۲-۷ راه حل های اندازه گیری نقدینگی^[۵۰]

در حالی که به طور نسبی تعریف نقدینگی آسان است اما اندازه گیری نقدینگی مشکل است. تحقیقات پیشین معیارهای اندازه ­گیری گوناگونی برای نقدینگی معرفی کرده‌اند.

معیارهای نقدینگی در دو دسته طبقه ­بندی می­شوند : معیارهای مبتنی بر معامله^[۵۱] و معیارهای مبتنی بر سفارش.^[۵۲]

۲-۷-۱ معیارهای مبتنی بر معامله

به طور معمول معیارهای مبتنی بر معامله استفاده شده در تحقیقات قبلی شامل ارزش معامله^[۵۳]، حجم معامله^[۵۴]، تعداد معامله گران^[۵۵] و نسبت گردش حجم معاملات^[۵۶] است. به دلیل این که این معیار­ها به سادگی با بهره گرفتن از داده ­های که به سهولت در درسترس هستند محاسبه می­شوند در نتیجه این معیار­ها جذاب هستند و به طور خاص مقبولیت گسترده ­ای در میان متخصصان بازار دارند. به هر حال، معیارهای مبتنی بر معاملات به جای پیشرو بودن معطوف به گذشته هستند. در این مفهوم این معیار­ها به آنچه که افراد در گذشته معامله کردند اشاره دارد. این، لزوماً اشاره خوبی به آن چه که در آینده مورد معامله قرار می‌گیرد نیست. این معیار­ها، توانایی سرمایه گذاران برای معامله کردن با سرعت و هزینه­ های مرتبط با آن را نشان می­ دهند (آیتکن و کامرتن فورد ۲۰۰۳، ۴۷).

۲-۷-۲ معیارهای مبتنی بر سفارش

اما ظهور سیستم‌های الکترونیکی معاملات، دستیابی به داده ­های جزیی­تر و در نتیجه معیارهای جدید نقدشوندگی با توجه به سفارش‌های موجود در بازار را به همراه دارد. این معیارها با دقت بیشتری توانایی انجام سریع معاملات و هزینه­ های مرتبط با آن را مورد بررسی قرار می­ دهند. از جمله مهمترین این معیارها تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش و عمق بازار هستند. تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش هزینه ­هایی را نشان می­دهد که سرمایه­ گذار باید برای سفارش معامله با سرعت بالا، متحمل شود. برای سرمایه­گذارن کوچک این مورد یک روش مؤثر و دقیق برای محاسبه نقدینگی است اما برای سرمایه گذارن بزرگتر، معیاری که از طریق تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش به دست می ­آید هزینه­ های معامله را کمتر تخمین می­زند. از این رو نقدینگی را بیشتر از آن چیزی که است برآورد می­ کند. معیارهای کامل‌تر نقدینگی باید اثر بازار و هزینه­ های فرصت معامله را نیز در نظر بگیرند. و این نیازمند تجزیه و تحلیل حجم سفارش در دسترس، برای هر سطح از قیمت است. برای مثال، اگر یک سرمایه گذار خواستار خرید ۱۰۰۰۰۰ واحد از سهام باشد و تنها تعداد ۱۰۰۰۰ واحد از این سهام عرضه شده باشد، باید قیمت پیشنهادی خود را افزایش دهد. از این رو سرمایه­ گذار باید متحمل هزینه­ های اثر بازار شود. ‌بنابرین‏ بازار نسبت به آن چه که معیار تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش نشان می­دهد کمتر نقدشونده است (آیتکن و کامرتن فورد، ۲۰۰۳، ۴۸).

۲-۷-۳ معیارهای نقدینگی

در تخمین اثر نقدینگی بر قیمت یا بازده دارایی­ ها، مشکل اصلی این است که چگونه نقدینگی اندازه ­گیری می شود. چون به سختی معیارهایی پیدا می شود که همه جنبه­ های نقدینگی را در بر داشته باشد (آمیهود و همکارانش، ۲۰۰۵، ۳۶). بعلاوه، معیار­های امتحان شده در مطالعات تجربی به علت در دسترس نبودن داده ­ها با محدودیت روبه­رو هستند. در نتیجه محققان به حجم زیادی داده (با سری زمانی طولانی مدت) برای افزایش توان آزمایشات خود نیاز دارند. با توجه به اینکه داده ­ها با سری زمانی بلند مدت در بسیاری از کشورها وجود ندارد محققان نیاز به پیدا کردن معیارهایی جایگزین برای نقدینگی، با بهره گرفتن از داده ­های کوتاه مدت، همچون داده ­های مربوط به بازده روزانه و حجم معامله دارند. در بازار خارج از آمریکا داده­هایی با فراوانی بالا به سختی در دسترس هستند، در نتیجه محققان نقدینگی را به وسیله داده ­های بازده روزانه و داده ­های حجم معاملات روزانه برآورد ‌می‌کنند (آمیهود و دیگران ۲۰۰۵، ۳۷).

مشکل اندازه ­گیری نقدینگی، قدرت آزمایش اثر نقدینگی بر روی قیمت­ گذاری اوراق­ بهادار را کاهش می­دهد. هر معیار نقدینگی که استفاده می­ شود دارای یک خطای اندازه ­گیری است، به همین دلیل (۱) یک معیار نمی­تواند همه جنبه­ های متفاوت نقدینگی را در بر گیرد، (۲) معیاری که به صورت تجربی اشتقاق شده است برآورد به هم ریخته­ای^[۵۷] از پارامتر واقعی(حقیقی) دارد. و (۳) استفاده از داده ­ها با فراوانی پایین برای برآورد، اختلال اندازه ­گیری را افزایش می‌دهد (آمیهود ودیگران ۲۰۰۵، ۳۷).

در مطالعات گذشته، محققان اهمیت نقدینگی را در توضیح بازده­های مقطعی دارایی مورد بررسی قرار داده ­اند، و مطالعات تجربی چندین معیار نقدینگی را به کار برده ­اند. معیارهایی وجود دارد که بر روی یک بعد از نقدینگی تمرکز کرده ­اند. معیار تفاضل بین قیمت پیشنهادی و قیمت درخواستی در مطالعه آمیهود و مندلسون (۱۹۸۶) مورد استفاده قرار گرفت که در ارتباط با بعد هزینه معامله است. معیار گردش معاملات داتار و همکارانش^[۵۸] (۱۹۹۸) بعد تعداد معامله را در نظر می‌گیرد و معیار مورد استفاده در مطالعات آمیهود (۲۰۰۲) و پاستور و استمبیو (۲۰۰۳) مفهوم اثر قیمتی را برای عکس العمل قیمت نسبت به حجم معامله نشان می­هد (لیو ۲۰۰۶،۶۳۲).

در این قسمت چهار معیار مهم نقدینگی را معرفی می­کنیم:

۲-۷-۳-۱ تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

در این میان یکی از معیار های مهم مورد استفاده در تحقیقات معیار تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش است. این معیار تفاضل بین قیمت پیشنهادی و قیمت درخواستی را اندازه ­گیری می­ کند و هر چه فاصله بین این دو قیمت بیشتر باشد بازار از نقدینگی کمتری برخوردار است.

تحقیقات مختلف، اجزای تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را بدین صورت تشریح می‌کنند: تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از سه جزء هزینه شامل هزینه­ های سفارش، هزینه های نگهداری موجودی و هزینه های انتخاب نادرست تشکیل می‌گردد. سطح رقابت نیز از دیگر عوامل اثر گذار بر تفاضل قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بازارگردان­ها، خصوصاًً در بازارهایی که موانع ورود به بازار به تدریج برطرف گردیده، ‌می‌باشد (صلواتی و رسائیان، ۱۳۸۶).

۲-۷-۳-۲هزینه­های فرایند سفارش

هزینه ­هایی که مستقیماً با ارائه خدمات بازارگردانی در ارتباط است و شامل اقلامی همچون عضویت در بورس، اجاره فضای بورس، هزینه های کامپیوتری، هزینه های سرویس اطلاعاتی، هزینه­ های نیروی کار(حقوق و دستمزد) و هزینه های فرصت وقت بازارگردان­ها ‌می‌باشد.

۲-۷-۳-۳هزینه­های نگهداری موجودی