سلامت روان به عنوان یکی از ملاک های تعیین کننده سلامت عمومی افراد در نظر گرفته می شود که مفهوم آن عبارتند از احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود،اتکاء به خود،ظرفیت رقابت،تعلق نسلی و خودشکوفایی توانایی‌های بالقوه فکری،هیجانی و… می‌باشد. سلامت روانی نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر جامعه ایفا می‌کند (مهری و صدیقی،۱۳۹۰).

طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت(WHO )،جهان در طی دو دهه آینده شاهد تغییرات عمده ای در زمینه همه گیری بیماری ها و نیازهای بهداشتی افراد خواهد بود،بگونه ای که بیماری های غیر واگیر همچون بیماری های روانی به سرعت جایگزین بیماری های عفونی و واگیردار می‌شوند و در صدر عوامل ایجاد کننده ناتوانی و مرگ های زودرس قرار می گیرند.

در حال حاضر در سرتاسر جهان حدود ۴۵۰ میلیون نفر از مردم دنیا از مشکلات روانی،عصبی و رفتاری رنج می‌برند و اختلالات روانی مسئول کمی بیش از یک درصد مرگ و میرها می‌باشند. ۱۱ درصد بار کلی بیماری های جهان بر عهده همین عوامل می‌باشد.پیش‌بینی می شود تا سال ۲۰۲۰ ،میزان اختلالات روانی و عصبی حدود ۵۰ درصد افزایش یابد و حدود ۱۵ درصد کل بار جهانی بیماری ها را شامل شود که این میزان افزایش در سهم نسبی،حتی بیش از افزایش بیماری های قلبی و عروقی خواهد بود. مطالعات انجام شده در کشور نیز میزان شیوع اختلالات روانی را بین ۹/۱۱ تا ۲/۳۰ درصد گزارش داده‌اند (مهری و صدیقی،۱۳۹۰).

تعاریف سلامت روان :

از نظر کاپلان و بارون سلامت روان حالت خاصی از روان است که سبب بهبود،رشد و کمال شخصیت انسان می شود و به فرد کمک می‌کند که با خود و دیگران سازگاری داشته باشد.

مازلو سلامت روانی را حاصل تامین نیازها و شکوفا شدن استعداد ذاتی انسان‌ها می‌داند. هدف اصلی سلامت روانی کمک به همه ی افراد در رسیدن به زندگی کامل‌تر ،شادتر ،هماهنگ تر، شناخت وسیع و پیشگیری از بروز اختلالات خلقی،عاطفی و رفتاری است . مقابله با بیماری های روانی برای ایجاد جامعه سالم از وظایف اصلی دولت‌ها و افراد جامعه است و هر اجتماع که خواستار بهزیستی و شادکامی افراد خود است،باید مردم سازگار و هماهنگ پرورش دهد.

به عقیده آدلر ،سلامت روان یعنی داشتن اهداف مشخص ،روابط خانوادگی و اجتماعی مطلوب ،کمک به همنوعان و کنترل عواطف و احساسات خود (محمد امینی،۱۳۸۶).

از نظر کارل منجر : سلامت روان عبارت است از سازش فرد با جهان اطرافش به حداکثر امکان به طوری که باعث شادی و برداشت مفید و مؤثر به طور کامل می شود (میلانی فر ، ۱۳۷۷).

از نظر لوینسون و همکارانش : سلامت روان عبارت است از اینکه فرد چه احساسی نسبت به خود ، دنیای اطراف ، مخصوصاً با توجه به مسئولیتی که در مقابل دیگران دارد . چگونگی سازش وی با در امد خود ، شناخت موقعیت مکانی و زمانی خویشتن . (چهرازی ، ۱۳۵۰).

در آخرین سال قرن پیش از طرف سازمان جهانی یونسکو قرن ۲۱ ،قرن پرداختن به مسائل ” بهداشت روان ” و قرن عنایت ویژه به ” آموزش” عنوان گردیده شد و توجه همه دستگاه های فرهنگی ، آموزشی و رسانه ای جهان را ‌به این ضرورت معطوف نمود.

در صورت وجود بیماری روانی و عدم توجه به سلامت روانی در جامعه تبعات و عواقب زیر حاصل خواهد شد:

1. 1. تأخیر در درمان : بیماران دچار اختلال روانی به دلیل اینکه از بازتاب منفی اختلال در جامعه آگاهند. سعی در مخفی کردن آن دارند تا از عواقب ابتلا به اختلال(مانند طرد و مروم ماندن از حقوق و فرصت‌ها) در امان باشند. این مخفی کاری به گونه ای است که آن ها ترجیح می‌دهند به مطب روان پزشک برای درمان مراجعه نکنند، مسلم است که تأخیر در درمان اختلال می‌تواند منجر به شدت گرفتن اختلال شود. این سعی در مخفی کردن اختلال درباره خانواده بیماران هم صدق می‌کند.

1. 1. کاهش اعتماد به نفس: بسیاری از ‌بیماران نمی توانند از تاثیر عقاید منفی اجتماع در امان باشند و بسیاری به دلیل اینکه فکر می‌کنند، خود این عزت نفس پایین می‌تواند اولا به استرس بیشتر بیماران و بروز افسردگی و ثانیاً به اختلال روانی منجر شود و مشکل ر پیچیده تر کند و بر سیر بهبود فرد تاثیر منفی بگذارد.

1. 1. گوشه گیری و کناره گیری از اجتماع: بیماران روانی به دلیل اگاهی از دیدگاه منفی در خصوص بیماران روانی برای اجتناب از برچسب خوردن، از اجتماع دوری می‌کنند. این انزوا می‌تواند تاثیر سویی بر رشد روانی اجتماعی آن ها بگذارد، قدرت تطابق با محیط را کم بکند و بهبودی را به تأخیر بیندازد و آن ها را از فرصت‌های شغلی اجتماعی محروم کند.

1. 1. محرومیت از فرصت ها و تبعیض اجتماعی : نگرش منفی دیگران به بیماران می‌تواند آن ها را از حقوق و مزایای اجتماعی از جمله به دست آوردن شغل،مسکن و همسر مناسب محروم کند و منجر به اعمال تبعیض در قبال آنان از جانب اجتماع شود.

1. تاثیر بر سیاست‌گذاری های بهداشتی: انگ اختلال روانی می‌تواند در نحوه سیاساتگذاری و تعیین ولویت های بهداشتی و درمانی تاثیر بگذارد ، به طوری که اختلالات روانی به عنوان مسائلی غیر ضروری و در اولویت های چندم سیاست‌گذاری قرار بگیرد و بودجه کمتری به خود اختصاص دهدف نمونه دیگر آن مقاومت بیمارستان ها به ادغام یک بخش روانی در آن ها‌ است.

مفهوم سلامت روان