­ سهام عادی

سهام عادی ابزار مالکانه­ای است که حقوق مترتب بر آن مؤخر بر سایر ابزارهـای مالکانـه است. و ابزار مالکانه هر قراردادی که معرف وجود حقوق باقیمانده نسبت بـه دارایی­ های واحد تجاری پس از کسر کلیه بدهی­های آن است، ‌می‌باشد(استاندارد شماره ۳۰ حسابداری ایران، ۱۳۹۲).

در واقع اوراق سهام عادی اصلی­ترین ابزار قابل معامله در بورس تهران است. این ابزار، سند قابل معامله­ای است که مبین میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در یک شرکت سهامی است. امروزه انتشار سهام برای تأمین منابع لازم در سرمایه ­گذاری­های بزرگ روش متعارف و متداولی است که مستقیماً از پس اندازهای افراد تغذیه می­ شود. متداول­ترین نوع سهام، سهام عادی یا سهام معمولی است که دارندگان آن به مبلغ مساوی از حقوق و امتیازات واحدی برخوردارند. اکثریت سهام شرکت­ها به صورت عادی منتشر می­ شود(مدیریت آموزش بورس اوراق بهادار تهران).

سود و سود هر سهم

در این بخش به تعریف سود و سود هر سهم پرداخته خواهد شد.

­ سود

از بین اطلاعات حسابداری، سود حسابداری به عنوان مهم­ترین منبع اطلاعاتی درباره ارزیابی توان سودآوری و جریان­های نقدی آتی محسوب می­ شود( حقیقت و بختیاری، ۱۳۸۷).

­ تعریف سود

سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورت­های مالی است که توجه استفاده کنندگان صورت­های مالی را به خود جلب می­ کند. سرمایه ­گذاران، اعتباردهندگان، مدیران، کارکنان شرکت­ها، تحلیل­گران ، دولت و دیگر استفاده کنندگان صورت­های مالی از سود به عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه ­گذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکت­ها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمات مربوط به شرکت استفاده ‌می‌کنند(قاسمی،۱۳۸۴).

سود از تغییر در حقوق صاحبان سهام یا تغییر در خالص دارایی­ های یک واحد تجاری طی یک دوره مالی ناشی می­گردد، به بیان دقیق­تر سود برآیند کلیه تغییرات در حقوق صاحبان سرمایه طی یک دوره مالی، به استثنای تغیرات ناشی از سرمایه ­گذاری توسط صاحبان و توزیع منابع بین آن­ها ‌می‌باشد(عالی پور،۱۳۸۳).

سود حسابداری، مهم­ترین رقم محاسبه شده توسط سیستم اطلاع رسانی حسابداری است و به همین دلیل، بیش­ترین سهم تحقیقات تجربی در حوزه بازار سرمایه(تحقیقات تجربی مالی) را به خود اختصاص داده است. سود حسابداری از دو جنبه حائز اهمیت ‌می‌باشد: یکی از جنبه داشتن بار اطلاعاتی، به منظور کمک به امر تصمیم ­گیری افرادی همچون سهام­داران و دیگری از جنبه امکان ارزیابی، به منظور اقداماتی همچون انعقاد قرارداد بین گروه ­های مرتبط با شرکت خواهد بود. دو کاربرد اجتماعی مذکور برای تمام کشورها و بدون توجه به میزان توسعه یافتگی آن­ها وجود خواهد داشت(خانی، ۱۳۸۵).

تعریف مفید بودن سود حسابداری ‌بر مبنای‌ رابطه بین سود و بازده (قیمت) سهام با بیانیه چارچوب نظری در امریکا(۱۹۷۶) و اصول و ضوابط حسابداری، تحت عنوان رهنمودهای حسابداری در ایران(۱۳۷۸)، مطابقت دارد. طبق بیانیه مذکور هدف اصلی حسابداری و سود حسابداری به شرح زیر ‌می‌باشد:

“وظیفه اصلی گزارش­گری مالی، ارائه اطلاعات برای سرمایه ­گذاران و اعتباردهندگان، به منظور امکان ارزیابی ریسک و بازده بالقوه سرمایه ­گذاری ‌می‌باشد “.

هدف اصلی گزارش­گری مالی، ارائه اطلاعات درباره عملکرد (مدیران) مؤسسه و از طریق سود و اجزای آن ‌می‌باشد. علاقه­ خاص سرمایه ­گذاران، اعتباردهندگان و سایر افراد به اطلاعات مذکور به خاطر امکان ارزیابی احتمال ورود جریان وجوه نقد به مؤسسه ‌می‌باشد. علاقه آن­ها به ورود جریان وجوه نقد به مؤسسه و امکان ایجاد جریان مطلوب وجوه نقد، علت اصلی علاقه­ آن­ها به اطلاعات مربوط به سود حسابداری نیز ‌می‌باشد(خانی، ۱۳۸۵).

­ مفهوم سود

مفهوم سود از جمله مفاهیم کاربردی در یک واحد اقتصادی است، از این­رو با توجه به اهداف مختلف استفاده کنندگان، تعاریف و روش­های اندازه ­گیری متفاوتی برای آن ارائه شده است. به­ کارگیری سود برای اهداف خاصی همچون معیار سنجش کارایی مدیریت، معیار پیش ­بینی عملکرد آتی شرکت و یا سود تقسیمی درآینده، معیار سنجش میزان موفقیت­های شرکت، مبنای تعیین مالیات، مبنای تدوین مقررات شرکت جهت تأمین منافع عموم مردم و سرانجام معیار ارزیابی و قضاوت درباره چگونگی تخصیص منابع توسط اقتصاددانان برای سود قابل ترسیم است(کالید^[۲۴]، ۲۰۰۷). با توجه به اهداف استفاده کنندگان سود ‌می‌توان سه رویکرد ساختاری، تفسیری و رفتاری را مورد توجه قرار داد.

مفهوم سود از دیدگاه ساختاری

در این دیدگاه، عرف، سنت و مقررات، اموری معقول، منطقی و با هم سازگار به شمار می­آیند که بر پایه مفروضات، مفاهیم و اصولی که حسابداران در عمل به آن­ها رسیده و ارائه کرده ­اند قرار می­ گیرند. ولی، مفاهیم یا اصولی مانند تحقق بخشیدن به یک رویداد مالی، تطابق، روش تعهدی و روش­های تخصیص هزینه­ ها را ‌می‌توان فقط از دیدگاه مقررات خاص تعریف کرد، زیرا نمی­ توان نسخه دومی از آن­ها را در دنیای واقعی مشاهده نمود(پارسائیان، ۱۳۸۵).

مفهوم سود از دیدگاه تفسیری

در این دیدگاه برای ارائه تعریفی از سود بر دو مفهوم اقتصادی تغییر میزان رفاه و حداکثرسازی سود تکیه می­ شود. هیات استانداردهای حسابداری مالی نیز به صورت تلویحی ‌به این دو مفهوم در قالب «حفظ سرمایه» و «به حداکثر رساندن سود» اشاره ‌کرده‌است. حفظ سرمایه یکی از اصلی­ترین مفاهیم سود است، زیرا این مفهوم بر پایه­ تئوری اقتصادی قرار دارد. این دیدگاه مبتنی ‌بر تغییرات ارزش فعلی وجوه نقد مورد انتظار است؛ ولی قیمت فعلی بازار و گزینه­ های مشابه را نیز ‌می‌توان از این دیدگاه توجیه کرد و مدعی شد که اقلام مذبور می ­توانند جایگزین مناسبی برای ارزش جاری باشند(پارسائیان، ۱۳۸۵).

مفهوم سود از دیدگاه رفتاری (عمل­گرایی)

این مفهوم مواردی نظیر فرآیندهای تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران و بستان­کاران، واکنش­های قیمت اوراق بهادار در برابر گزارش­دهی سود، تصمیمات مدیریت ‌در مورد هزینه سرمایه و واکنش مدیران و حسابداران در برابر بازخورد اطلاعات را در بر ‌می‌گیرد. یکی از ویژگی­های رفتاری این است که ‌می‌توان سودهای آتی را پیش ­بینی نمود. اگر سایر عوامل تأثیرگذار با دقت کامل در نظر گرفته شوند، ‌می‌توان با بهره گرفتن از سودهای خالص چند دوره، عملیات آینده شرکت را پیش ­بینی کرد(پارسائیان، ۱۳۸۵).

­ سود و بازده

یکی از مسایل مهم در حسابداری که از دیر باز تا کنون جایگـاه ویـژه خـود را در مباحث تئوریک حفظ کرده، سود حسابداری است. در دوره ­های مختلف از ابتـدای پـژوهش­های تجربی حسابداری که ‌بر اساس متدولوژی علمی – اثباتی همواره مورد بررسی قـرار گرفته، سودمندی اطلاعات مرتبط با سود حسابداری است که به صورت­های مختلف موضوع مورد علاقه­ صاحب­نظران حسابداری بوده است. نتایج مطالعه ارتباط بین سود، نرخ بازده غیرعادی و حجم فعالیت که از سوی بـال و بـراون^[۲۵] (۱۹۶۸) انجام گرفت این بود که بین سـود و بـازده غیرعـادی رابطـه معناداری وجـود دارد و سـود اطلاعاتی را به بازار سهام منتقل می­ کند. از طرفی سود می ­تواند عاملی در تعیین قیمت سهام باشد؛ زیرا ‌بر اساس فرضیه بازار کارا، اطلاعات ممکن است از منابع دیگـر کسب شوند و تأثیر لازم را بر قیمت سهام بگذارند(کردستانی و آشتاب، ۱۳۸۸).

تعریف سود هر سهم