در سال ۱۹۷۲، دولت ایران اعلام کرد که قصد دارد در ده سال آینده چند نیروگاه برق اتمی تهیه کند. وزارت نیرو بررسی ‌در مورد امکان ساخت نیروگاه در جنوب ایران را آغاز کرد در سال ۱۹۷۴، ایران وامی به مبلغ یک میلیارد دلار به کمیساریای انرژی اتمی فرانسه داد. از این وام برای ساخت کارخانه غنی سازی اورانیوم (متعلق به کنسرسیوم یورودیف) در تریکاستن استفاده شد. در مقابل ایران صاحب ۱۰ درصد از سهام این کارخانه (یورودیف) شد. در این سال همچنین ایران تشکیل سازمان انرژی اتمی ایران را اعلام کرد. سرپرست این سازمان دکتر اعتماد بود که در سوئیس در رشته فیزیک تحصیل کرده بود. به دنبال این قضایا، شاه در سخنرانی اعلام می‌کند که نه فقط ایران، بلکه کشورهای منطقه نیز نباید به دنبال ایجاد زرادخانه سلاح هسته­ای باشند که این سخنان سبب شد که در این سال تداوم اقبال جهانی به ایران در زمینه هسته­ای ادامه یابد و دکتر دیکسی لی، رئیس کمیسیون انرژی اتمی آمریکا از امکان تأسيس یک مرکز منطقه ای برای غنی سازی و بازفرآوری اورانیوم در ایران سخن گفت. همچنین پس از سفرایندیراگاندی؟ نخست وزیر هند به ایران دو کشور بیانیه مشترکی انتشار دادند که در آن از تماس بین سازمان های انرژی اتمی دو کشور برای همکاری در این زمینه سخن رفته بود. همچنین دریادار اسکار آرماندو کیهیات، رئیس پیشین کمیسیون انرژی اتمی آرژانتین به ایران آمد و ‌در مورد انرژی هسته­ای به ایران مشاوره داد. همچنین رئیس کمیسیون اتمی آمریکا هم پس از سفر به ایران، ‌در مورد همکاری های آینده آمریکا در زمینه انرژی هسته­ای اطمینان داد. بعد از آن شاه و اکبر اعتماد به پاریس رفتند و قراردادهایی برای ایجاد پنج نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی، دریافت اورانیوم لازم و نیز تأسيس یک مرکز پژوهشی با فرانسه منعقد کردند. همچنین ایران و آمریکا به توافقی مقدماتی برای تحویل دو نیروگاه هسته­ای و دریافت اورانیوم غنی شده دست یافتند. به همین منظور ایران قراردادی با شرکت کرافت ورک اونیون برای خرید دو نیروگاه آب تحت فشار ۱۲۰۰ مگاواتی برای نصب در بوشهر امضا کردند همچنین قراردادی با شرکت فراماتوم فرانسه برای خرید دو نیروگاه ۹۰۰ مگاواتی برای نصب در بندرعباس امضا شد. بر اساس این قراردادها، شرکت آلمانی و شرکت فرانسوی اورانیوم غنی شده اولیه را تحویل می‌دهند و نیاز ایران برای ده سال بعد را نیز تامین می‌کنند. همچنین ایران و آمریکا توافق کردند که کمیسیون مشترکی برای تقویت روابط دو کشور در زمینه‌های گوناگون، به ویژه در زمینه انرژی هسته­ای تشکیل دهند. در همین حال قراردادهایی موقت برای تحویل سوخت غنی شده برای هشت نیروگاهی که قرار بود آمریکا در ایران بسازد نیز تهیه شد. مجدداً هر دو طرف توافق کردند که از گسترش سلاح های هسته­ای مطابق با پیمان نامه منع گسترش سلاح های هسته­ای جلوگیری کنند. (پیشین، ص ۸۵)

در سال ۱۹۷۵، دانمارک ده کیلوگرم اورانیوم بسیار غنی شده و ۲۵ کیلوگرم اورانیوم طبیعی برای استفاده در رآکتور پژوهشی به ایران می فروشد. همچنین نماینده ایران در کنفرانس خلع سلاح ژنو بر مخالفت ایران با تولید سلاح اتمی تأکید می‌کند. شاه نیز در نطقی اعلام می‌دارد که داشتن سلاح اتمی برای ایران با در نظر گرفتن زرادخانه های آمریکا و شوروی مسخره است. در ادامه هنری کسینجروزیر خارجه آمریکا و هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ایران، قرارداد تجاری گسترده ­ای را امضا کردند که در آن خرید هشت رآکتور به مبلغ ۴ و ۶ میلیارد دلار در آن پیش‌بینی شده بود. (اندرسن، کری وال، ۲۰۰۷، ۷۳)

در سال ۱۹۷۷، ایران با پرداخت ۱۸۰ میلیون دلار برای دریافت خدمات غنی سازی آتی از کارخانه کنسرسیوم اورودیف واقع در تریکاستن موافقت کرد. همچنین ایران و آمریکا ، قراردادی برای مبادله فناوری هسته­ای و همکاری در ایمنی هسته­ای امضا کردند. در همان سال ژان پیرفوکارد وزیر تجهیزات فرانسه برای مذاکره ‌در مورد فروش شش رآکتور هسته­ای به قیمت ۷ میلیارد دلار به ایران سفر می‌کند. همچنین فرانسه موافقت می‌کند که دو نیروگاه هسته­ای ۹۰۰ مگاواتی به مبلغ دو میلیارد دلار برای ایران بسازد. قرار بود که این دو نیروگاه در دارخوین بر کرانه کارون و نزدیک اهواز ساخته شود. (همان، ۷۴)

در سال ۱۹۷۸، وزارت انرژی آمریکا به جفری ارکنز، مجوزی را برای فروش چهار دستگاه لیزری به ایران می‌دهد. در درخواست ارکنز گفته می شود که از این دستگاه‌ها در پژوهش مربوط به پلاسما استفاده خواهد شد. در واقع این دستگاه‌ها را ارکنز برای غنی سازی اورانیوم طرح کرده بود. به همین دلیل هم وزارت انرژی به دلیل اینکه روش لیزری را دارای کارایی برای غنی سازی نمی دانست، موافقت می‌کند. همچنین در این سال، جیمی کارتر و شاه به توافقی در مسائل حل نشده همکاری هسته­ای بین دو کشور رسیدند. بر پایه این توافق ایران قبول کرد که ترتیبات اتمی بیشتری را نسبت به آنچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد بپذیرد. آمریکا نیز پذیرفت که در امور مربوط به باز فرآوری سوخت اتمی به ایران وضعیت «کامله الوداد^[۲۸]۱» اعطا کند. همچنین جیمی کارتر و شاه به توافقی در برنامه فروش شش تا هشت رآکتور آب سبک به ایران، به شرط موافقت کنگره آمریکا رسیدند. همچنین در این سال، ایران و آمریکا توافقی را ‌در مورد همکاری هسته­ای امضا کردند. (دریایی، ۱۳۹۲، ۸۸)

۳-۳- برنامه هسته­ای ایران بعد از انقلاب:

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و سرنگونی رژیم شاه، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت همچنان به عضویت و موافقت نامه پادمان و اساسنامه آژانس ادامه دهد. اما با وجود این حسن نیت، سرنوشت خوبی در NPT نسبت به پایبندی خود به انتظار قراردادهای هسته­ای ایران نبود. در واقع با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، شرایط علیه ایران تغییر کرد و همان دولت هایی که زمانی دسترسی ایران به سوخت هسته­ای را فاقد هر گونه مشکل و حتی در راستای منافع خود در خاورمیانه تعریف می‌کردند، با سقوط شاه، به مخالفان سرسخت دستیابی ایران ‌به این انرژی تبدیل شدند. در واقع با پیروزی انقلاب، کشورهای غربی، اجرای موافقت نامه ها و قراردادهای خود از جمله ساخت نیروگاه بوشهر را به حالت تعلیق درآوردند. شرکت زیمنس، حاضر به تکمیل نیروگاه هسته­ای بوشهر نشد و سایر کشورهای غربی و آمریکا نیز از انتقال هر گونه تجهیزات و فناوری هسته­ای به جمهوری اسلامی ایران خودداری کردند. (غریب آبادی، ۱۳۸۷، ۱۳)

در واقع آمریکا در سال ۱۹۷۹ به خاطر بروز انقلاب در ایران، تحویل اورانیوم بسیار غنی شده را به ایران متوقف کرد. در مقابل ایران هم توافقنامه خود با کنسرسیوم اورودیف را لغو کرد، و خواستار آن شد که وام یک میلیارد دلاری این کشور که برای تکمیل نیروگاه تریکاستنداده شده بود، باز پس داده شود. همچنین ایران پرداخت های خود به ارودیف را که برای خدمات غنی سازی اورانیوم از سال ۱۹۷۷ آغاز شده بود، متوقف کرد هچنین ایران معامله خود با فرانسوی ها برای ساختن یک نیروگاه برق هسته­ای در دارخوین (نزدیک اهواز) را لغو کرد. (قریب، ۱۳۸۴، ۵۵۴)

باید توجه داشت که تجربه هیجانات خوشایند و مثبت همزمان با تجربه ی هیجانات ناخوشایند و منفی صرف کند به همان نسبت زمان کمتری را برای هیجانات منفی باقی می‌گذارد. از سوی دیگر باید توجه داشت که هیجانات مثبت و منفی حالات دو قطبی نیستند که فقدان یکی وجود دیگری را تضمین کند. یعنی احساس رضامندی مثبت تنها با فقدان هیجانات منفی پدید نمی آید و عدم حضور هیجانات منفی لزوماً حضور هیجانات مثبت را به همراه نمی آورد، بلکه برخورداری از هیجانات مثبت خود به شرایط و امکانات دیگری نیازمند است. ‌بنابرین‏، احساس بهزیستی(شادی ) سه مؤلفه‌ مجزا و در عین حال مرتبط با یکدیگر را می بایست مورد شناسایی قرار داد:

الف) حضور نسبی هیجانات مثبت ب) فقدان و عدم حضور هیجانات منفی

ج) رضامندی از زندگی.

در مطالعات گوناگون افراد شاد را با ویژگی های زیر تعریف می‌کنند:

اول آنکه از عزت نفس و احترام به خود بالایی برخوردارند و خودشان را دوست دارند. در یکی از آزمون های عزت نفس با جمله هایی نظیر« من از با خود بودن لذت می برم » و « من ایده های خوبی دارم کاملا موافق هستندِِ. این افراد به اخلاقیات توجه بسیار دارند و عقلانی رفتار می‌کنند (ژانوف بولمن،۱۹۸۹، مایرز،۱۹۹۳، به نقل از کرمی نوری،۱۳۸۱ ).

دوم آنکه افراد شاد احساس کنترل شخصی بیشتری را در خود احساس می‌کنند، آنهایی که انجام امور بیشتر به توانایی‌های خود می اندیشند تا به درماندگی و ناتوانایی هایی خویش، با استرس بیتشری مقابله می‌کنند(دو مونت، ۱۹۸۹، لارسن ،۱۹۸۹، به نقل ازکرمی نوری، ۱۳۸۱).

سوم آنکه افراد شاد خوش بین هستند. افراد خوش بین با این جملات موافقت کامل دارند که: «وقتی با کار جدیدی روبرو می شوم، انتظار موفقیت در آن کار را دارم». با این افراد موفق تر، سالم و شادتر از افراد بدبین هستند(دمبر، بروک، ۱۹۸۹، سلیگمن، ۱۹۹۱، به نقل ازکرمی نوری، ۱۳۸۱).

چهارم آنکه افراد شاد برون گرا هستند و در ارتباط و همکاری با دیگران توانمندند افراد شاد در مقایسه با افراد ناشاد، چه در تنهایی و چه در حضور دیگران، احساس شادی می‌کنند و از زندگی خود ودیگران، از زندگی در نواحی گوناگون شهری یا روستایی، و یا اشتغال در مشاغل گوناگون انفرادی و اجتماعی به یک اندازه لذت می‌برند(دینر و همکاران ، ۱۹۹۲).

یکی از مهم ترین مدلهایی که بهزیستی روانشناختی را مفهوم سازی و عملیاتی کرده، مدل ریف و همکاران است. ریف بهزیستی روانشناختی را تلاش فرد برای تحقق توانایی‌های بالقوه واقعی خود می‌داند .این مدل از طریق ادغام نظریه های مختلف رشد فردی عملکرد سازگارانه شکل گرفته و گسترش یافته است بهزیستی روانشناختی در مدل ریف و همکاران از شش مؤلفه تشکیل شده است: مؤلفه پذیرش خود به معنی داشتن نگرش مثبت به خود و زندگی گذشته خویش است. اگر فرد در ارزشیابی، استعدادها توانایی ها و فعالیت های خود در کل احساس رضایت کند و در رجوع به گذشته خود احساس خشنودی کند، کارکرد روانی مطلوبی خواهد داشت. همه انسان ها تلاش می‌کنند علی رغم محدودیت هایی که در خود سراغ دارند، نگرش مثبتی به خویشتن داشته باشند، این نگرش پذیرش خود است مؤلفه خودمختاری به احساس استقلال، خودکفایی و آزادی از هنجارها اطلاق می شود .فردی که بتواند بر اساس افکار، احساسات و باورهای شخصی خود تصمیم بگیرد، دارای ویژگی خودمختاری است .در حقیقت، توانایی فرد برای مقابله با فشارهای اجتماعی، ‌به این مؤلفه، مربوط می شود داشتن ارتباط مثبت با دیگران، دیگر مؤلفه این مدل، به معنی داشتن رابطه باکیفیت و ارضاکننده با دیگران است. افراد با این ویژگی عمدتاًً انسانهایی مطبوع، نوع دوست و توانا در دوست داشتن دیگران هستند و می کوشند رابطه ای گرم بر اساس، اعتماد متقابل با دیگران، ایجاد کنند مؤلفه هدفمندی در زندگی، به مفهوم دارا بودن اهداف درازمدت و کوتاه مدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. فرد هدفمند نسبت به فعالیت ها و رویدادهای زندگی علاقه نشان می‌دهد و به شکل مؤثر با آن ها، درگیر می شود. یافتن معنی برای تلاش ها و چالش‌های زندگی در قالب این مؤلفه قرار می‌گیرد. تسلط بر محیط مؤلفه دیگر این مدل به معنی توانایی فرد برای مدیریت زندگی و مقتضیات آن است . لذا فردی که احساس تسلط بر محیط داشته باشد، می‌تواند ابعاد مختلف محیط و شرایط آن را تا حد امکان دستکاری کند، تغییر دهد و بهبود بخشد مؤلفه رشد شخصی به گشودگی نسبت به تجربیات جدید و داشتن رشد شخصی پیوسته باز می شود. فردی با این ویژگی همواره درصدد بهبود زندگی شخصی خویش و از طریق یادگیری و تجربه است.

بهزیستی روانشناختی

رشد و بالندگی فردی

رشد و بالندگی فردی

تسلط بر محیط

خویشتن پذیری

خود پیروی

روابط مثبت با دیگران

( شکل ۲-۱ الگوی ریف در خصوص سازه بهزیستی روانشناختی ،اقتباس ازتمینی،۱۳۸۴ )

شواهد پژوهشی فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهند حوادث نامطبوع زندگی قادرند بهزیستی روانشناختی را تحت تأثیر قرار دهند و مختل کنند و به ایجاد مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر شوند بر این اساس داشتن فرزند کم توان ذهنی که ماهیتی تقریبا ثابت و تنش زا دارد. می‌تواند با ایجاد تنیدگی به کاهش بهزیستی روانشناختی منتهی شود. روی بهزیستی روانشناختی نشان داده است مادران دارای فرزند عادی در مؤلفه های خودمختاری، تسلط برمحیط، رشد شخصی و پذیرش خود، نسبت به مادران دارای فرزند کم توان ذهنی وضعیت بهتری دارند، اما در مؤلفه احساس داشتن هدف در زندگی، مادران گروه دوم بهتر بودند. از مشکلاتی که در میان مادران کودکان کم توان ذهنی شیوع دارد، افسردگی است.

تحقیقات نشان داده‌اند که حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد مادران این کودکان نمرات بالایی در آزمون‌های افسردگی دریافت کرده‌اند و دارای علائم بالینی مربوط به افسردگی هستند. مادران علاوه بر تحمل مشکلات ناشی از مراقبت از کودک کم توان ذهنی، باید با مشکلات مربوط به هزینه های بالای اقتصادی، کاهش روابط اجتماعی با آشنایان و بستگان، احساس گناه از به دنیا آوردن فرزندی مشکل دار و نگرشهای منفی اطرافیان نیز کنار بیایند که این موارد می‌توانند افسردگی ای ایجاد کنند که ناتوان کننده باشد اما پژوهش ها نشان داده‌اند که وجود افسردگی والدین، خصوصاً مادران، کودکان کم توان ذهنی با متغیرهای مختلفی مانند نوع کم توانی ذهنی داشتن منابع مالی بسنده یا سطح اقتصادی اجتماعی متوسط و بالاتر و حمایت های اجتماعی مناسب ارتباط دارد و متغیرهای فوق، می‌توانند تأثیر کم توانی ذهنی را تعدیل کنند. بررسی ها حاکی از این بوده اند که افسردگی با برخی از ویژگی ها و صفات شخصیتی، تعدیل می شود(میکائیلی ،۱۳۸۸).

عقب ماندگی ذهنی:

۷ـ تأثیر کارایی هزینه‌ای مکان و مشخصات شعب بانک، کاربرد در شعب بانک یونان (Dimitris, 2008)

در این تحقیق کارایی عملیاتی ۱۱۷ شعب یکی از بانک‌های تجاری یونان در سال مالی ۲۰۰۱ موردبررسی قرا گرفته است. ورودی‌های تحقیق، هزینه های پرسنلی ، هزینه های جاری ( شامل هزینه اجاره محل شعبه، هزینه آب و برق و غیره) و هزینه های عملیاتی ( شامل هزینه های تلفن، بیمه، تبلیغات ، ملزومات اداری و غیره) و خروجی‌های آن ارزش پولی سپرده ، ارزش وام‌ها و درآمدهای غیر بهره‌ای می‌باشند. در این تحقیق از مدل BCC پوششی ورودی محور برای محاسبه کارایی استفاده شده است. در این پژوهش ۱۱۷ شعبه به سه گروه شعب شهری ، شعب روستایی و شعب واقع در جزیره تقسیم‌شده و مازاد ورودی‌ها و خروجی‌ها در این مناطق مشخص شده است.

نتایج حاصله از تحقیق گویای آن است که گرچه میانگین کارایی شعب در گروه‌های تعیین‌شده به هم نزدیک است ولی رتبه‌بندی شعب بر اساس کارایی اندازه‌گیری شده و مشخصات شعب متفاوت است.

شعب بزرگ‌تر ( دارای سرمایه بیشتر) و سودآورتر ( سودآوری شعبه به صورت نسبت سود ناخالص به کلیه هزینه ها اعم از هزینه بهره و غیره تعریف می‌شود) دارای کارایی عملیاتی بیشتری می‌باشند، ‌در صورتیکه شعب دارای قدرت بازار بیشتر ( منظور از قدرت بازار در این تحقیق، سهم شعبه در جذب سپرده‌ها نسبت به‌کل شعب آن ناحیه می‌باشد) کارایی عملیات پایین‌تری دارند. به‌علاوه با ثابت فرض کردن سودآوری، اندازه شعبه و توان بازار، شعب واقع‌شده در مناطق روستایی و جزیره‌ای دارای کارایی عملیاتی بهتری در مقایسه با شعب شهری هستند.

۲-۵-۳ نتیجه‌گیری در سوابق مطالعاتی

در این بخش تحقیقات انجام‌شده با روش تحلیل‌پوششی‌داده ها و متغیرهای به‌کاررفته در آن‌ ها، در بخش بانکی به شرح زیر خلاصه شده‌اند.

مدل DEA به کار رفته

متغیرهای خروجی

متغیرهای ورودی

شرح

ردیف

BCC

مجموع تسهیلات، مجموع منابع ارزی، مجموع منابع ریالی

تعداد نیروی انسانی، تعداد شعب، تعداد دستگاه‌های خودپرداز

تعیین کارایی شعب بانک صادرات در استان‌های ایران

۱

BCC

مجموع وزنی سپرده‌ها، میانگین ۱۲ ماهه تسهیلات، بخش خصوصی، مانده مطالبات معوق تعدیل‌شده

تعداد پرسنل، تعداد ترمینال و ارزش دفتری

بررسی کارایی بانک‌های تجاری ایران، مطالعات موردی بانک صادرات مازندران

۲

CCR و BCC

مقادیر ریالی سپرده‌ها، تسهیلات و خدمات بانکی

هزینه های پرسنلی، هزینه های اداری، هزینه اجاره، هزینه اموال منقول شعبه

تعیین و پیش‌بینی کارایی شعب بانک ملت در استان قزوین

۳

BCC

سپرده‌ها

تسهیلات

خدمات بانکی

ورودی‌های قابل‌کنترل: هزینه های عملیاتی شامل هزینه های پرسنلی و هزینه های اداری، هزینه سود پرداختی، هزینه سرمایه‌ای

ورودی‌های غیرقابل‌قبول: نمره شاخص کشاورزی شهر، نمره شاخص صنعتی بودن شهر

ارزشیابی شعب بانک کشاورزی در استان مازندران

۴

CCR

تسهیلات در قالب عقود اسلامی، وام‌ها و اعتبارات پرداختنی، تسهیلات در قالب قانون تجارت (مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری مستقیم)

نیروی کار، میزان سپرده، دارایی‌های ثابت

محاسبه کارایی نظام بانکی در ایران

۵

DEA آرمانی، BCC و CCR

حجم سپرده‌ها (شامل سپرده‌های قرض‌الحسنه، جاری، سرمایه‌گذاری، مسدودی‌ها و سایر سپرده‌ها)، تعداد وام‌های پرداختنی، تعداد کل حساب‌های سپرده‌ای

هزینه ها (شامل هزینه های کارکنان، اجاره و سایر هزینه ها)، دارایی‌ها (شامل دارایی‌های جاری، ثابت و نامشهود). تعداد کارکنان، سابقه خدمتی کارکنان

طراحی مدل سنجش کارایی با بهره گرفتن از DEA و برنامه‌ریزی آرمانی

مطالعه موردی شعب مؤسسه‌ قرض‌الحسنه بسیجیان

۶

BCC

ارزش پول سپرده‌ها، ارزش وام‌ها، درآمدهای غیر بهره‌ای

هزینه های پرسنلی، هزینه های جاری، هزینه های عملیاتی

تأثیر کارایی هزینه‌ای مکان و مشخصات شعب بانک، کاربرد در شعب یک بانک یونانی

۷

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

۳-۱ مقدمه

در این فصل به بررسی و ارائه روش تحقیق مورداستفاده و همچنین مدل‌های ارائه شده برای سنجش کارایی شعب بانک ملت می‌پردازیم.

در بخش به تاریخچه بانک ملت، روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، شیوه جمع‌ آوری اطلاعات و نرم‌افزارهای مورداستفاده توصیف خواهد شد.

۳-۲ تاریخچه بانک ملت

بانک ملت به‌موجب مصوبه‌ی مورخ ۲۹ آذر ۱۳۵۸ مجمع عمومی بانک‌ها از ادغام بانک‌‌های تهران، داریوش، بین‌المللی ایران، عمران، بیمه‌ ایران، ایران و عرب، پارس، اعتبارات تعاونی و توزیع، تجارت خارجی و فرهنگیان در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۵۹ تشکیل و با شماره ۳۸۰۷۷ در اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید و عملیات اجرایی بانک از همان تاریخ آغاز شد.

با ادغام بانک‌ها، سرمایه‌ اولیه بانک ملت به ۵/۳۳ میلیارد ریال رسید. به استناد مجمع عمومی فوق‌العاده بانک‌ها (مورخ ۱۷ فروردین ۸۷) و تصویب‌نامه هیئت محترم وزیران (شماره ۶۸۹۸۵/ت ۳۷۹۲۵ مورخ ۲ مرداد ۸۶) شخصیت حقوقی بانک ملت به سهامی عام تبدیل گردید.

بانک ملت در حال حاضر با سرمایه ۴۰۰۰۰ میلیارد ریال یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور است که در چارچوب دولت جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند.

مهم‌ترین راهبردهای بانک ملت توسعه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت روابط مشتریان، بهبود کیفیت خدمات، توسعه منابع انسانی و بهبود شاخص‌های عملکرد است. برای دستیابی ‌به این راهبردها، اهدافی همچون رشد و بهره‌وری بانک، سوددهی و ارائه خدمات مناسب به مشتریان، شناخت نیازها و دسته‌بندی مشتریان و فرآیندهای مربوط به سود، آموزش‌های استراتژی محور، فن‌آوری نوین بانکی و همسوسازی اهداف فردی، بخشی و سازمانی ترسیم شده است (وب‌سایت بانک ملت).

۳-۳ روش تحقیق

روش تحقیق در این پایان‌نامه، روش توصیفی و بررسی اسناد و مدارک می‌باشد. بدین ترتیب ابتدا از طریق مطالعه مبانی تئوریک، معیارهای ارزیابی کارایی شعب شناسایی شده و سپس با بهره گرفتن از اطلاعات موجود در مرکز آمار سرپرستی بانک ملت، مقادیر نسبی معیارها برای شعب تعیین و درنهایت با بهره گرفتن از مدل‌های تحلیل‌پوششی‌داده ها عملکرد شعب مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند.

۱٫توسعه آموزش های مدیریت پیشرفته در سطح معاونین و رؤسای مناطق و دیران کل و معاونین استان ها.

۲٫اقدامات مربوط به جلب موافقت مسئولین در امر زمینه امکان دانش افزایی و ارتقاء علمی کارکنان آموزشی و اداری وزارت آموزش و پر.رش و کمک به آنان در جهت کسب مدارج عالی از طریق دوره های کاردانی، کارشناسی و ادامه تحصیل آنان در دوره های کارشناسی ارشد .

۳٫تلاش در جهت تأمین منابع آموزشی دوره ها از طریق تقویت و تأکید بر تألیف کتب درسی و منابع آموزشی .

۴٫تلاش در جهت توسعه دوره های آموزش فنی و حرفه ای .

( فتحی و اجارگاه،۲۷،۱۳۸۴).

۲-۱۲ اهداف آموزش ضمن خدمت:

اهداف آموزش ضمن خدمت می ­تواند با توجه به شیوه ­های تقسیم ­بندی، نوع مخاطب و
بهره­بردای و فلسفه اجرایی با یکدیگر متفاوت باشد. میرکمالی به نقل از برخی صاحب­نظران، اهداف آموزش ضمن خدمت را در شش دسته هدفی شامل؛ آشنایی با سیاست­ها و رویه ­های سازمان، اصلاح مهارت­ های ویژه اصلاح روابط انسانی، حل مسئله، اصلاح روش­های ‌مدیریتی و نظارتی و کارآموزی می­داند

(میرکمالی، ۱۳۸۱،،۳۶).

امام جمعه به نقل از فتحی، اهداف آموزش ضمن خدمت را شامل؛ افزایش توانایی حرفه­ای و پرورش توانایی‌های بالقوه برای انجام دادن مسئولیت ­ها، آماده کردن افراد برای تصدی وظایف و مسئولیت­های جدید، ارتقای سطوح دانشی، بینشی و مهارتی کارکنان، ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزش­های پایدار جامعه در کارکنان، افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه، افزایش قابلیت انعطاف در کارکنان نسبت به اعمال روش­های جدید، ایجاد روح همکاری، ایجاد زمینه ­های استفاده از حداکثر منابع موجود و موارد همانند آن بیان می­دارد

(امام جمعه، ۱۳۷۲ ،۱۱۱).

سعیدی بیان می­دارد که اهداف آموزش ضمن خدمت را ‌می‌توان در سه مقوله فردی، سازمانی و اجتماعی تقسیم ­بندی نمود. از جهت فردی، اهداف آموزش ضمن خدمت معادل انتظارات مرتبط بر آموزش و پرورش شامل رشد و توسعه استعدادهای فردی شرکت­ کنندگان، شناسایی رغبت­ها، تغییر و بهبود نگرش­ها و افزایش رضایت­مندی، آمادگی برای خودشکوفایی و خودسازی و بهره­ مندی از حیات فردی بهتر دانست. در بعد سازمانی، به روز در آوردن دانش، تخصص و مهارت­ های شغلی و بهبود روش­های انجام کار، افزایش کمی و کیفی خدمات و تولیدات، ایجاد روحیه همکاری و همزیستی سازمانی، بهبود روحیه افراد و بالا بردن رضایت شغلی و تقلیل غیبت­ها، امکان جایگزین­سازی متخصصان در شرایط اضطراری، افزایش آگاهی و انعطاف­پذیری در استفاده از روش­ها و امکانات، کاهش هزینه، آشناسازی کارکنان با حقوق و امتیازات شغلی و خط­مشی­های سازمانی و افزایش تعهد و مسئولیت­ پذیری و تلاش برای بهبود عملکرد و کارایی سازمانی مدنظر ‌می‌باشد و در نهایت در بعد اجتماعی فراهم شدن زمینه ­های رشد و توسعه فردی و اجتماعی در سطح ملی و منطقه­ای و جهانی از اهدافی است که به صورت غیرمستقیم بر آموزش­های ضمن خدمت مرتبط است (سعیدی، ۱۳۸۳،۶۲و میرسپاسی،۱۳۸۶، ۹-۲۹۷).

۱­­- هدف های اجتماعی :

هدف های اجتماعی ، سمت دهنده اصلی برنامه ها و عملیات مؤسسات و سازمان های مختلف است. توجه ‌به این اهداف ، مدیران و کارکنان را قادر می‌سازد تا بر مبنای ایدئولوژی ، فرهنگ ، نظام اقتصادی و شعائر ملی ، اهداف و نحوه حرکت به سوی آن ها را در ارگان های مربوط ترسیم و با تنگناهای محیط شغلی از مواضع مشخص و شناخته شده بر خوردار کنند . طبیعی است که درک عمیق مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی که در واقع رابطه مستقیم با هدف های اجتماعی دارند برای طراحان و تصمیم گیران رده های بالاتر سازمان ، از اهمیت بیشتری برخوردار است ، به همین دلیل است که مدیران باید از آموزشی برخوردار شوند که این گونه توانایی‌ها را تقویت کند .

۲-‌هدف‌های‌ سازمانی :

تأمین هدف های سازمانی ایجاب می‌کند که قابلیت ها و مهارتهایی که برای انجام وظایف محوله و ایفای نقش ها لازم است به تناسب نیاز و ضرورت ، تقویت شود .

اهم مزایایی که می توان در جهت نیل یه اهداف سازمان ، برای آموزش و بهسازی کارکنان قائل شد به شرح ذیل خلاصه می شود :

۱- بهبود در نحوه انجام وظیفه و کم و کیف کار

۲- امکان جایگزین کردن متخصص ها در شرایط اضطراری

۳- امکان استفاده از صنایع داخلی و کاهش هزینه ها از این راه

۴- کاهش حوادث و ضایعات

۵- ایجاد و ثبات بیشتر در سازمان

۶- کاهش میزان تفاوت ها و افزایش قدرت خودکاری

۳- هدف های کارکنان :

وحدت و تناسب بین شخصیت افراد و مسئولیت های واگذار شده به آنان و دانش و توان کاری در وجود انسان ایجاد رضایت می‌کند ، به عبارت دیگر انسان هر چه بهتر بتواند کاری به انجام رساند از خود و نتیجه کار خود راضی تر است . کاردانی نه تنها به استحکام و اتکاء به خود می افزاید ، بلکه به عنوان یک سرمایه ارزنده حرفه ای و تخصصی اطمینان بخش زندگی مطلوب تر در آینده است .تکامل علم و دانش و تکنولوژی در کلیه رشته‌های تخصصی و لزوم تجهیز و رشد افراد متناسب با روند تکاملی علوم و فنون به ‌عنوان دانش افزایی

۴- وجود تغییرات در سیاست ها و برنامه ها در خط مشی های سازمان و لزوم توجیه و هماهنگ سازی تناسب دادن آن افراد با آنان مانند تغییر در کتب درسی ، تغییر در روش‌ها ، تغییر در نظام آموزشی ، تغییر در ابزارها و تکنولوژی آموزشی و غیره .

۵- ضرورت‌های موردی بنا به مقتضیات مکانی و زمانی مانند آموزش‌های تکاملی کارکنان .

۲-۱۳ دلایل و ضرورت آموزش ضمن خدمت

بدیهی است ضرورت آموزش در سازمان ها بر هیچ شخصی پوشیده نیست جان “دیبولد”، “گراهام”، “بی ام باس”، و”جی اوکان” و دیگران هرکدام دلایل و ضرورت هایی را برای آموزش در سازمان ها ، فهرست کرده‌اند در این مبحث سعی شده است به طور اختصار به نظرات این سه صاحب‌نظران شاره شود:

“جان دیبلود” دلایل و ضرورت های آموزش در سازمان ها را به شرح زیر مطرح می‌کند(دیبلود،ترجمه الوانی،۱۱،۱۳۷۹)

“بی ام باس” و “جی اوکان” اشاره می‌کنند که سه عامل اصلی وجود دارد که فعالیت های آموزشی کارکنان را ضروری ساخته اند:

۱) پیشرفت تکنولوژی:

اتوماسیون و مکانیزه کردن کارخانه برای بقاء سازمان ضروری است . افزون بر این، آموزش کارکنان برای کسب مهارت بیشتر نیاز اساسی و مهم است.

۲) پیچیدگی سازمان:

با افزایش ماشینی شدن، اتوماسیون و توسعه تکنولوژی، بسیاری از سازمان‌ها به صورت یک سازمان پیچیده در آمده­اند. این پیچیدگی­ها نیاز به آموزش و باز آموزشی در تمام سطوح از مدیران سطح بالا تا کارگران را ضروری ساخته است

۳) روابط ا نسانی

رشد و پیچیدگی های سازمانی منجر به بروز مشکلات انسانی نظیر از خود بیگانگی، مشکلات درون فردی و درون گروهی و غیره شده است. به همین دلیل آموزش برای حل مشکلات انسانی در سازمان ها ضرورت می‌یابد(جزایری،۱۳۸۳-۵۴).

۳-۴-۲-۲- تعارض برخی مفاهیم قانون با اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات

نکته دیگری که باید بدان توجه داشت این است که تعریف «مفید بودن» ‌با تعریف اطلاعات پیوند تنگاتنگ دارد. هنگامی که در قانون دسترسی به اطلاعات تعریف جامع و مانعی از اطلاعات نداشته باشیم، تعریف مفید بودن آن نیز دشوار است. در صورتی که یکی از اصول مهم حاکم بر دسترسی به اطلاعات، مفید بودن آن است. بدین معنا که نهادهای دولتی نمی‌توانند اطلاعات پوشالی و فاقد ارزش را در اختیار مردم قرار دهند و سپس ادعا نمایند که آزادی دسترسی به اطلاعات را تأمین کرده‌اند. مصداق این اطلاعات غیرمفید را می‌توان اطلاعاتی بسیار کلی که نظر مراجعه کننده را تأمین نمی‌کند و نیز اطلاعاتی غیر مرتبط دانست که اصولاً ربطی با هدف مراجعه کننده ندارد. فرض کنیم، یکی از شهروندان خواستار آن باشد که درباره دلایل سقوط یک هواپیمای مسافری که خسارت مالی و جانی زیادی به بار آورده است، اطلاعاتی از یک نهاد دولتی به دست آورد. در این فرض چنان چه نهاد مذبور بدون ارائه دلایل مستند و مرتبط، صرفاً اطلاعاتی از قبیل ساعت پرواز، نام خلبان، ارتفاع پروازی. نوع هواپیما، تعداد مسافران و…. به مراجعه کننده تحویل دهند، نمی‌تواند مدعی شود که به تکلیف خود در زمینه‌ی آزادی اطلاعات عمل ‌کرده‌است.

‌بنابرین‏، در دسترسی به اطلاعات عنصر کلیدی مفید بودن اطلاعات است که متأسفانه در قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات بدان توجه نشده است و امید است در اصلاحات بعدی بدین امر مهم توجه شود.

یکی دیگر ازمسائلی که در قانون، مورد بی توجهی و فراموشی قرار گرفته است، اصل «تفکیک پذیری اطلاعات» است. به موجب این اصل، اگر اطلاعات درخواست شده بی آن که مشمول استثنائات آزادی اطلاعات باشد، در سندی گنجانده و دسترسی به آن ممنوع اعلام شده باشد، باید این امکان برای متقاضی فراهم آید که قسمت مورد تقاضای وی از سایر قسمت‌های سند جدا شود و در اختیار او قرار گیرد. البته مشروط بر آن که اطلاعاتی که در اختیار او قرار می‌گیرد به اهداف مورد نظر در غیر قابل دسترس اعلام کردن آن سند لطمه نزند. این اصل از مبانی اطلاعات مورد نظر در قانون دسترسی به اطلاعات مطلوب قلمداد می‌شود. ^[۲۵۰]

شایسته بود قانون‌گذار صراحتاً چنین حقی را برای شهروندان اعلام می‌کرد. سکوت متن قانون در این رابطه را می‌توان مانعی در راه تحقق آن تلقی کرد.

۳-۴-۳- نقص در ضمانت اجرا

قانون، بدون ضمانت اجرا، نوشته‌ایی بیش نیست، در واقع ضمانت اجرا نقش مهمی در اجرای کامل و تام قانون ایفا می‌کند. در کنار مرجع ناظر، ضمانت اجرای قانون در قالب مسئولیت مدنی و کیفری مطرح شده است. متأسفانه یکی از نقص‌های عمده در اینجا هویدا می‌شود و آن فقدان مرجعی برای رسیدگی به تخلفات نهادی است. همچنین ماده ۱۲ قانون، مؤسسات عمومی را موظف ‌کرده‌است نا از طریق واحد اطلاع رسانی خود، سالانه گزارشی درباره فعالیت‌های آن مؤسسه در خصوص اجرای قانون به کمیسیون ارائه دهد. اگر چه صراحتاً در باب این ماده ضمانت اجرایی وضع نگردیده است، ولی به نظر می‌رسد با ارائه تفسیری موسع از بند (ب) ‌ماده ۲۲ قانون، بتوان مجازاتی در خصوص نهاد مزبوراعمال کرد. این بند اشعار می‌دارد: «هر فعل یا ترک فعلی که مانع انجام وظیفه کمیسیون انتشار دسترسی آزاد به اطلاعات… بر خلاف مقررات این قانون شود»

می توان چنین اظهار داشت که ممانعت از گزارش دهی توسط یک نهاد دولتی می‌تواند مانعی بر سر راه کمیسیون تلقی گردد. به رغم این که ماده ۲۲، مرتکبان اعمال یاد شده را جرم دانسته و آنان را به جزای نقدی محکوم ‌کرده‌است، این ابهام باقی است که آیا امکان مجازات یک دستگاه دولتی به عنوان یک شخص حقوقی وجود دارد ؟ آیا اعمال جزای نقدی نسبت به یک نهاد دولتی امکان پذیر است و یا باید اشخاص حقیقی را که مباشرتاً موجب ممانعت از ارسال گزارش گردیده اند، مجازات نمود. یکی دیگر از ایرادات این بخش را شاید بتوان این دانست که در باب تخلف کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، مورد پیش‌بینی نشده است. ^[۲۵۱]

شایسته است ایراداتی که در باب ضمانت اجرا وجود دارد برطرف شود و این موارد در اصلاحات بعدی مورد توجه نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.

۳-۴-۴- محدودیت‌های حق دسترسی آزاد به اطلاعات

بنابر یک اصل کلی محدودیت در دسترسی به اطلاعات عمومی و دولتی استثناء است و دستگاه دولتی باید بر اساس قانون و دلایل احصاء شده و مشخص قانونی درخواست شهروندان را برای دسترسی ‌به این اطلاعات رد کنند. ‌بنابرین‏، استثنائات حق دسترسی به اطلاعات باید به طور دقیق در قانون پیش‌بینی شوند. ^[۲۵۲]

برای این که درخواستی در زمره محدودیت‌های حق دسترسی به اطلاعات قرار بگیرد، باید سه ویژگی کلی زیر را دارا باشد: اطلاعات درخواست شده با هدف مشروعی که در قانون مورد توجه قرار گرفته است، ارتباط مشخص داشته باشد؛ ‌افشای اطلاعات، آسیب جدی به هدف مورد اشاره وارد آورد و آسیب به هدف باید بیش از منافع عممومی آگاهی از اطلاعات مورد نظر باشد. ^[۲۵۳]

یکی از موارد بسیار مهم در محدودیت حق دسترسی آزاد به اطلاعات، محدودیت‌های ناشی از امنیت یا نظم عمومی است. امنیت عمومی و نظم و آرامش عمومی مقولاتی مانند حریم خصوصی هستند که نمی‌توان کاملاً آن‌ ها را در قوانین تعریف و حدود آن را مشخص نمود.

فصل چهارم قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، به استثنائات دسترسی به اطلاعات اختصاص یافته است. در زمره این استثنائات، اسرار دولتی، حمایت از حریم خصوصی، حمایت از سلامتی و اطلاعات تجاری ذکر گردیده اند. به نظر می‌رسد دو امر یاد شده در ماده ۱۶ (سلامتی و اطلاعات تجاری)بسیار مصداقی و جزیی بوده و به یکدیگر شباهتی ندارد تا در یک ماده ذکر گردند.

به عبارت دیگر آیا چنان چه به جز جان یا سلامت افراد و مسائل مالی یا تجاری، ارائه اطلاعات مستلزم ورود خسارت به حیطه دیگری از زندگی افراد باشد، ‌درخواست ارائه اطلاعات رد می‌گردد و یا خیر ؟

مطابق ماده ۱۷ این قانون نیز چنان چه اطلاعات مورد درخواست به امنیت یا آسایش عمومی لطمه وارد کند و این امر برای مؤسسات محرز گردد، آن‌ ها می‌باید از ارائه اطلاعات خوداری نمایند. این عناوین بسیار کلی بوده و تعیین مصادیق آن بی شک با دشواری‌ها و چالش هایی مواجه خواهد بود.

تبصره ۱ و ۲ ماده ۱۷ قانون در پی آن است که دایره استثنائات را مشخص تر نماید. از همین روست که تبصره یک اعلام می‌دارد که تهدید سلامت عمومی و یا بارز خطرات زیست محیطی در زمره مواردی نیست که مشمول موارد ۱۳ تا ۱۷ قانون قرار بگیرد و در نتیجه، هیچ گاه مؤسسات نمی‌توانند به استثنائات مندرجات این مواد، از ارائه اطلاعات زیست محیطی و اطلاعات ناظر بر سلامت عمومی خوداری کنند. مطابق تبصره ۲ ماده ۱۷، موضوع مواد ۱۶ و ۱۵ شامل اطلاعاتی که موجب هتک عرض و حیثیت افراد یا مغایر عفت عمومی و یا اشاعه فحشا می‌شود نمی‌گردد. این استثناء در خصوص مفاد ماده ۱۵ پذیرفته شده است. زیرا نمی‌توان به استناد رضایت افرادوسایر دلایل، اطلاعاتی را به دیگران ارائه کرد که باعث هتک حرمت و اشاعه فحشا در جامعه گردد؛