۲-۳-۴ وظایف بودجه ریزی عملیاتی :

1. 1. وظیفه برنامه ریزی

1. 1. وظیفه مدیریتی

1. وظیفه کنترلی

در بودجه های سنتی فقط وظیفه کنترلی وجود داشت. در حالی که در بودجه عملیاتی وظیفه مدیریت و برنامه ریزی بدان اضافه شده و به عبارتی به ستانده نیز توجه شده است. در حقیقت بودجه عملیاتی بر دو موضوع تأکید دارد :

1. 1. ستانده و ارتباط بین ستانده یا تولید

1. نتیجه یا رضایت مردم(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵)

هدف نمایی بودجه ریزی عملیاتی ، کمک به اتخاذ تصمیمات عقلایی درباره تخصیص و تعهد منابع ، بر اساس پیامدهای قابل سنجش می‌باشد. با این تفسیر ، بودجه ریزی عملیاتی مقاصد ویژه زیر را دنبال می‌کند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

نمودار ۲-۲ اهداف سیستم بودجه ریزی عملیاتی

1. 1. 1. ارائه مبنایی صحیح برای اتخاذ تصمیم در خصوص تخصیص منابع

   

1. 1. تعیین نتایج قابل سنجش و مورد انتظار ، که از یک تخصیص بودجه خاص قابل حصول است.

1. 1. تمرکز فرایند تصمیم گیری روی مهم ترین مسایل و چالش هایی که دستگاه اجرایی با آن مواجه است.

1. 1. ایجاد یک فرایند منطقی برای تصمیم گیری در خصوص بودجه ، که به طور مستقیم با فرایند برنامه ریزی ، اجرا ، کنترل ، ارزشیابی و گزارش عملکرد در ارتباط می‌باشد.

1. 1. ارائه اطلاعات قابل سنجش برای نهادهای ناظر ، شامل قوه قضائیه ، مجریه و مقننه که بتوانند به استناد آن ها ، میزان پیشرفت و موفقیت برنامه ها را در مقابل تخصیص های بودجه کنترل کنند.

1. 1. بهره گیری از روش علمی و انعطاف پذیر ، به منظور سازگار ساختن فراند بودجه ریزی با تحولات توسعه.

1. 1. ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد برنامه

1. 1. ارائه اطلاعات قابل سنجش برای دستگاه های نظارتی

1. 1. ارائه مبنایی برای ‌پاسخ‌گویی‌

1. شفاف سازی(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵)

نمودار ۲-۳ شفاف سازی در بودجه ریزی عملیاتی

از نگاه دیگر مهمترین هدف بودجه ریزی عملیاتی اصلاح مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخش مخارج این بخش است. ویژگی اساسی این اصلاح عبارتند از:

1. 1. ارزیابی ‌پاسخ‌گویی‌ مسئولین دستگاه های اجرایی بر اساس معیار دستاوردهای فعالیت های آنان

1. 1. ارزیابی پاسخ گویی مدیران دستگاه های اجرایی به مسئولین ذیربط بر اساس محصولاتی که باید تولید کنند و بودجه و سایر امکاناتی که برای تولید این محصولات به کار می گیرند.

1. 1. تضمین و تحکیم ‌پاسخ‌گویی‌ از طریق مبادله موافقنامه بین مدیران و مسئولین دستگاه های اجرایی و بین مسئولیت دستگاه های اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (به نمایندگی از طرف دولت)

1. 1. استقرار نظام بودجه ریزی ستانده محور

1. 1. دادن اختیارات لازم به مدیران در انتخاب نهادهای لازم برای تولید محصولات مورد نظر

1. ارزیابی مستمر عملکرد مدیران و مبنا قرار دادن نتایج عملکرد به عنوان یکی از معیارهای تخصیص اعتبارات (سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۲-۳-۵ مزایای بودجه ریزی عملیاتی :

تجربه کشورها نشان می‌دهد به کارگیری بودجه ریزی عملیاتی به عنوان اقدامی اصلاحی که تنها پیوند فنی میان بودجه و عملکرد را ایجاد می‌کند ، اشتباه است. با این حال بودجه ریزی عملیاتی با علم ‌به این که پیوندهای میان شاخص های عملکرد و تخصیص منابع صرفا فنی نیستند و از گزینه های سیاسی نیز متاثر می‌شوند دارای مزیت های فراوانی است که شامل موارد زیر است(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵):

۱-افزایش ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی :

در صورت استقرار بودجه ریزی عملیاتی سطح ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی تا حد قابل توجهی افزایش می‌یابد و آن ها خود را در برابر سهم اعتبارات دریافتی از دولت در برابر فعالیت های جاری و برنامه ای مسئول داشته و در عملکرد و اقدامات سالانه تجدید نظر می‌کند. ‌بنابرین‏ جهت ‌پاسخ‌گویی‌ باید سیستم حسابداری دولتی و نظام بودجه ریزی طوری ارتباط برقرار کند تا بتواند پاسخ گویی مالی و دولت به ملت را به طور شفاف ارائه نماید(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۲-بهبود نحوه تخصیص منابع :

منظور از تخصیص عبارت است از تعیین حجم اعتباری که برای یک سال یا دوره های معین در سال جهت هزینه اجرای برنامه ها و عملیات و سایر پرداخت ها مورد لزوم است.^[۱۷]

در بودجه ریزی عملیاتی ، تخصیص منابع با شاخص های عملکرد مرتبط می شود. مرتبط ساختن برنامه ریزی راهبردی به تخصیص منابع یکی از الزامات اصلی تخصیص منابع بر مبنای هدف است. سازمان ها باید شاخص های عملکرد و اهداف راهبردی را در بودجه های پیشنهادی خود ارائه دهند. این شیوه به تصمیم گیران در زمینه تخصیص منابع در سازمان ها کمک می‌کند و مستلزم آن است که تحلیل گران بودجه ، ضرورت بودجه درخواستی هر سازمان ، رابطه آن با اولویت های برنامه راهبردی سازمان ، امنیت آن برای اهدف سیاست های دولتی و خطرات یا میزان عدم قطعیت برآورد هزینه ها را بررسی کنند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۳-افزایش کارایی و کیفیت خدمات :

رویکرد بودجه ریزی عملیاتی درصدد است که کارایی عملیاتی برنامه ها و فرایندهای کاری مدیریان را افزایش دهد. از این رو شاخص های کارایی ، حجم کار ، کیفیت خدمات و رضایتمندی مخاطبان و مشتریان ، شاخص هایی هستند که برای بهبود عملکرد مدیران نقش و جایگاه ویژه ای دارد که این شاخص ها را می توان برای تعیین اهداف عملکرد و طراحی راهبردهایی برای نیل ‌به این اهداف ردگیری عملکرد در طول زمان ، مقایسه عملکرد با عملکرد سازمان های دیگر و انعقاد قراردادهای مبتنی بر عملکرد بین کارکنان دولت و بخش خصوصی به کار رود(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۴-کاهش کسری بودجه دولت :

کسری بودجه این است که برای تامین مالی کلیه پرداختی های دولت به وجوه مالی نیاز است و دولت باید با شویه هایی کسری بودجه را تامین کند(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

اگر بودجه ریزی عملیاتی استقرار یابد یعنی بین درآمدها و هزینه های جاری توازن برقرار شود. انتظار می رود که این کسری به حداقل تنزل یابد. ‌بنابرین‏ یک بودجه عملیاتی قادر است تمامی فعالیت های مستقیم و غیرمستقیم مورد نیاز در برنامه و نیز تخمین دقیقی از هزینه فعالیت ها را انجام دهد که به دنبال آن برای دستیابی به انضباط مالی ، دولت قادر خواهد بود میان درآمدها و هزینه ها برآوردهای واقع بینانه ای را ارائه دهد(سعیدی و مزیدی ۱۳۸۵).

۵-تضمین تحقق برنامه ها: