در این فصل پس از بیان مقدمه برای آشنایی بیشتر با موضوع پژوهش مبانی نظری بیان گردید که مشخص شد قابلیت مقایسه یکی از ویژگی­های کیفی اطلاعات حسابداری است و استفاده­کنندگان را قادر به شناسایی وجوه تشابه و تفاوت بین پدیده ­های اقتصادی می­ کند و با رعایت ثبات­رویه و یکنواختی کیفیت ارائه­ اطلاعات حسابداری را بهبود می­بخشد. سپس ‌در مورد سود، بازده و ضریب واکنش سود نیز توضیحاتی ارائه شد. و در نهایت پیشینه­ داخلی و خارجی پژوهش بیان گردید.

فصل سوم:

روش­شناسی پژوهش

۳-۱ مقدمه

اساس هر علمی، روش شناخت آن است. اعتبار و ارزش دست­آوردهای یک پژوهش وابسته به روش پژوهشی ‌می‌باشد که در آن به کار گرفته شده است. روش پژوهش به معنای مکتب­های فکری و روش­های تحلیل طبیعت و جامعه است. روش تحقیق علمی، فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین و مبهم است­. شیوه، شکل خاص و نظام­داری است که همواره به دنبال حقیقت است، حقیقتی که از منطقی معین حاصل می­ شود. منظور از فرایند با معنای متداول روش است، فرایند تحقیق اشاره به مجموعه ­ای از گام­ها و مرحله­هایی دارد که پژوهشگر برای رسیدن به پاسخ و راه ­حل باید یکی پس از دیگری آن­ها را بردارد تا به پاسخ یا راه ­حل دست یابد(خاکی،۱۳۹۱).

۳-۲ روش پژوهش

روش پژوهش یعنی این­که چه مراحلی را باید پی در پی اجرا نمود تا به جواب نهایی رسید. انتخاب روش یک پژوهش بستگی به ماهیت و ویژگی­های خاص اهداف، ماهیت موضوع پژوهش و امکانات لازم و موجود برای انجام پژوهش بستگی دارد.

این پژوهش سعی دارد تاثیر قابلیت مقایسه­ صورت­های مالی را بر توانایی بازده جاری سهام در پیش ­بینی سود آتی بررسی کند لذا از لحاظ هدف در زمره­ پژوهش­های کاربردی است زیرا نتایج آن به حل یک مسئله یا مشکل کمک می­ کند. و از لحاظ تعیین رابطه­ علی بین دو متغیر و با توجه ‌به این­که داده ­های مورد استفاده در آن تاریخی است از نوع علی پس رویدادی ‌می‌باشد.

۳-۳ فرضیه­ پژوهش

فرضیه یک حدس برآمده و مبتنی بر دانش نظری یا تجربه­ پژوهشگر به عنوان راه حل یک مسئله­ اولیه است. فرضیه­ پژوهش، راهنمای پژوهشگر در پیشبرد فرایند پژوهش است. رابطه­ میان مسایل و فرضیه ­های علمی باعث می­ شود تا پژوهشگر از آن رابطه­ های کلی، موردهای جزیی و عملی خاصی را بیرون آورد­(خاکی،۱۳۹۱).

با توجه به بیان مسئله و اهداف، فرضیه­ پژوهش به شرح زیر است:

فرضیه­: قابلیت مقایسه­ صورت­های مالی بر توانایی بازده جاری سهام در پیش ­بینی سود آتی تاثیر دارد.

۳-۴ جامعه­ آماری

جامعه­ آماری مورد بررسی در این پژوهش کلیه­ شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است، t+ تا ۳ tتهران در بین سال­های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹می­باشد. ولی دامنه­ بررسی برخی متغیرها از ۱­‌بنابرین‏ داده ­ها در محدوده­ سال­های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۲ گردآوری ‌شده‌اند. کل شرکت­های عضو جامعه حدود ۵۸۳ شرکت است که این رقم با بهره گرفتن از نرم­افزار ره­آورد نوین ۳ به­ دست آمده است.

۳-۵ نمونه­ آماری

در این پژوهش از روش حذف سیستماتیک برای انتخاب نمونه استفاده شده است. معیارهای اعمال شده برای انتخاب نمونه به شرح زیر است:

1. 1. شرکت از ابتدای سال ۱۳۸۲ تا پایان سال ۱۳۹۲در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشد.

1. 1. شرکت در طول دوره­ مورد بررسی وقفه­ی معاملاتی بیش از ۶ ماه نداشته باشد.

1. 1. سال مالی شرکت به ۲۹ اسفند ختم شود و در طول دوره­ مورد بررسی، سال مالی خود را تغییر نداده باشد.

1. 1. شرکت جزء بانک­ها و مؤسسات مالی (­لیزینگ­ها، بیمه، مؤسسات سرمایه ­گذاری و واسطه­گری­ها­) نباشد.

1. شرکت­های عضو نمونه باید اطلاعات لازم برای محاسبه­ متغیرهای تحقیق را داشته باشند.

با اعمال محدودیت های بالا، حدود ۹۶ مورد از شرکت­های عضو بورس به عنوان نمونه­ پژوهش مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. روش تعیین شرکت­های عضو نمونه به طور خلاصه در جدول زیر قابل مشاهده است.

جدول ۳-۱ نتایج تعیین شرکت­های عضو نمونه

۵۸۳
کل شرکت­های عضو جامعه
(۱۱۲)
شرکت­ها­ی عضو بیمه، سرمایه ­گذاری، بانک­ها، انبوه­سازی و لیزینگ.
(۱۰۷)
شرکت­هایی که سال مالی آن­ها به ۲۹ اسفند ختم نمی­شوند. و یا سال مالی خود را تغییر داده ­اند.
(۷۴)
شرکت­هایی که دوره­ توقف بیشتر از ۶ ماه داشته اند.
(۱۹۴)
شرکت­هایی که در برخی از سال­های مورد بررسی عضو نمونه نبوده­اند و یا داده ­های لازم برای محاسبه­ متغیرها وجود نداشت.
۹۶
نمونه ی پژوهش

لازم به ذکر است که نام صنایع و شرکت­های موجود در هر صنعت به تفصیل در پیوست (الف) آورده شده است.

­۳-۶ روش­های گردآوری داده ­ها

در این پژوهش برای گردآوری مبانی نظری از کتب، مجلات تخصصی، اینترنت، مقالات و پایان نامه­ ها استفاده می­ شود و سپس داده ­های مورد نیاز با بهره گرفتن از نرم افزار ره آورد نوین۳ گرد­آوری شده و فرضیه­ پژوهش مورد آزمون قرار ‌می‌گیرد.

۳-۷ ابزار گردآوری و تحلیل اطلاعات

ابتدا داده ­ها با بهره گرفتن از نرم­افزار ره­آورد نوین ۳ جمع ­آوری شده بعد با بهره گرفتن از نرم­افزار اکسل مرتب شده است. نرم افزار اصلی مورد استفاده در تحلیل داده ­ها ایویوز است ولی چون داده ­ها نرمال نبوده­اند برای نرمال­سازی متغیر وابسته از نرم­افزار مینی­تب استفاده شده است و چون داده ­ها دارای خود­همبستگی و ناهمسانی بوده ­اند و در حالت پانل دیتا در نرم­افزار ایویوز امکان تشخیص و شناسایی خود­همبستگی و ناهمسانی وجود ندارد لذا از نرم­افزار استاتا فقط برای شناسایی آن استفاده شده و در نرم­افزار ایویوز خود­همبستگی و ناهمسانی رفع شده است.

۳-۸ شیوه ­های تجزیه و تحلیل داده ­ها

برای تجزیه و تحلیل داده ­ها ابتدا باید متغیرها و رابطه­ بین آن­ها مشخص شود. با توجه به فرضیه­ در پژوهش حاضر چهار دسته متغیر تعدیل­گر، مستقل، وابسته و کنترلی وجود دارد که به توضیح آن­ها اشاره می­ شود.

۳-۸-۱ متغیر تعدیل­گر

متغیر تعدیل­گر، برای توصیف نوعی از متغیر مستقل به کار می­رود، در واقع متغیر مستقل ثانوی است و پژوهشگر اثر آن را در ارتباط با متغیر مستقل اصلی و متغیر وابسته باید بداند به عبارت دیگر متغیر سومی که دارای تاثیری قوی در رابطه­ بین متغیر مستقل و متغیر وابسته است، و رابطه­ مورد انتظار اصلی اولیه­ بین متغیرهای مستقل و وابسته را تغییر می­دهد. هرگاه اثر متغیر مستقل و متغیر وابسته مشروط به متغیر دیگری شود، آن متغیر سوم در واقع نقش تعدیل­گر را بازی می­ کند(خاکی ۱۳۹۱).

در این پژوهش متغیر تعدیل­گر قابلیت مقایسه­ صورت­های مالی ‌می‌باشد که تاثیر آن بر رابطه­ بین بازده جاری و سود آتی (ضریب واکنش سود آتی ) بررسی می­ شود. پژوهش­های مختلف نشان داده ­اند که بین بازده جاری و سود آتی رابطه­ معنی­دار وجود دارد. در این پژوهش بررسی می­ شود که قابلیت مقایسه بر این رابطه چه تاثیری دارد. برای محاسبه­ آن لازم است ابتدا مطالب زیر را به خاطر داشته باشیم.