1. 1. 1. بانک شاهنشاهی ایران: صرافان ایرانی در مقام مقابله و رقابت با عملیات بانک جدید شرقی پرداختند ولی قبل ازانکه نتیجه قطعی و نهایی این رقابت حرفه­ای حاصل شود حریفی زورمند جای بانک جدید شرق راگرفت. این حریف بانک شاهنشاهی ایران بود که مبتکر و پایه­گذارآن پاول جولیوس رویتر بود که در مقابل پرداخت ۴۰,۰۰۰ لیره امتیاز بزرگی برای مدت هفتاد سال جهت کشیدن راه­آهن و حق انحصاری بهره ­برداری ‌از کلیه معادن ، جز طلا ‌و نقره و سنگ‌های قیمتی وتاسیس بانک و غیره از دولت ایران گرفت.

   

1. 1. انجمن استقراضی ایران: این مؤسسه‌ توسط پولیاکوف روس تأسيس شد. در مذاکراتی که در تهران بین دولت ایران و پولیاکوف به­عمل آمد قرار می­شودکه برای تشکیل یک شرکت استقراضی، مشروط برآنکه از اعمال عملیاتی که در انحصار بانک شاهنشاهی ایران ‌می‌باشد خودداری نماید اقدام کند و حتی برای احتیاط ابتدا ازگذاردن کلمه بانک بر روی این مؤسسه‌ خودداری شد و آن­را به نام انجمن استقراضی ایران می­خواندند.

   

1. 1. بانک عثمانی: اصولاً یک بانک انگلیسی بود که از محل سرمایه مشترک فرانسه و انگلیس از اواسط قرن نوزدهم ‌در سال‌ ۱۸۵۶ در کشور ترکیه تأسيس شد و در سال ۱۳۰۱ تصمیم گرفت در تهران و همدان و کرمانشاه به مرور شعبه بازنماید و در اواخرسال ۱۳۳۴ به فعالیت خود در ایران خاتمه داد.

1. بانک روس و ایران: در سال ۱۳۰۵ از طرف اتحاد جماهیر شوروی و به منظور تسهیل مبادلات بازرگانی بین دو کشور درایران تأسيس گردید و سهام آن متعلق به دولت شوروی بود(بهمنی و بهمند،۱۳۸۶).

۲-۲-۳ منابع مالی بانک‌ها

عملیات بانکی به دو صورت امور ریالی و ارزی انجام می­پذیرد و عملیات ریالی خود به بخش‌های منابع و مصارف و خدمات تقسیم می‌گردد. ترازنامه تلفیقی سیستم بانکی در واقع بیانگر منابع و مصارف بانک است. ستون دارایی­ ها نشانگر مصارف بانک­ها بوده و بیان کننده این است که بانک‌ها وجوه خویش را به چه مصارفی می­رسانند. درستون دیگر ترازنامه بدهی بانک­ها بوده و بیانگر این است که توسط بانک، دولت و یا اشخاص حقیقی و حقوقی تحت عناوین گوناگون و به منظورهای مختلف نزد بانک‌ها نگهداری می­نمایند. در ترازنامه سیستم بانکی منابع مالی بانک‌ها (بدهی­ها) از مجموع سپرده ­ها و وجوه بخش خصوصی، حساب سرمایه، وام­ها و اعتبارات دریافتی ازخارج و سپرده ­های ارزی، ودیعه ثبت سفارش کالای بخش خصوصی، پیش­پرداخت اعتبارات اسنادی بخش دولتی و سایر تشکیل شده است(جمشیدی، ۱۳۹۰).

سپرده ­ها و وجوه بخش دولتی عبارت ‌از کلیه وجوهی است که توسط دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت نزد بانک­ها به صورت سپرده تودیع می­ شود. سپرده ­ها و وجوه بخش دولتی از دو جزء دولت و شرکت­ها و مؤسسات دولتی تشکیل شده است در اقتصاد ایران سپرده ­ها وجوه دولتی تحت تاثیر مخارج جاری و عمرانی دولت قرار دارند. هر چه حجم مخارج جاری دولت افزایش یابد در نتیجه سپرده ­ها و وجوه دولتی به عبارت بهتر خالص بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی افزایش می­یابد. در نتیجه با افزایش سپرده ­ها و وجوه دولتی منابع مالی بانک­ها افزایش می­یابد و برعکس. مخارج عمرانی برعکس مخارج جاری به جای ماهیت آن (سرمایه ­گذاری) اثر کاهنده بر منابع مالی بانک‌ها دارد به عبارتی با افزایش مخارج عمرانی منابع مالی بانک‌ها کاهش می‌یابد(سمیرمی، ۱۳۸۸).

۲-۲-۴ تجهیز منابع مالی

۲-۲-۴-۱ روش­های تجهیز منابع

۲-۲-۴-۱-۱ تجهیز منابع در بانک­داری سنتی

1. 1. سپرده ­های جاری( حساب جاری)

1. 1. سپرده ­های پس­انداز( حساب­های پس­انداز)

1. سپرده ­های ثابت(مدت­دار)

در این سیستم بین بانک و سپرده­گذار یک رابطه مستقیم وجود دارد که این ارتباط مستقیم مبتنی بر رابطه بستانکار و بدهکار ویا دائن و مدیون است. با این تفاوت که سپرده ­های جاری در حساب جاری نگهداری و برای مشتری یک عندالمطالبه محسوب می­گردد و بازپرداخت آن در هر زمانی بنا به تقاضای مشتری از جانب بانک الزامی است.

‌در مورد سپرده ­های پس­انداز و ثابت نیز ضمن آن که رابطه دائن و مدیون وجود دارد، در اخذ سپرده و یا طبق عرف و معمول، رقم از قبل تعیین شده­ای تحت عنوان بهره(ربا) به آن تعلق ‌می‌گیرد که از دیدگاه فقه اسلامی چون این رقم اخیر بر روی قرض پرداخت شده است، ربای قرضی محسوب و از نظر شرعی حرام است(رمضانی، ۱۳۸۵).

۲-۲-۴-۱-۲ تجهیز منابع در بانک­داری اسلامی

قانون عملیات بانکی بدون ربا توسط مجلس شورای اسلامی در شهریور سال ۱۳۶۲ تصویب و از ابتدای سال ۱۳۶۳ به مورد اجرا گذاشته شد. طبق ماده سوم از فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا تحت عنوان “تجهیز منابع پولی” مقرر شده است که، بانک­ها می ­توانند تحت هر یک از عناوین ذیل به قبول سپرده مبادرت نمایند:

1. 1. حساب سپرده ­های قرض­الحسنه(شامل: حساب قرض­الحسنه پس­انداز و حساب قرض­الحسنه جاری)

1. حساب سپرده ­های مدت­دار(شامل: حساب سپرده ­های کوتاه مدت و حساب سپرده ­های بلندمدت)

الف. ۱)حساب سپرده ­های قرض­الحسنه( پس­انداز)

با توجه به دستورالعمل­های صادره از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سپرده جاری در حقیقت مانند نظام گذشته بوده و بانک­ها در قبال این سپرده ­ها، خدمات بانکی مربوطه را در اختیار صاحب حساب می­گذارند. در ماده چهارده از فصل دوم” قانون عملیات بانکی بدون ربا” مقرر شده است که بانک­ها مکلف به بازپرداخت اصل سپرده ­های حساب جاری و حساب پس­انداز قرض­الحسنه می­باشند.

استرداد سپرده ­های قرض­الحسنه، اعم از جاری یا پس­انداز بر ذمه بانک ‌می‌باشد و بانک­ها مکلفند عندالمطالبه اصل سپرده ­های قرض­الحسنه را مسترد نمایند. ‌به این­گونه سپرده ­ها هیچ­گونه سودی تعلق نمی­گیرد و جزء منابع بانک حساب می­ شود. بانک­ها می ­توانند بدون تعهد و یا شرط قبلی با امتیازات و جوائزی را به منظور جذب و تجهیز سپرده ­های قرض­الحسنه پس­انداز به دارندگان این نوع سپرده ­ها اعطا نمایند.

الف. ۲)حساب سپرده ­های قرض­الحسنه( جاری)

این سپرده یکی از اجزاء مهم تشکیل دهنده منابع پولی بانک به شمار می­رود، زیرا این­گونه سپرده ­ها به دلیل نقل و انتقالات آن به­وسیله چک، نه تنها در شناسایی به عموم مردم تأثیر به­سزایی دارد بلکه به دلیل هزینه بر هزینه­بر نبودن این نوع سپرده ­ها استفاده از آن­ها در اعطاء تسهیلات کوتاه­مدت می ­تواند درآمدهای قابل توجه برای بانک ایجاد نماید.

ب. حساب سپرده ­های سرمایه ­گذاری(مدت­دار)

ب- مفهوم War On Terror

جنگ از لحاظ حقوقی و عملی بر علیه یک پدیده متصور نیست بلکه جنگ حداقل علیه یک واحد نظامی سازمان یافته قابل تصور است.تروریسم یک پدیده است. این پدیده در بستر مجموعه ای از عوامل تاریخی، جامعه شناسی ایجاد شده است. مبارزه با تروریسم، همچون مبارزه با فقر و ایدز می‌باشد و شامل طیف وسیعی از اقدامات برای ریشه کن کردن و سرکوب تروریسم می‌باشد که شامل اقدامات دسته جمعی در قالب همکاری های قضائی میان دولت ها، تصویب قوانین داخلی، استرداد، فشار دیپلماتیک و … می‌باشد که البته تنها بخشی از آن اقدامات شامل مخاصمه مسلحانه به معنای واقعی کلمه می شود. لذا بهتر است به جای اصطلاح War On Terror از اصطلاح Fight On Terror استفاده شود. لذا جنگ با تروریسم در معنای حقوقی، تنها زمانی قابل تصور است که این اقدام در چارچوب یک مخاصمه مسلحانه اعم از داخلی یا بین‌المللی صورت گیرد. لذا هر گونه درگیری خارج از این محدوده مشمول حقوق جنگ نیست.^[۶۱]

ج- تروریسم بین‌المللی و حقوق بشر دوستانه

در حالی که حقوق بشر دوستانه هیچگونه تعریفی از تروریسم ارائه نمی کند. ولی بصراحت بسیاری از اقدامات ارتکاب یافته در قالب اقدامات تروریستی را در زمان جنگ ممنوع می‌کند. مبنای این ممنوعیت، اصل بنیادین و آمره حقوق بشر دوستانه تحت عنوان اصل تفکیک می‌باشد. به موجب این اصل طرفین مخاصمه بایستی در حین مخاصمه بین اشخاص و اهداف غیر نظامی با اهداف و اشخاص نظامی تفکیک قائل شوند.این خود در بستر این واقعیت است که قربانیان اصلی حملات تروریستی در طول تاریخ بالاخص در زمان جنگ غیر نظامیان بوده اند. از اینرو توسل به خشونت غیر قابل تفکیک همیشه مغایر با قواعد اساسی و بنیادین حقوق بشر دوستانه که همانا حمایت از غیر نظامیان هست می‌باشد.

د- حقوق لازم الاجرا در چارچوب حقوق بشر دوستانه

کنوانسیون های چهار گانه ژنو۱۹۴۹ و پروتکل های الحاقی به آنها۱۹۷۷ در بر دارنده هسته اصلی قواعد حقوق بشر دوستانه بین‌المللی است. این اسناد شامل مجموعه ای از قواعدی است که در زمان رسیدن خشونت به سطح مخاصمه مسلحانه قابل اعمال است. البته کنوانسیون های دیگری در خصوص مبارزه با تروریسم در سطح بین‌المللی و منطقه ای وجود دارند که بیشتر در حقوق صلح مطرح هستند و در چارچوب آن منعقد شده اند. اقدامات تروریستی در بستر حقوق بشر دوستانه بایستی در چارچوب دو نوع مخاصمه مسلحانه بررسی شود.

ه- غیر قابل اجرا بودن حقوق بشر دوستانه در مبارزه با تروریسم

اکثر مؤلفّین حقوق بین الملل بر این عقیده هستند که تروریسم؛ چه در سطح بین‌المللی و چه در سطح داخلی از قرن ها پیش صورت می گرفت. مجموعه ای از کنوانسیون های بین‌المللی در مبارزه با انواع خاصی از اقدامات تروریستی و نیز قوانین داخلی کشورها ‌به این پدیده ی اجتماعی و سیاسی جنبه ی کیفری بخشیده است. این واقعیت که امروزه ‌گروه‌های تروریستی با ایجاد شبکه های فراملّی اهداف واقع در فراسوی مرزهای ملّی را مورد هدف قرار می‌دهند، ماهیت اساساً کیفری اعمال تروریستی را تغییر نمی دهد و بسیاری از اقداماتی که کشورها برای مقابله با ت روریسم اتّخاذ می نمایند، معادل عملیات نظامی در یک مخاصمه ی مسلّحانه نیست و شباهتی به آن ندارد؛ تدابیری همچون تبلیغات ضدتروریستی، همکاری پلیسی و قضایی، استرداد مجرمین، مجازات کیفری، ضبط و توقیف دارایی ‌گروه‌های متّهم به تروریسم، تلاش برای متوقّف ساختن گسترش سلاح های کشتار جمعی و غیره، شامل توسل به زور نبوده است. مطابق با این رویکرد، حقوق قابل اجرا در مبارزه با تروریسم قواعد حقوق بشر و حقوق کیفری هستند و کشورها باید در این مبارزه به حقوق تضمین شده در قوانین ملّی و حقوق بین الملل بشر ملتزم باشند و بدون توجه به انگیزه های سیاسی افراد متّهم به اقدامات تروریستی، اصول و موازینی همچون دادرسی عادلانه، احترام به حیثیت و کرامت انسانی را به عنوان حداقل معیارهای رفتار انسانی رعایت نمایند.^[۶۲] از طرف دیگر، غیر قابل اجرا بودن حقوق بشر دوستانه در مبارزه با تروریسم بیش از آن که مانع باشد، باید امتیاز تلقّی شود؛ زیرا حقوق بشر دوستانه سازشی است بین حقّ اعمال خشونت و کشتن رزمنده و به اسیری گرفتن وی از یک سو و رعایت حداقل حقوق انسانی و لزوم کاهش درد و رنج های غیرضروری در به کارگیری خشونت از سوی دیگر . اگر در زمان صلح، حقوق داخل ی، حقوق بین الملل بشر و حقوق کیفری، ‌آدم‌کشی و مجروح کردن دیگران را ممنوع کرده‌اند، هنگامی که حقوق بشر دوستانه به عنوان حقوق خاص ( Lex Specialis) به اجرا در می‌آید، این ممنوعیت ها به حداقل می‌رسد و حتّی اعمال خشونت و توسل به زور با رعایت اصول و موازین بشر دوستانه قانونی می‌گردد. استدلال دیگر بر عدم اجرای حقوق بشر دوستانه این است که حقوق بشر دوستانه تنها در زمان مخاصمات مسلّحانه قابل اجراست. در یک مخاصمهی مسلّحانهی بین‌المللی الزاماًً دو دولت طرف مناقشه نظامی هستند و ‌بنابرین‏ تا زمانی که اقدامات تروریستی به یک دولت قابل انتساب نباشد و بین نیر وهای نظامی دو دولت،درگیری نظامی رخ ندهد، حقوق بشر دوستانه بین‌المللی به مرحله ی اجرا ‌در نمی آید . در مخاصمه ی مسلّحانه ی غیربین المللی طرف های مناقشه می‌توانند یک دولت و یک گروه نظامی و یا چند گروه نظامی باشند؛ اما شرط اساسی این است که طرف های مناقشه با ید مشخّصات خاص خود را داشته و از یکدیگر قابل تشخیص و تفکیک باشند (پروتکل نخست الحاقی، ماده ۴۴ )؛ در حالی که ‌گروه‌های تروریستی به عنوان طرف مناقشه قابل تشخیص نیستند.

و. قابل اجرا بودن حقوق بشر دوستانه در جنگ علیه تروریسم

پس از حادثه ی یازدهم سپتامبر۲۰۰۱ جنگ علیه تروریسم که یک شعار سیاسی بیش نیست ، ادبیات حقوق بین الملل گردید . طرّاحان این نظریه معتقدند که حادثه ی یازدهم سپتامبر و تبعات آن حاکی از ظهور پدیده ی جدیدی است؛ ‌به این معنی که شبکه های فراملّی تروریستی دست به اقدامات خشونت آمیز علیه اهداف واقع در دولت های دوردست می‌زنند و شدت و گستره بالفعل و بالقوه ی این حملات به قدری است که می توان آن ها را اقدامات جنگی نام نهاد این مؤلّفین اضافه می‌کنند که به دلیل تعداد زیاد افراد متّهم به اعمال تروریستی نمی توان مقرّرات و آیین رسیدگی کیفری را به هنگام با زداشت و محاکمه ی این افراد رعایت نمود و علاوه بر آن، اجرای مقرّرات قراردادی مربوط به استرداد یا تعقیب قضایی، به دلیل مشکلات سیاسی، اداری و حقوقی که اغلب در روابط میان دولت ها به وجود می‌آید، مناسب نیست؛ ‌بنابرین‏ برای مقابله با این نوع جدید از خشونت باید حقوق مخاصمات مسلّحانه را اجرا نمود و اعضای ‌گروه‌های تروریستی را به ‌عنوان مبارز دشمن مورد حمله نظامی قرار داد.^[۶۳]

بند دوم – تروریسم در مخاصمه مسلحانه بین‌المللی

مخاصمه مسلحانه بین‌المللی مخاصمه ای است میان حداقل دو دولت. این نوع مخاصمات عمدتاًً مشمول کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل الحاقی اول هستند.

در این باره کنوانسیون چهارم ژنو در ماده ۳۳ عنوان می‌دهد که:

۱٫ آتش‌ جوهر اصلی‌ هستی‌ است‌، چون‌ بیشکل‌ است‌ و ثبات‌ و سکون‌ ندارد و با ذات‌ متغیر و متحرک‌ جهان‌ همنوایی‌ دارد.

۲٫ جهان‌ سرشار از عناصر متضاد است‌، و همه‌ چیز در جهان‌ با ضد خود که‌ لازمه‌ آن‌ است‌ همراه‌ و همواره‌ با آن‌ در ستیز است‌. ولی‌ در عین‌ حال‌ این‌ عالم‌ مملّو از اعتداء، تحت‌ حاکمیت‌ نظام‌ بالنده‌ «لوگوس‌» از وحدتی‌ کامل‌ و استوار بهره‌مند است‌. نزدیکی‌ میان‌ عقاید هراکلیت‌ با جهان‌شناسی‌ شرقی‌ و بخصوص‌ اندیشه‌های‌ زرتشتی‌ آن چنان‌ زیاد است‌ که‌ گرده‌گیری‌ یکی‌ از دیگری‌ را به‌ اثبات‌ می‌رساند. و با توجه‌ به‌ شواهد تاریخی‌، الهام‌ گرفتن‌ هراکلیت‌ از آموزه‌های‌ زرتشت‌، پیامبر ایرانی‌، به‌ آسانی‌ باورکردنی‌ بنظر می‌رسد. فلسفه‌ طبیعت‌ سرانجام‌ در فلسفه‌ ارسطو فیلسوف‌ نامدار یونانی‌ تبلور می‌یابد، به طوری‌ که‌ بخش‌ عمده‌ فلسفه‌ او را تشکیل‌ می‌دهد. در تقسیم‌بندی‌ ارسطویی‌ فلسفه‌ به‌ دو قسم‌ اصلی‌، نظری‌ و عملی‌ تقسیم‌ می‌شود و بخش‌ عمده قسم‌ نخستین‌ را، فلسفه‌ طبیعت‌ یا طبیعیات‌ تشکیل‌ می‌دهد، به طوری‌ که‌ آنچه‌ در اصطلاح‌ امروز فلسفه‌ اولی‌ نامیده‌ می‌شود، شاگردان‌ ارسطو آن‌ را «متافیزیک‌» به معنای‌ بخشی‌ که‌ باید پس‌ از فلسفه‌ طبیعت‌ قرار گیرد، خوانده‌اند. ارسطو در فلسفه‌ طبیعت‌ از نظر وحدت‌ گرایی‌ راه‌ خود را از پیشینیان‌ خویش‌ جدا نساخت‌، ولی‌ از این جهت‌ همان‌ مسیری‌ را پیمود که‌ آنان‌ پیموده‌ بودند، هر چند که‌ به‌ یک‌ نظام‌ فلسفی‌ متکامل‌ دست‌ یافت‌. وجه‌ مشترک‌ حکمت‌ طبیعی‌ در مکتب‌های‌ گوناگون‌ یونان‌ باستان‌ این است‌ که‌ بنیانگذارانِ همه‌ این‌ مکاتب‌ به‌ جهان‌ و هستی‌ بمثابه‌ یک‌ کل‌ نظر داشتند و گیتی‌ را ارگانیسمی‌زنده‌ می‌پنداشتند و هر یک‌ از اجزاء طبیعت‌ را که‌ خود ارگانیسمهای‌ فرعی‌ از سازواره‌ جهانیند، بهره‌مند از روح‌ و نفس‌ و شعور دانسته‌ و بر این‌ باور بودند که‌ آنان‌ در تشکیل‌ نفس‌ کلی‌ جهان شرکت‌ دارند، و بر این‌ جهان‌ و بر پدیده‌های‌ آن‌ از دیدگاه‌ فیلسوفان‌ ارگانیسم‌ گرا‌، قوانینی‌ ‌حاکم‌اند. بنابرین‌ قوانین‌ طبیعت‌ قوانینی‌ ارگانیسمی‌است‌ و به‌ رفتار کل‌ ارگانیسم‌ جهانی‌ و رفتار اجزاء در پیوند با کل‌ معطوف‌ می‌گشت‌. در بررسی‌ آثار ارسطو، نشانه هایی‌ از این‌ نظام‌ جهان‌بینی‌ را که‌ میراث‌ پیشینانش‌ بود مشاهده‌ می‌کنیم.^{[۳۰] [۳۱]}

در مقابل مکتب وحدت گرایی فلسفی، حکمایی وجود داشتند که به کثرت در بنیاد عالم و تعدد بیحد و حصر جهان قائل بودند. انباذقلس بجای یک عنصر بنیادین، مواد چهارگانه آب، آتش وخاک و هوا را، عناصر اصلی می‌دانست، و برای جهان کثرت مادی قائل بود. پیروان ذی‌مقراطیس معتقد بودند ماده ازلی و قدیم عالم ‌اجسامی هستند که در ذات و طبیعت نوعیه متفقند و در اشکال و مقادیر، مختلفند و جماعتی دیگر از آنان، نظیر اصحاب خلیط که اجسام را بالذات مشتمل بر کلیه اجسام و خواص آن ها می‌دانستد بر آن عقیده بودند که ماده ازلی عالم ‌اجسامی هستند که در ذات و طبیعت نوعیه مختلفند.^[۳۲]

گفتار دوم: دین و محیط زیست

با افزایش توان فن‏آوری‌ها در بهره‏برداری از منابع طبیعی، تعادل زیست محیطی، در دو قرن حاضر به زیان طبیعت بر هم خورده که پدیده‏ای اسفبار و گاه جبران‏ناپذیر بوده و در ربع قرن اخیر از مرز جامعه گذشته است.

امروزه، جامعه بین‏الملل راه‏حل این معضل را محافظت از محیط زیست می‏داند و در این راه، مایل است از دین کمک بگیرد. این مقاله، می‏کوشد تا شاخص‌های پایداری محیط زیست را از دیدگاه دین بررسی کند. برای این منظور، دیدگاه، متخصصان و کارشناسان به طور عمیق بررسی شد و نتایج نشان داد که هر آنچه تاکنون تحت عنوان پایداری محیط زیست انجام گرفته، چیزی بیش از فعالیت‌های فنی برای نگهداری از محیط زیست نبوده است. در حالی که ارزش‌های بنیادی دینی، به دلیل برخورداری از پشتوانه اخلاقی نقش اساسی‏تری در پایداری محیط زیست ایفا می‌کنند. گام‌های پیشنهادی برای رسیدن ‌به این هدف عبارت‏اند از: رعایت تعادل در سیاست‏گذاری‌ها، بها دادن به انسان، تأکید بر آگاه‏سازی افراد و تجدید نظر عمیق در تعهدات و مسئولیت ‏پذیری مشترک.

الف. نگاه دین به محیط

۱. دین اسلام برای تمامی‌شئون و جوانب زندگی انسان دارای قانون و دستور است. از بالاترین مسائل پیچیده سیاسی و حکومتی گرفته، تا ابتدایی‌ترین مسائل شخصی؛ مانند احکام تخلی؛ یعنی ما اسلام را دینی جامع و کامل می‌دانیم، از این رو ما معتقدیم که زندگی اجتماعی و محیط زیست،^[۳۳] از جمله مسائلی است که مورد توجه دین اسلام بوده و هست.

البته جامعیت اسلام ‌به این معنا است که می‌توان با استنباط عناصر جهان شمول در اسلام به فلسفه، مکتب و نظام اسلامى دست یافت و به طرّاحى سازوکارها پرداخت.^[۳۴]

۲. از دیدگاه اسلام خلقت آدمی‌پوچ و بیهوده نیست^[۳۵] و احکام اجتماعی اسلام هم بر اساس هدف و فلسفه آفرینش او تنظیم شده است، البته این احکام و قوانین گاهی در قالب تشویق، ترغیب، انذار آمده است و صرفاً جنبۀ اخلاقی دارند و بر آن ها مجازات اخروی قرار داده شده و گاهی نیز بر عدم رعایت آن ها مجازات‌های دنیایی وضع شده است.

۳. اصول و کلیاتی در اسلام وجود دارد که می‌توان از آن ها وظایف یک شهروند مسلمان را استفاده کرد؛ مثلاً:

الف. در اسلام از بین بردن آن چه بقای نسل بشر بر آن متوقف است از جهاتی حرام است؛ مثل این که ظلم به نوع بشر است یا کفران نعمت است^[۳۶] و….

ب. از دیدگاه اسلام کاری که باعث آسایش مردم و در جهت حفظ سلامت آنان باشد، خدمتی است در جهت رضای خدا و عبادت و‌بندگی پروردگار، محسوب می‌گردد و هدف خلقت انسان جز عبادت چیز دیگری نیست.^[۳۷]

چون حفاظت از محیط زیست و رعایت بهداشت محیط زندگی و جلوگیری از آلودگی آن، تلاشی است در جهت نجات بشر از نابودی و یا اقدامی‌است در جهت آسایش آن ها، از رجحان (به نحو وجوب یا استحباب) برخوردار است.

اما در اسلام ‌به این مقدار بسنده نشده است. علاوه بر بیان کلیات، بر موضوعات خاصی هم تأکیداتی شده است که در این جا به طور اختصار به گوشه‌ای از تأکیدات خاص اشاره می‌شود:

۱. آلودگی هوا

گفته شده است اگر هوا پیرامون کره زمین را فرا نگرفته بود، همین قدر که از یک قسمت سطح زمین خورشید غایب می‌شد، بلافاصله درجه حرارت پائین می‌آمد و تا ۱۶۰ درجه زیر صفر می‌رسید و سرمای طاقت فرسا موجودات زنده را از بین می‌برد. هوا مانع می‌شود که زمین گرمای دریافتی از خورشید را زود از دست بدهد.^[۳۸]

علاوه انسان برای ادامۀ حیات به اکسیژن نیاز دارد و این نیاز خود را از راه تنفس، از هوای پاک و سالم تأمین می‌کند، ‌بنابرین‏ استفاده از هوای پاک و سالم یکی از نیازهای ضروری انسان است.

پژوهش شیروانی یوسف نژاد (۱۳۹۰) باهدف تعیین رابطه رضایت از زندگی وطرحواره های ناسازگار اولیه دردانشجویان اجرا شد که پژوهش از نوع همبستگی با جامعه آماری دانشجویان دانشگاه های شهر بابل بود که از بین آن ها ۳۰۰نفر از رشته‌های مختلف (۱۵۰دختر ،۱۵۰ پسر )به روش نمونه گیری تصادفی

1. 1. ۱-Daciana&Alina۲-Witesman ↑

1. 1. ۱-Witesman۲-Long&Bones۳-Elias&Noordin ↑

1. 1. ۱-Cohen۲-Afori &Charleton۳-Cohen &Wiliamson

      ۴-Bilings ↑

1. 1. ۱-Foste&Mofat ↑

1. 1. ۱-Beck&Rush۲-Datilio۳-Segal

      ۴-Riso ↑

1. 1. ۱-Beck&Emery ↑

1. 1. ۱-Skeen ↑

1. 1. ۱-Thorsten&Julia۲-Kagan ↑

1. 1. ۱-David۲-Simos ↑

1. 1. ۱-Freeman &Fosco ↑

1. 1. ۱-Ledoux ↑

1. 1. ۱-Welsh&Karen۲-Barlo ↑

1. 1. ۱-Mendonka ↑

1. 1. ۱-Baron ↑

1. 1. ۲-Boroni ↑

1. 1. ۱-CarverShieer ↑

1. 1. ۱-Greenberg۲-Tinto۳-Abraham&verges

      ۴-Dingra ↑

1. 1. ۱-Prochaska &Noorcras ↑

1. 1. ۱-Ericson ↑

1. 1. ۱-Kerness&Astuness ↑

1. 1. ۱-Bowlby ↑

1. 1. ۱-Leslet ↑

1. 1. ۱-Bronfen ↑

1. 1. ۱-Ansbacher&Ansbacher ↑

1. 1. ۱-Wright ↑

1. 1. ۱-Atinchor ↑

1. 1. ۱-Berk۲-Pogoski&Pargo ↑

1. 1. ۱-Janson&Smith ↑

1. 1. ۱-Cooker&Masure ↑

1. 1. ۱-Hartip۲-Haps۳-Masen ↑

1. 1. ۱-Team۲-Leif ↑

1. 1. ۱-Bacher ↑

1. 1. ۱-Chilcat۱-Prijerson ↑

1. 1. ۱-Arharet trichler ↑

1. 1. ۱-Liontal ↑

1. 1. ۱-Best ↑

1. 1. ۱-Zeng&Leen۲-Cohen&Kevin۳-Grant&Bloos

      ۴-Andler&Parker

      ۵-Warbah ↑

1. 1. ۱-Thorpe۲-Clark&Tiges ↑

1. 1. ۱-Bar-on ↑

شاخص

فعالیت­های آموزشی

فراوانی

درصد

تدریس

۳۵

۴/۱۳

تجربیات

۳۰

۵/۱۱

تألیف کتاب

۲۶

۰/۱۰

کار تحقیقاتی

۱۷۰

۱/۶۵

در جدول ۴-۱۴ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه مهم­ترین بخش فعالیت­های آموزشی ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۱/۶۵ درصد کار تحقیقاتی را ذکر نموده ­اند، ۴/۱۳ درصد افراد تدریس را ذکر نموده ­اند، ۵/۱۱ درصد تجربیات و ۱۰درصد افراد ذکر نموده ­اند که تألیف کتاب مهم­ترین بخش فعالیت­های آموزشی ‌می‌باشد.

جدول ۴-۱۵، توزیع فراوانی سهم تدریس در مصاحبه آزمون دکتری

شاخص

تدریس

فراوانی

درصد

تدریس در آموزش­و­پرورش

۴۲

۱/۱۶

تدریس در دانشگاه

۸۹

۱/۳۴

تدریس­خصوصی

۱۷

۵/۶

هیچ­کدام

۱۱۳

۳/۴۳

در جدول ۴-۱۵ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه اینکه بهتر است چه تدریسی در پذیرش سهم داشته باشد، ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۳/۴۳ درصد اظهار داشته اند هیچ تدریسی نباید در پذیرش مؤثر باشد، ۱/۱۶ درصد تدریس در آموزش­و­پرورش و ۱/۳۴ درصد تدریس در دانشگاه و ۵/۶درصد افراد تدریس خصوصی را ذکر نموده ­اند.

جدول ۴-۱۶، توزیع فراوانی پاسخ های افراد به سوابق تحصیلی

شاخص

سوابق تحصیلی

فراوانی

درصد

معدل کارشناسی

۲۰

۷/۷

دانشگاه کارشناسی

۱۵

۷/۵

معدل کارشناسی­ارشد

۷۱

۲/۲۷

دانشگاه کارشناسی­ارشد

۸۷

۳/۳۳

برابر

۶۸

۱/۲۶

در جدول ۴-۱۶ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه اینکه باید کدام سابقه تحصیلی در پذیرش سهم بیشتری داشته باشد، ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۳/۳۳ درصد دانشگاه دوره کارشناسی­ارشد را ذکر نموده ­اند، ۷/۷ درصد معدل دوره کارشناسی و ۷/۵ درصد دانشگاه دوره کارشناسی و ۲/۲۷درصد معدل دوره کارشناسی­ارشد و ۱/۲۶ درصد سهم برابر سوابق تحصیلی را ذکر نموده ­اند.

جدول ۴-۱۷، توزیع فراوانی داوران جلسه مصاحبه

شاخص

داوران

فراوانی

درصد

اساتید همان گروه

۱۱۲

۶/۵۰

اساتید خارج از دانشکده

۴

۵/۱

اساتید همان گروه خارج از دانشگاه

۱۴

۴/۵

اساتید گروه ­های دیگر

۱

۴/۰

ترکیبی از اساتید همان گروه و اساتید خارج دانشگاه

۱۱۰

۱/۴۲

در جدول ۴-۱۷ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه اینکه بهتر است داوران جلسه مصاحبه چه افرادی باشند، ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۶/۵۰ درصد اساتید همان گروه را پیشنهاد نموده ­اند، ۵/۱ درصد اساتید خارج از دانشکده و ۴/۵ درصد اساتید همان گروه خارج از دانشگاه و ۴/۰درصد اساتید گروه ­های دیگر و ۱/۴۲ درصد ترکیبی از اساتید همان گروه و اساتید خارج از داشنگاه را ذکر نموده ­اند.

جدول۴-۱۸، توزیع فراوانی فعالیت های پژوهشی

شاخص

فعالیت پژوهشی

فراوانی

درصد

مقاله

۱۴۸

۷/۵۶

طرح پژوهشی

۴۴

۹/۱۶

همایش

۶

۴/۲

اختراع و اکتشاف

۱۶

۱/۶

برابر

۴۷

۰/۱۸

در جدول ۴-۱۸ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه اینکه کدام فعالیت پژوهشی بیشترین سهم در مصاحبه را داشته باشد، ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۷/۵۶ درصد مقاله را ذکر نموده ­اند، ۹/۱۶ درصد افراد طرح پژوهشی را ذکر نموده ­اند، ۴/۲ درصد همایش و ۱/۶ درصد اختراع و اکتشاف و ۱۸ درصد افراد ذکر نموده ­اند که سهم برابری داشته باشند.

جدول ۴-۱۹ توزیع فراوانی زمان مناسب برگزاری آزمون

شاخص

زمان برگزاری

فراوانی

درصد

اسفند

۱۱۲

۹/۴۲

فروردین

۵۰

۲/۱۹

خرداد

۵۲

۹/۱۹

تیر

۴۷

۰/۱۸

در جدول ۴-۱۹ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه زمان مناسب برگزاری آزمون دکتری ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۹/۴۲ درصد اسفند ماه را ذکر نموده ­اند، ۲/۱۹ درصد افراد فروردین ماه را ذکر نموده ­اند، ۹/۱۹درصد خرداد ماه و ۱۸ درصد تیر ماه را ذکر نموده ­اند.

جدول ۴-۲۰، توزیع فراوانی نحوه ثبت نام آزمون دکتری

شاخص

نحوه ثبت­نام

فراوانی

درصد

اینترنتی

۱۹۴

۳/۷۴

پستی

۹

۵/۳

حضوری

۱۰

۸/۳

ترکیب حضوری و اینترنتی

۴۸

۴/۱۸

در جدول ۴-۲۰ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه نحوه مناسب ثبت­نام آزمون دکتری ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۳/۷۴ درصد ثبت­نام اینترنتی را ذکر نموده ­اند، ۵/۳ درصد افراد ثبت­نام پستی را ذکر نموده ­اند، ۸/۳درصد ثبت­نام حضوری و۴/۱۸ درصد افراد ثبت­نام حضوری و اینترنتی را ذکر نموده ­اند.

جدول ۴-۲۱، توزیع فراوانی محل برگزاری آزمون دکتری

شاخص

محل برگزاری

فراوانی

درصد

شهرستان محل سکونت

۱۰۹

۸/۴۱

استان محل سکونت

۹۶

۷/۳۶

تهران

۳۷

۲/۱۴

دانشگاه مربوطه

۱۹

۳/۷

در جدول ۴-۲۱ توزیع فراوانی پاسخ­های افراد در زمینه محل مناسب برگزاری آزمون دکتری ارائه شده است، بیشترین افراد با فراوانی ۸/۴۱ درصد شهرستان محل سکونت داوطلبان را ذکر نموده ­اند، ۷/۳۶ درصد افراد استان محل سکونت داوطلبان را ذکر نموده ­اند، ۲/۱۴درصد تهران و ۳/۷ درصد دانشگاه مربوطه را ذکر نموده ­اند.

۴-۳ سؤالات پژوهش

۴-۳-۱ سؤال اول

توزیع فراوانی شیوه ­های پذیرش در دانشگاه ­های ایران چگونه است؟

جدول۴-۲۲، توزیع فراوانی شیوه های پذیرش در دانشگاه های ایران

شیوه پذیرش

فراوانی مشاهده شده

فراوانی موردانتظار

متمرکز

۶۷

۸۷

نیمه متمرکز

۸۲

۸۷

غیرمتمرکز

۱۱۲

۸۷

در جدول ۴-۲۲ ملاحظه می­ شود که فراوانی مشاهده شده شیوه پذیرش متمرکز ۶۷ ، فراوانی مشاهده شده شیوه پذیرش نیمه متمرکز ۸۲ و فراوانی مشاهده شده شیوه پذیرش غیرمتمرکز ۱۱۲ ‌می‌باشد و فراوانی موردانتظار ۸۷ ‌می‌باشد.

جدول۴-۲۳، آزمون کای دو تفاوت فراوانی پاسخ­های افراد به شیوه های پذیرش

مقدار کای دو محاسبه شده

درجه آزادی

سطح معناداری

۰۶/۱۲

۲

۰۰۲/۰