غذا و مواد غذایی در هر جامعه‌ای نماد و ‌بیان کننده بخشی از فرهنگ جامعه است و بسیاری از گردشگران می‌توانند با خوردن غذای کشور مقصد به فرهنگ،آداب و رسوم و سبک زندگی افراد آن جامعه پی ببرند. انسان‌شناسان عادات غذایی را به عنوان کلیتی پیچیده از فعالیت‌های آشپزی، تمایل‌ها و تنفرها، آگاهی جمعی، اعتقادات، تابوها، موهومات وابسته با تولید، تهیه و مصرف غذا و در یک کلام یک مفهوم فرهنگی بزرگ میک مدرس دانشگاه درباره گردشگری غذایی به خبرنگار ایرنا گفت:گردشگری غذایی یکی از شاخه‌های گردشگری سلامت است و گردشگرانی که با هدف تجربه و تنوع در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها به کشورهای مختلف سفر می‌کنند علاوه بر بهره‌مندی از جاذبه‌های تاریخی از امکانات غذا و نوشیدنی در محل‌های مورد بازدید گردشگری نیز استفاده می‌کنند. گردشگری غذا نوعی دیگر از فعالیت‌های گردشگری است که ‌به این نوع گردشگری در روستاها توجه زیادی می‌شود.

برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌های غذایی در محیط‌های روستایی برگزاری تورهای غذا برای آموزش پخت غذاهای محلی و افزایش گردشگرانی که به دنبال تنوع غذایی در محیط‌های کاملا سنتی هستند به ایجاد گردشگری غذایی منجر شده است. این سطح راز گردشگری در زمان‌های ویژه‌ای از سال که محصولات کشاورزی مثل سبزی‌های محلی می‌رسد طرفداران خاص خود دارد. امروز، مسافران با تجربه تر هستند، بیشدرآمد قابل تصرف و زمان بیشتری اوقات فراغت به سفر، و ‌بنابرین‏ گردشگری اجازه می‌دهد تا آن ها را به فرار از زندگی روزمره خود را محیط معمول و غرق خود را در جهان از آزادی و اخبار. گردشگران ‌بنابرین‏، بیشتر و بیشتر در جهان به دنبال برای تجارب یادگیری بتن، و در این تلاش تجربه وابسته به غذا و پخت و پز، بسیار متنوع راه، در حال پخش است به طور فزاینده ای برجسته است.

۲-۶ توسعه گردشگری^[۴۵]

لازم است قبل از بحث میان « توسعه^[۴۶]» و «رشد^[۴۷]» تمایز قائل شویم؛ بدین معنی که واژه ی رشد، تغییر در اندازه یا کمیت وضع پدیدهای از نظر تعداد، ابعاد و میزان آن را بیان می‌کند. اما توسعه واژه ای مهم است که جنبه‌های مختلفی اعم از رشد اقتصادی، تغییر ساختاری، صنعتی شدن، خود شکوفایی و اتکا به نفس فرهنگی، مذهبی، ملی و فردی را در بر می‌گیرد( حسینی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۶۵). در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ مفهوم توسعه با آنچه در گذشته بود تغییر کرد و به نوعی مسئله ی کیفیت زندگی مطرح شد. یکی از جنبه‌های بسیار مهم که به توسعه همه جانبه ی کشورها کمک ‌کرده‌است گردشگری و یا توسعه ی گردشگری است.

” توسعه ای که همه جانبه نباشد و برای مثال بعد فرهنگی را نادیده بگیرد و صرفا به الگوهای وارداتی خارجی متکی باشد، خلاقیت فرهنگی بومی را از رشد باز می‌دارد و ظرفیت جامعه برای مقابله با فرهنگ و الگوی وارداتی را سست و ضعیف می‌کند” (اردستانی، ۱۳۸۲: ۴۴). گردشگری یکی از ابزارهای دستیابی به توسعه در مقصدها به شمار می رود. در بیانیه مانیل^[۴۸] درباره گردشگری جهانی که سازمان گزدشگری جهانی (WTO)^[49] آن را منتشر نموده، آمده است که گردشگری در مقیاس جهانی اش می‌تواند منجر به ایجاد اقتصاد جدید بین‌المللی گردد و این خود سبب کاهش شکاف عمیق اقتصادی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه و هم چنین سرعت بخشیدن به توسعه اقتصادی و اجتماعی به ویژه در کشورهای در حال توسعه می شود (Sharpely, 2002: 14). در همه ی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم است که تعیین می‌کند کدام یک از راهبردهای توسعه توفیق بیشتری دارد. تجربه ها نشان داده است که توسعه ی موفق، بستگی به دگرگونی های بنیادین در ساختارهای اجتماعی – اقتصادی دارد ( نکویی، ۱۳۸۹: ۱۲۰). امروزه، بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه، از گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه ی پایدار یاد می‌کنند و در تلاش هستند با شناسایی قابلیت های توسعه ی گردشگری مناطق و رفع موانع آن سهم بیشتری از عایدات این بخش را نصیب خود سازند ( قدمی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۱۱). برای بیان مفهوم توسعه گردشگری و مؤلفه‌ های آن راه درازی در پیش است، چراکه در کتب و مقالات مختلف به مؤلفه‌ های متفاوتی به عنوان فاکتورهای توسعه گردشگری اشاره شده است. وقتی تصمیمی برای توسعه گردشگری گرفته می شود، اشکال متفاوت زیادی از آن وجود دارد که مطابق با مکان، علایق گردشگران و منابع گردشگری قابل استفاده، متغیرند، تنوع و تفاوت رویکردها نسبت به گردشگری ریشه در تصویر جوامع گوناگون از مفهوم گردشگری دارد. فرایند برنامه ها و طرحهای توسعه گردشگری مبین استراتژیها، رویکردها، سیاست‌ها و خط مشی های کشورهای گوناگون نسبت به مقوله گردشگری است (همان، ۱۳۸۹: ۱۱۴). لذا در این پژوهش توسعه گردشگری، غالباً منوط به توسعه جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی، و تاریخی تعریف می شود (تقوایی و همکاران، ۱۳۸۸: ۴۶). به نوعی می توان گفت که این توسعه همه ی چیزی که باعث رونق بیشتر گردشگری می شود را دربرمی گیرد. لذا در این پژوهش چندین مؤلفه‌ ی اساسی که بیشترین ارتباط را با سوال اصلی پژوهش دارند، بیان می شود. این عوامل از آمارهای ملی و بین‌المللی در نظر گرفته شده که شامل نرخ ورود گردشگران به کشور، میزان جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی ( رضوانی، ۱۳۸۹: ۱۰)، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری است. در فرایند توسعه، توجه به فرهنگ به عنوان عامل اثرگذار در کلیه شئونات زندگی از اولویت‌های توسعه می‌باشد اگر فرهنگ و توسعه با یکدیگر تعامل پیدا کنند و بر هم اثرگذارند اهداف توسعه دست یافتنی می شود هرگاه فرهنگ و توسعه به دو سوی متفاوت روند، توسعه محکوم به انحطاط می شود ( نجفی، ۱۳۸۳: ۳۰).

1. پیشینه تحقیق

از آنجایی که یک پژوهش خوب بر تمامییافته‌هایی که درباره مسئله به دست آمده مبتنی است، لذا در این بخش به معرفی مطالعات انجام شده در این زمینه می پردازیم. شایان ذر است که موضوع مورد مطالعه ی این حوزه از جهت محتوا منحصر به فرد است. ‌بنابرین‏ آنچه در این بخش بیان می شود مطالعاتی است که نزدیک به مسئله ی ما بوده و می توان از آن ها به جمع‌ آوری اطلاعات و دانش موجود در زمینه ی مسئله ی پژوهش پرداخت.

۳-۱ سابقه پژوهش­ها و مطالعات انجام گرفته داخلی

۳-۱-۱ کتاب

آن چه در این بخش بیان می شود، جستار کوتاه به مطالعاتی است که با زمینه ی موضوع این پژوهش مناسبت دارد. شایان ذکر است که برخی از این مطالعات به صورت کوتاه و در یک بخش با موضوع تحقیق حاضر قرابت داشته است.