‌در مورد علل عدم گرایش جوانان به حرفه ی کشاورزی، عدم سرمایه گذاری کافی در مناطق روستایی و کشاورزی، نبود جاذبه های چشمگیر برای جوانان روستایی، سخت و طاقت فرسا بودن فعالیت های کشاورزی و نبود نظام تامین اجتماعی در روستا و بخش کشاورزی را که به ویژه در نتیجه ی آن نوعی احساس ناامنی برای روستاییان و کشاورزان به وجود می‌آید را می توان از مهم ترین عوامل برشمرد (رمضانیان،۱۳۸۰). بر اساس مطالعه ی سشتینی و همکاران^[۶](۱۹۹۲) پیرامون ادراک جوانان روستایی استرالیا ‌در مورد شغل کشاورزی، تنها ۷ درصد افراد ابراز کردند که درآینده به شغل کشاورزی خواهند پرداخت و بقیه مشاغل صنعتی، تجاری و دولتی را انتخاب کرده بودند. مهم ترین ویژگی های یک شغل مناسب از نظر جوانان مورد مطالعه عبارت بود از ثبات و امنیت شغلی، امکان به کارگیری استعدادهای ویژه خدادادی، و امکان نوآوری و ابتکار؛ در عین حال، به گفته ی آن ها، این ویژگی ها در شغل کشاورزی بسیار اندک است. آن ها معتقد بودند که در کشاورزی، امنیت شغلی پایین و امکان نوآوری و ابتکار ناچیز است(علی بیگی،۱۳۸۷). ‌بنابرین‏ به نظر می‌رسد وجود شرایط آموزشی مناسب، موقعیت اقتصادی مطلوب و گسترش فعالیت های اجتماعی در افزایش انگیزه جوانان روستایی جهت ماندن در مناطق روستایی و اشتغال در بخش کشاورزی ضروری باشد(باجما و همکاران^[۷]، ۲۰۰۲).

در حال حاضر بیکاری، مهاجرت جوانان از مناطق روستایی، پیری جمعیت مزرعه و روند خالی شدن جوامع روستایی بخش کشاورزی و روستایی را تهدید می‌کنند، از طرف دیگر باید راه حلی برای مشکلات اشتغال که نسل حاضر جوانان روستایی با آن مواجه هستند و چالش توسعه ی واقعی است پیدا شود(سامبرگ و همکاران^[۸]،۲۰۱۲). قدیری(۲۰۰۳) بر این باور است که نگرش سطح پایین جوانان روستایی ‌در مورد فعالیت های کشاورزی خود اساس مهاجرت به مناطق شهری و تمایل به شغل های کاذب است(موسایی و عمانی^[۹]،۲۰۱۱(. به همین دلیل این استدلال وجود دارد که سیاست گذاری ها باید توجه بیشتری به رابطه ی بین جوانان و کشاورزی داشته باشند که به طور کلی موارد زیر را شامل می شود:

– فقر روستایی در حال پیشرفت؛

– مهاجرت جوانان روستایی به مناطق شهری؛

– سطوح بالای غیر قابل قبول از بیکاری و بیکاری در میان جوانان شهری و روستایی؛

– پیری جمعیت مزرعه؛

– بهره وری پایین کشاورزی (ویت،۲۰۱۲).

۸-۲ بیکاری جوانان روستایی

بیکاری به عنوان یکی از چالش های عمده ای است که باعث کاهش سرعت بهبود توسعه و همچنین پیشرفت های اقتصادی می شود (علیا^[۱۰]، ۲۰۱۴). به گفته اویاو^[۱۱] (۲۰۱۰) سطح بیکاری بازتابی از وضعیت اقتصاد یک کشور است(ایمه، ۲۰۱۲). با توجه به ادبیات، مشکل بیکاری در میان جوانان نسبت به جمعیت بزرگسال در هر دو کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بیشتر است (مسیگوا و کیپشا، ۲۰۱۳). همچنین نرخ بیکاری به طور فزاینده ای برای مناطق روستایی، ۶/۲۵ درصد و در مناطق شهری ۱/۱۶ درصد محاسبه شده است و بنا به گفته وایمی^[۱۲] (۲۰۱۳) پایه نرخ بیکاری در ‌گروه‌های سنی ۱۵-۲۴ سن دارای بالاترین نرخ بیکاری یعنی ۷/۳۷ درصد و ‌گروه‌های ۴۴-۲۵ سال سن با نرخ بیکاری ۴/۲۲ درصد طبقه بندی شده است (تیجانی،۲۰۱۴). از این رو تقریبا همه ی کشورهای جهان با مشکلات جدی از جمله بیکاری جوانان و همچنین بیکاری با نرخ بالا روستایی نسبت به مناطق شهری روبرو هستند(ویت، ۲۰۱۲).

به گزارش بانک جهانی(۲۰۰۶) چیزی نزدیک به نیمی از بیکاران جهان جوانان هستند و بسیاری دیگر داری اشتغال ناقص یا داشتن کار ناکافی و یا اشتغال در بخش غیر رسمی هستند (ویت، ۲۰۱۲). امروزه بیکاری در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای پیشرفته صنعتی به عنوان یک مشکل اساسی مطرح و حل آن سیاست گذاران غالب کشورها را با چالش های بزرگی روبه رو نموده است، به گونه ای که می توان گفت سرنوشت برخی از دولت ها با حل بحران بیکاری به هم تنیده شده است(موسایی،عمانی،۱۳۸۹) و یکی از چالش های بزرگ و رو به افزایش در هر دو کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می‌باشد. مشکل بیکاری جوانان به یک تهدید جدی برای ثبات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است(مسیگوا و کیپشا، ۲۰۱۳ ). به طور کلی، تفاوت معنی داری بین دو جنس برای اشتغال وجود ندارد. نرخ بیکاری برای دختران جوان ۵/۱۲% و تنها کمی بالاتر از نرخ بیکاری پسران که ۲/۱۲% است می‌باشد(دادورخانی و همکاران،۱۳۹۰). با این وجود، تفاوت ها می‌تواند در کشورهای خاص و مناطق قوی تر به دلایل اقتصادی و فرهنگی باشد و ممکن است مداخلات خاص جنسیتی را توجیه کند. علاوه بر این، زنان جوان بیشتر به دلایلی (خانواده، شخصی، باروری) که مشارکت آن ها را در فعالیت های تولیدی تحت تاثیر قرارمی دهد مشغول اند(کونجارت، ۲۰۰۹). نرخ بیکاری جوانان تا حد زیادی در نواحی مختلف متفاوت است. برای مثال در جنوب آفریقا، نرخ بیکاری جوانان بیش از ده برابر بیشتر از کشور موزامبیک است. به طور کلی نرخ بیکاری جوانان در آمریکای لاتین و شرق اروپا بالاتر از کشورهای آفریقایی و آسیایی است(واندرگست، ۲۰۱۰). بنا به گفته سام و همکاران (۲۰۰۲) شواهد نشان داده است که بیکاری جوانان باعث سوء تغذیه، بیماری های روانی و از دست دادن اعتماد به نفس و در نتیجه افسردگی آنان شده و همچنین استرس بالا منجر به اقدام آنان به خودکشی، فقر سلامت جسمی و حمله قلبی در زندگی آنان شده است (مسیگوا و کیپشا، ۲۰۱۳). ‌بنابرین‏ مسئله بیکاری و اشتغال جوانان از ویژگی های برجسته در برنامه های توسعه بین‌المللی است (ماهندرادیوی و ونکاتاناریانا، ۲۰۱۲).

۹-۲ ریشه ها و پیامدهای بیکاری جوانان روستایی

بیکاری توسط تغییرات فناوری در روش های تولید ایجاد می شود. تغییرات فنی به طور مداوم در حال وقوع است که منجر به افزایش مکانیزاسیون فرایند تولید می شود و نتایج آن به طور طبیعی در جابه جایی نیروی کار است که منجر به بیکاری می شود(اولادل^[۱۳]، ۲۰۱۱). بیکاری یک روند جهانی است، اما عمدتاً در کشورهای در حال توسعه با پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و روانی رخ می‌دهد(اکفور، ۲۰۱۱)

به دلیل پیچیدگی پدیده ی بیکاری، عوامل گوناگونی در به وجود آمدن آن تاثیر دارند که با توجه به شرایط زمانی و همچنین جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر کشور متفاوت می‌باشد. علل بیکاری در دهه های اخیر کشور را می توان در موارد زیر بیان نمود:

۱) رشد روز افزون جمعیت

۲) افزایش عرضه ی نیروی کار

۳) پایین بودن ظرفیت های تولید

۴) کمبود سرمایه گذاری

۵) افزایش فارغ التحصیلان دانشگاه ها

۶) افزایش نرخ مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی

۷) پدیده ی چند شغلی بودن نیروی کار شاغل

۸) مکانیزه شدن کشاورزی و رها شدن نیروی انسانی مازاد بخش کشاورزی و مهاجرت روستاییان به شهرها

۹) کسب درآمد بیشتر در بخش های دیگر اقتصاد(صنعت و خدمات)نسبت به بخش کشاورزی

۱۰) اشتغال به کار غیر قانونی تعداد کثیری از اتباع خارجی در ایران

۱۱) واردات بی رویه اجناس خارجی(صیدایی و همکاران،۱۳۹۰)

بیکاری جوانان، مهاجرت های قانونی و غیر قانونی بین‌المللی را افزایش داده است. با این تصور که مهاجرت اشتغال مناسب و معقول و همچنین زندگی بهتر را برای آن ها قادر می‌سازد (مسیگوا و کیپشا، ۲۰۱۳ )

۱۰-۲ مهاجرت