می گیرند.

1. 1. تضمین و تحکیم ‌پاسخ‌گویی‌ از طریق مبادله موافقنامه بین مدیران و مسئولین دستگاه های اجرایی و بین مسئولیت دستگاه های اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (به نمایندگی از طرف دولت)

1. 1. استقرار نظام بودجه ریزی ستانده محور

1. 1. دادن اختیارات لازم به مدیران در انتخاب نهادهای لازم برای تولید محصولات مورد نظر

1. ارزیابی مستمر عملکرد مدیران و مبنا قرار دادن نتایج عملکرد به عنوان یکی از معیارهای تخصیص اعتبارات (سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۲-۳-۵ مزایای بودجه ریزی عملیاتی :

تجربه کشورها نشان می‌دهد به کارگیری بودجه ریزی عملیاتی به عنوان اقدامی اصلاحی که تنها پیوند فنی میان بودجه و عملکرد را ایجاد می‌کند ، اشتباه است. با این حال بودجه ریزی عملیاتی با علم ‌به این که پیوندهای میان شاخص های عملکرد و تخصیص منابع صرفا فنی نیستند و از گزینه های سیاسی نیز متاثر می‌شوند دارای مزیت های فراوانی است که شامل موارد زیر است(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵):

۱-افزایش ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی :

در صورت استقرار بودجه ریزی عملیاتی سطح ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی تا حد قابل توجهی افزایش می‌یابد و آن ها خود را در برابر سهم اعتبارات دریافتی از دولت در برابر فعالیت های جاری و برنامه ای مسئول داشته و در عملکرد و اقدامات سالانه تجدید نظر می‌کند. ‌بنابرین‏ جهت ‌پاسخ‌گویی‌ باید سیستم حسابداری دولتی و نظام بودجه ریزی طوری ارتباط برقرار کند تا بتواند پاسخ گویی مالی و دولت به ملت را به طور شفاف ارائه نماید(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۲-بهبود نحوه تخصیص منابع :

منظور از تخصیص عبارت است از تعیین حجم اعتباری که برای یک سال یا دوره های معین در سال جهت هزینه اجرای برنامه ها و عملیات و سایر پرداخت ها مورد لزوم است.^[۱۷]

در بودجه ریزی عملیاتی ، تخصیص منابع با شاخص های عملکرد مرتبط می شود. مرتبط ساختن برنامه ریزی راهبردی به تخصیص منابع یکی از الزامات اصلی تخصیص منابع بر مبنای هدف است. سازمان ها باید شاخص های عملکرد و اهداف راهبردی را در بودجه های پیشنهادی خود ارائه دهند. این شیوه به تصمیم گیران در زمینه تخصیص منابع در سازمان ها کمک می‌کند و مستلزم آن است که تحلیل گران بودجه ، ضرورت بودجه درخواستی هر سازمان ، رابطه آن با اولویت های برنامه راهبردی سازمان ، امنیت آن برای اهدف سیاست های دولتی و خطرات یا میزان عدم قطعیت برآورد هزینه ها را بررسی کنند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۳-افزایش کارایی و کیفیت خدمات :

رویکرد بودجه ریزی عملیاتی درصدد است که کارایی عملیاتی برنامه ها و فرایندهای کاری مدیریان را افزایش دهد. از این رو شاخص های کارایی ، حجم کار ، کیفیت خدمات و رضایتمندی مخاطبان و مشتریان ، شاخص هایی هستند که برای بهبود عملکرد مدیران نقش و جایگاه ویژه ای دارد که این شاخص ها را می توان برای تعیین اهداف عملکرد و طراحی راهبردهایی برای نیل ‌به این اهداف ردگیری عملکرد در طول زمان ، مقایسه عملکرد با عملکرد سازمان های دیگر و انعقاد قراردادهای مبتنی بر عملکرد بین کارکنان دولت و بخش خصوصی به کار رود(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۴-کاهش کسری بودجه دولت :

کسری بودجه این است که برای تامین مالی کلیه پرداختی های دولت به وجوه مالی نیاز است و دولت باید با شویه هایی کسری بودجه را تامین کند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

اگر بودجه ریزی عملیاتی استقرار یابد یعنی بین درآمدها و هزینه های جاری توازن برقرار شود. انتظار می رود که این کسری به حداقل تنزل یابد. ‌بنابرین‏ یک بودجه عملیاتی قادر است تمامی فعالیت های مستقیم و غیرمستقیم مورد نیاز در برنامه و نیز تخمین دقیقی از هزینه فعالیت ها را انجام دهد که به دنبال آن برای دستیابی به انضباط مالی ، دولت قادر خواهد بود میان درآمدها و هزینه ها برآوردهای واقع بینانه ای را ارائه دهد(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۵-تضمین تحقق برنامه ها: