البته باید توجه داشت که وابستگی کسب و کار به مسئولیت اجتماعی متناسب با نوع کار و اندازه واحد اقتصادی است، لیکن به لحاظ منافع و ارزشی که مسئولیت پذیری اجتماعی برای هر کسب و کار سازمـان ایجاد می‌کند، بهره گیری از آن را در اندازه های مختلف واحد اقتصادی ضروری می‌سازد. ‌بنابرین‏ مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها مختص به کسب و کارهای بزرگ و سودآورتر شدن آن ها نیست بلکه رفتار سازمانی تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها را در بر می‌گیرد.

در این راستا هر چه شرکت‌های بزرگ نسبت به اصول اخلاقی و زیست محیطی خود حساس تر و آگاه تر شوند. شرکت‌های کوچک نیز در مراوده و تبعیت از آن ها مصرتر خواهند شد که از این طریق موجبات جلب اعتماد مشتریان و جامعه را فراهم سازند.

برای موفقیت در برنامه مسئولیت اجتماعی، طرح مذکور باید از درون بنگاه ها شکل بگیرد و به بیرون ارائه گردد. از طرفی همه بنگاه ها باید ‌بر اساس توانایی ها و شرایط ویژه خود اقدام به برنامه ریزی در زمینه مسئولیت اجتماعی نمایند.

مسئولیت اجتماعی باید به عنوان ابزاری قوی در جهت توانمندکردن رقابت بنگاه های اقتصادی مدنظر قرار گیرد و از این طریق رابطه برد – برد بین کارکنان، مشتریان، جامعه و سایر ذینفعان برقرار گردد.مسئولیت پذیری باید به عنوان برنامه ای برای توسعه و رشد پایدار در زمینه اقتصادی و محیط زیست و نیز ابزاری برای مبارزه با فساد در اشکال مختلف آن در جامعه در نظر گرفته شود.مسئولیت اجتماعی فرامرزی است و شامل فعالیت‌ها در سازمان ملل، سازمان جهانی کار می شود. و باید از طریق نهادهای مدنی و انجمنها در سراسر جهان توسعه یابد.

۲-۶-۲-۲ پایش و اندازه گیری

در این باره می توان به یک سیستم که همان سیستم «کارت امتیازی متوازن» اشاره کرد. این سیستم به طور یکپارچه کل عملکرد یک سازمان را هم پایش و هم اندازه گیری می‌کند و بهبود می بخشد. در این سیستم در وجه مالی، تامین رضایت کامل سهام‌داران، در وجه مشتری و بازار، تامین رضایت کامل مشتریان، در وجه کسب و کار، بهبود فرایندها و سیستم و در وجه یادگیری و رشد به ارتقای قابلیت های نیروی انسانی و کارکنان توجه می شود.

اما ذینفعان دیگری مثل دولت ، انجمن ها و اتحادیه ها نیز وجود دارند که این سیستم از پایش و اندازه گیری مسئولیت هایی که شرکت‌ها در قبال آن ها دارند عاجز و ناقص است به همین علت وجه جدیدی به چهار وجه دیگر این سیستم افزوده اند با نام « وجه تامین رضایت ذینفعان بیرونی و محیطی غیرمستقیم ». این وجه پنجم، کارت امتیازی متوازن را کامل و تمامی ذینفعان داخلی و خارجی را عادلانه و دقیق مدنظر می‌گیرد.اندازه گیری مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت‌ها را می توان در سه زمینه منافع سهام‌داران و کارکنان، منافع جامعه و مردم و ملاحظات زیست محیطی انجام داد.

در زمینه منافع سهام‌داران و کارکنان، ارتقای عملکرد مالی، کاهش هزینه های عملیاتی، اعتلای نام و نشان شرکت، افزایش فروش و اعتماد مشتری، بهره وری بیشتر و کیفیت بالاتر، کاهش نیاز به وضع مقررات نوین، دسترسی به سرمایه، ارتقای ایمنی محصولات و کاهش نیاز به تضمین های جدید ملاک عمل قرار می گیرند.در بعد منافع جامعه و مردم نیز مشارکت در امور عام المنفعه ، ارائه طرحهای داوطلبانه کارکنان، مشارکت همگان در تحصیلات عمومی، اشتغال و برنامه های کمک به بی خانمان ها، و ایمنی و کیفیت محصول مدنظر قرار می گیرند.

در زمینه ملاحظات زیست محیطی، بازیافت هرچه بیشتر مواد، کارکرد و دوام بیشتر محصولات، استفـاده بیشتر از منابع تجدید شدنی و به کـارگیری ابزارهای مدیریت زیسـت محیطی در طرحهای کسب و کار شامل ارزیابی چرخه حیات و هزینه ها و استانداردهای مدیریت زیست محیطی به عنوان شاخص‌های مسئولیت پذیری شرکت‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این راستا مدیران ارشد شرکت‌ها با مشارکت در کنفرانس ها و سمینارهای مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و نیز از طریق مذاکره و رسیدن به نتایج مشترک با دیگر ارکان جامعه مدنی مثل سازمان‌های غیردولتی، سازمان ملل و ‌دولت‌های‌ محلی و منطقه ای می‌توانند نقش مهمی را در اجرای استراتژی های مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها ایفا نمایند.

۲-۶-۲-۳ قواعد جدید کسب و کار

این یک عادت انسانی است وقتی که به تاریکی قدم می‌گذارد، چرا غی می طلبد. پس پذیرش و عمل به مسئولیت‌های اجتماعی و ارزش‌های محوری، آن چراغی است که بستر سرآمدی شرکت‌ها و توسعه ملی را فراهم می‌سازد . وقتی یک رویکرد یا مفهومی درمیـــان کشورهای پیشرفته مطرح می شود و تصمیم می گیرند تا آن رویکرد و مفهوم به کار برده شود دو مرحله کلی را مد نظر می گیرند:

در مرحله اول:رویکرد یا مفهوم جدید بدون آنکه به عمق آن وارد شوند مطرح می شود و کلیه موضوعات مرتبط با آن را مطرح می‌سازند. در این مرحله جزئیات مطرح نمی شود بلکه سعی می شود. مفاهیم به شکل ساده و قابل فهم بیان شود اما تمام تلاش این است تا بستری مهیا شود که ادامه پیاده سازی رویکرد موردنظر و تکامل مفاهیم مرتبط با آن تحقق یابد.در این مرحله بیشتر بر بسترسازی موردنظر توجه جدی می شود تا پرداختن به جزئیات. که اگر این بستر فراهم نشود، مفاهیم موردنظر عقیم و نازا می‌شوند.

مرحله دوم : در این مرحله وقتی بستر و موضوعات مرتبط با رویکرد موردنظر در یک سطح قابل فهم، مهیا شد، سعی می‌کنند، وارد عمق آن شوند و به شناسایی جزئیات رویکرد بپردازند. در این حالت رویکرد در بستر مهیا شده صیقل داده می شود تا این رویکرد از یک سو وضعیـت اقتصادی و شرایط کسب و کار را بهبود بخشد و از سوی دیگر این مفاهیم و رویکردها در راستای تحقق آرزوهای انسانی و نهادینه کردن ارزش های محوری انسانی – اجتماعی به کار گرفته شود ‌به این دلیل در برخورد با هر رویکرد، یک نگاه قبلی یا پیشین وجود دارد که به آن دیدگاه سنتی گفته می شود و یک نگاه جدید و روبه جلو که به دیدگاه آینده نگر معروف است.

با این توصیف مقوله مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها (CSR) هم از این قاعده مستثنی نیست. از نگاه پیشین یا رویکرد سنتی ، مسئولیت اجتماعی شرکت تنها و تنها افزایش سود است تا جایی که فقط در چارچوب قواعد بازی باقی بماند. یا تا جایی که درگیر رقابت آزاد بدون کلاهبرداری و فریب کاری باشد.

اما طرفداران دیدگاه آینده نگر معتقدند، «ما همان‌ طور که استراتژی هایمان را در سراسر جهان دنبال می‌کنیم، مسئولیتی اجتماعی و محیطی را نیز می پذیریم، این مسئولیت شامل ترویج یک اقتصاد پایدار و درک ‌پاسخ‌گویی‌ ماست در قبال اقتصادها، محیط ها و جوامعی که ما در سراسر جهان در آن ها به کسب و کار مشغولیم».

شاید بتوان نتیجه گرفت که برخلاف دیدگاه سنتی، وظیفه شرکت‌ها و سازمان‌ها تنها کسب سود و سود رسانی نیست بلکه تمام شرکت‌ها و سازمان‌ها در قبال محیط و فضای کسب و کار خود چه در منطقه و چه جهان، مسئولیتهایی دارند. آن ها باید سعی کنند تا به توسعه همه جانبه اقتصادی برای خود، کشورشان و توسعه پایدار جهانی دست یابند.

۲-۷ مفاهیم حسابداری اجتماعی

۲-۷-۱ معاملات اجتماعی

معاملات و مبادلات متقابل بین واحد تجاری و جامعه پیرامون آن است.

۲-۷-۲ سود اجتماعی