آزمون برو/نرو

آزمون برو/نرو^[۳۳۷] به طور وسیعی برای اندازه‌گیری بازداری شناختی به کار رفته است (اسچالز، فان، مگیدینا، مارکز، هان و هالپرین^[۳۳۸]، ۲۰۰۷) که شامل دو دسته محرک می­ شود؛ در پژوهش حاضر از نرم­افزار سوپر-لب ۴ برای تهیه­ این آزمون استفاده شد. در این آزمون ابتدا به آزمودنی­ها آموزش داده می­ شود که به محرک‌های ویژه­ای (محرک‌های go یا محرک هدف) که در این آزمون دایره­های سبز است، پاسخ دهند یعنی دکمه فاصله­^[۳۳۹] صفحه‌کلید را فشار دهند و به سایر محرک­ها (محرک‌های no go یا محرک غیر هدف) که در این آزمون دایره­های قرمز است، پاسخ ندهند. آزمون مورداستفاده در این پژوهش شامل ۱۰۰ محرک بود. آزمون به شکلی طراحی ‌شده بود که در ۷۰% کوشش­ها آزمودنی باید با فشار دادن کلیدِ فاصله­ بر روی صفحه‌کلید به محرک ارائه شده (محرک go) پاسخ می­دادند و تنها در ۳۰% کوشش­ها آزمودنی­ها باید از پاسخ دادن به سایر محرک­ها (محرک no go) جلوگیری می­کردند (حمزه­لو، مشهدی، صالحی، ۱۳۹۱). قبل از اجرای آزمون اصلی یک تکلیف آموزشی یا تمرین برای آزمودنی برای آشنایی با فضای آزمون و آشنایی با چگونگی پاسخ­گویی ۳۰ کوشش (با همان تناسب ۷۰% محرک هدف و ۳۰% محرک غیر هدف) ارائه شد. ازآنجایی‌که معمولاً تعداد محرک‌های برو (پاسخ‌دهنده) بیشتر از محرک‌های نرو (بازداری کننده) ب است، آمادگی و تمایل آزمون دهنده‌ها به پاسخ‌دهی بیشتر از بازداری است (وربورگن و لوگان، ۲۰۰۸). عدم بازداری به محرک‌هایی که باید بازداری شود، نشان­دهنده عدم کنترل شناختی و پاسخ‌دهی نامناسب است. مدت‌زمان پاسخ­گویی به هر محرک go و هر محرک no go، ۵۰۰ میلی‌ثانیه در نظر گرفته شد.

بعد از ارائه­ هر محرک go و هر محرک no go، صفحه­ی بی محرکی به مدت ۵۰۰ میلی‌ثانیه ارائه می­شد که هدف از قرار دادن این صفحه، دادن فرصت بیشتر به آزمودنی برای پاسخ­گویی به محرک­ها بود و پاسخ به صفحه بی محرک به عنوان پاسخ تلقی می­ شود. به‌این‌ترتیب که اگر این صفحه بعد از محرک هدف ارائه شود و آزمودنی به آن پاسخ دهد به‌منزله‌ی پاسخ درست ثبت می­ شود و ‌در صورتیکه این صفحه بعد از محرک غیر هدف ارائه شود و آزمودنی به آن پاسخ دهد، پاسخ آزمودنی به‌منزله پاسخ نادرست ثبت می­گردد؛ ‌بنابرین‏ درکل، مدت‌زمان این تکلیف ۲۰۰۰ میلی‌ثانیه (هزار میلی‌ثانیه برای ارائه محرک­ها و هزار ثانیه هم برای ارائه صفحه بی محرک) محسوب می­شد. طول مدت پاسخ­گویی برای هر آزمودنی حداکثر ۳ دقیقه بود.

از این آزمون چهار نمره­ی جداگانه به دست می ­آید:

• • خطای قصور (NR): تعداد مواردی که باید به go پاسخ داده می­شد و نشده بود.

• • خطای ارتکاب (E): تعداد پاسخ­هایی که به اشتباه به no go داده‌ می­ شود.

• • زمان واکنش پاسخ­های صحیح (ms): مجموع زمان واکنش به محرک­های برو

• زمان واکنش پاسخ­های خطای ارتکاب/ ارائه (ms): مجموع زمان واکنش به محرک­های no go که به اشتباه به آن پاسخ داد شده است. به عبارت دیگر همان مجموع زمان واکنش­های خطای ارتکاب ‌می‌باشد.

خطای ارتکاب با تکانش گری و همان فقدان بازداری ارتباط دارد، در حالی که خطای قصور به عنوان شاخصی از بی­توجهی در نظر گرفته می­ شود. زمان واکنش به محرک­های برو نیز توجه انتخابی به محرک­های هدف را منعکس می­ کند که زمان­های واکنش طولانی نشان­دهنده توجه انتخابی کمتر است. در پژوهش قدیری و همکاران (۱۳۸۵) اعتبار این آزمون ۸۷/۰ گزارش‌شده است (رئوف حدادی ثانی، ۱۳۹۳). حمزه­لو و مشهدی (۱۳۸۹) نقل کردند که این آزمون در پژوهش­های بسیاری به هدف سنجش بازداری شناختی به کار رفته است به عنوان‌مثال اسمیت، جانسون و باری (۲۰۰۴) اسچالز و همکاران (۲۰۰۹).

آزمون ایست-علامت

آزمون ایست-علامت ابزار بسیار مناسب و قدرتمندی برای سنجش و اندازه ­گیری بازداری رفتاری و ایجاد فرصت درنگ در تصمیم ­گیری است و باید در محیط آزمایشگاهی کنترل­شده اجرا شود. این آزمون با بهره گرفتن از نرم‌افزار Stop it اجرا شد (وربورگن، لوگان و استیونس^[۳۴۰]، ۲۰۰۸).

این آزمایش دارای دو مرحله است: اولین مرحله­ آن تمرینی که شامل ۳۲ کوشش برای جایابی کلید پاسخ و فهم دستورالعمل آزمون به آزمودنی­هاست؛ دومین مرحله آزمون اصلی و دارای سه بلاک^[۳۴۱] است و هر بلاک ۶۴ کوشش اصلی دارد. در این تکلیف به آزمودنی­ها دو محرک (دایره و مربع) در وسط صفحه یک مانیتور “۱۴ و یک محرک دیگر (صدای بوق) به عنوان محرک بازداری کننده به صورت تصادفی در حین نمایش محرک دایره یا مربع ارائه می‌شود. آزمودنی باید به محرک‌های دایره با فشار دادن دکمه علامت سؤال (؟) صفحه‌کلید و به محرک‌های مربع با فشار دادن دکمه زد (z) صفحه‌کلید در صورت عدم ارائه محرک بازدارنده پاسخ دهد. در واقع به آزمودنی­ها دستور داده می­ شود که در صورت شنیدن صدای بوق نباید پاسخ ارائه دهند و از فشردن دکمه­های مربوط به محرک‌های دیداری جلوگیری کنند. در صورت ارائه محرک بازدارنده آزمودنی باید از پاسخ‌دهی بازداری کند که نیازمند مکانیسم کنترلی سریع برای ممانعت از اجرای پاسخ حرکتی است (وربورگن و لوگان، ۲۰۰۸؛ به نقل از حمزه­لو، مشهدی، ۱۳۸۹). این فرایند با مکانیسم­های کنترلی آهسته­تر در تعادل است که عملکرد را کنترل و سازگار ‌می‌کنند. از این آزمون ‌می‌توان نمرات زیر را محاسبه کرد: میانگین احتمال پاسخ به محرک‌های ایست^[۳۴۲]، میانگین تأخیر زمان محرک ایست^[۳۴۳]، میانگین زمان واکنش به محرک ایست^[۳۴۴]، میانگین زمان واکنش به محرک‌های دارای علامت^[۳۴۵]، میانگین زمان واکنش به محرک‌های بدون علامت^[۳۴۶]، میانگین درصد پاسخ‌های درست به محرک‌های بدون علامت^[۳۴۷] و میانگین درصد پاسخ­های از دست‌رفته به محرک­های بدون علامت^[۳۴۸]؛ که از میان این نمرات SSRT یعنی میانگین زمان واکنش ایست-علامت، برای سنجش بازداری رفتاری استفاده شد. نمره­ی SSRT یعنی میانگین زمان واکنش ایست-علامت. هرچه این نمره پایین­تر باشد نشان­دهنده این است که فرد از توانایی بازداری بالاتری برخوردار است (حمزه­لو و مشهدی، ۱۳۸۹).

متغیرهای آزمون ایست- علامت (Stop-it) به شرح زیر است: