جدول ۴- ۲۷: ماتریس مقایسات زوجی تلفیق شده نظرات خبرگان: ۷۷

جدول ۴- ۲۸: ماتریس DANP نرمال نشده: ۷۷

جدول ۴- ۲۹: ماتریس DANP نرمال شده: ۷۷

جدول ۴- ۳۰:وزن زیر مؤلفه‌ های ریسک تقاضا: ۷۸

جدول ۴- ۳۱: نقشه ارتباط درونی ۷۸

جدول ۴- ۳۲: نقشه ارتباط درونی نرمال شده ۷۸

جدول ۴- ۳۳: ماتریس مقایسات زوجی تلفیق شده نظرات خبرگان: ۷۸

جدول ۴- ۳۴: ماتریس DANP نرمال نشده: ۷۹

جدول ۴- ۳۵: ماتریس DANP نرمال شده: ۷۹

جدول ۴- ۳۶: وزن زیر مؤلفه‌ های ریسک عرضه: ۷۹

جدول ۴- ۳۷: نقشه ارتباط درونی ۷۹

جدول ۴- ۳۸:نقشه ارتباط درونی نرمال شده ۸۰

جدول ۴- ۳۹: ماتریس مقایسات زوجی تلفیق شده نظرات خبرگان: ۸۰

جدول ۴- ۴۰: ماتریس DANP نرمال نشده: ۸۰

جدول ۴- ۴۱: ماتریس DANP نرمال شده ۸۰

جدول ۴- ۴۲: وزن زیر مؤلفه‌ های ریسک اطلاعات : ۸۰

جدول ۴- ۴۳: نقشه ارتباط درونی ۸۱

جدول ۴- ۴۴: نقشه ارتباط درونی نرمال شده ۸۱

جدول ۴- ۴۵: ماتریس مقایسات زوجی تلفیق شده نظرات خبرگان: ۸۱

جدول ۴- ۴۶: ماتریس DANP نرمال نشده ۸۲

جدول ۴- ۴۷: ماتریس DANP نرمال شده ۸۲

جدول ۴- ۴۸: وزن زیر مؤلفه‌ های ریسک اطلاعات: ۸۲

جدول ۴- ۴۹: وزن تلفیقی و نهایی ۸۳

جدول ۴- ۵۰:ماتریس تصمیم گیری ۸۶

جدول ۴- ۵۱: تعیین بهترین و بدترین مقدار از بین مقادیر موجود برای هر معیار ۸۹

جدول ۴- ۵۲: میزان حداکثر مطلوبیت و تاسف فردی ۹۰

جدول ۴- ۵۳: میزان ایده آل حداکثر مطلوبیت و تاسف فردی ۹۰

جدول ۴- ۵۴: رتبه بندی بر حسب ۰ =v ۹۰

جدول ۴- ۵۵: ۹۲

جدول ۵- ۱: ریسک های نهایی شده ۹۶

فهرست اشکال و تصاویر

شکل ۲- ۱: مفهوم زنجیره تأمین (مقدسی، ۱۳۸۶: ۳۳). ۱۰

شکل ۲- ۲: مدل مرجع عملیات زنجیره تامین SCOR ۱۳

شکل ۲- ۳: ساختار یک زنجیره تأمین لوازم خانگی ۱۹

شکل ۳- ۱: مراحل کلی پژوهش ۴۸

شکل ۳- ۲: تفاوت ساختاری میان یک شبکه خطی و یک شبکه غیر خطی ۵۳

شکل ۳- ۳: ساختار مورد ۵۷

شکل ۴- ۱: مراحل انجام پژوهش ۶۳

فصل اول: کلیات

۱-۱-مقدمه

به دلیل افزایش عدم قطعیت در زنجیره تأمین و بروز عواملی نظیر مسائل سیاسی، نوسانات تقاضا، تغییرات تکنولوژی، ناپایداری­های مالی و حوادث طبیعی ، سازمان­ها برای کاهش آسیب‌پذیری و افزایش قابلیت تحمل زنجیره تأمین خود مجبور به‌صرف منابع برای پیش‌بینی تقاضا، تأمین و عدم قطعیت­های داخلی سازمان شدند. توجه ‌به این عدم قطعیت­ها و عوامل ایجادکننده ریسک­ها موجب شد تا مسئله مدیریت ریسک در زنجیره تأمین مطرح شود (وانانی^[۱] و همکاران، ۲۰۰۹: ۱۶).

در این فصل در ابتدا به بحث و بررسی در خصوص بیان مسئله پژوهش پرداخته ‌شده و در ادامه کار اهمیت و ضرورت پژوهش بحث شده و همچنین اهداف و فرضیات پژوهش به عنوان شاکله‌های فصل اول پژوهش بیان گردیده و در پایان نیز با تعریف متغیرهای پژوهش و بیان محدودیت ها و موانع ، این فصل خاتمه می‌یابد .

۱-۲- بیان مسئله

اخیراًً سازمان‌ها سعی دارند تا با ایجاد جریان‌های فراوان و موازی اطلاعاتی و فیزیکی به سمت زنجیره تأمین پیشرفته و کارا حرکت کنند، تا بتوانند محصولات باکیفیت بالا تولید کرده و در زمان مناسب و روش‌های مقرون‌ به‌ صرفه به مشتریان تحویل دهند(جاتنر ‌^[۲]، ۲۰۰۵: ۱۲۰).

آیتکن زنجیره تأمین را به عنوان شبکه‌ای از سازمان‌های مستقل و مرتبط با یکدیگر تعریف کرد که با همکاری یکدیگر سعی دارند، مدیریت و بهبود جریان مواد و اطلاعات از تأمین‌کنندگان تا مصرف‌کنندگان نهایی را کنترل کنند (آیتکن^[۳]، ۱۹۹۸). مدیریت زنجیره تأمین به کنترل و بهبود جریان اطلاعات، مواد و پول در سراسر این زنجیره می‌پردازد (هلو و زکلی^[۴]، ۲۰۰۵: ۵ ) و هدف آن، ایجاد ارزش‌افزوده، تولید محصولات باکیفیت بالا، کم‌هزینه و به‌موقع بودن و درنهایت ایجاد ارزش برای مشتریان می‌باشد(فاوست و مگنان^[۵]، ۲۰۰۴: ۶۷ ).

با توجه ‌به این‌که؛ سازمان‌ها همواره در معرض عدم موفقیت عرضه‌کنندگانشان در تأمین منابع لازم در موعد مقرر و یا باکیفیت و یا قیمت موردتوافق قرار دارند، با بزرگ شدن زنجیره تأمین، نرخ تأمین منابع لازم، نرخ تقاضای کالای تولیدی با نرخ فزاینده‌ای به سمت عدم قطعیت حرکت خواهد کرد و موضع مدیریت و تقسیم ریسک در سراسر زنجیره تأمین از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد(نرمن و جانسون^[۶]، ۲۰۰۴: ۴۳۸ ). به‌طورکلی ریسک‌های زنجیره تأمین بر خروجی‌های زنجیره تأمین اثر می‌گذارند؛ به عبارت دیگر، هر اختلال یا ریسکی در زنجیره تأمین، اثر مستقیمی بر ادامه عملیات شرکت و تحویل محصولات و یا خدمت به بازار خواهد گذاشت و تأثیر نهایی بر مشتری وارد خواهد شد(جاتنر، ۲۰۰۵: ۱۲۲). در این شرایط مدیریت ریسک‌های موجود در زنجیره تأمین برای ایجاد تعادل صحیح در سرتاسر زنجیره تأمین، تهیه به‌موقع منابع لازم و درنهایت تحویل به‌موقع محصولات به مشتریان، لازم به نظر می‌رسد و می‌توان آن را یکی از ملزومات مدیریت موفق در این عرصه دانست. فرایند مدیریت ریسک بر شناسایی ریسک‌های موجود و کاهش اثر نامطلوب آن‌ ها در زنجیره تأمین تمرکز دارد و از ۴ فاز شناسایی، ارزیابی، کنترل یا مدیریت و ردیابی رخدادهای ریسکی تشکیل می‌شود(ریچه و بریندلی^[۷]، ۲۰۰۷: ۳۰۳).

یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت ریسک، ارزیابی و رتبه‌بندی عوامل ریسک است؛ زیرا با انجام رتبه‌بندی ریسک‌ها، ارجحیت هر ریسک بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده؛ در مقابل سایر ریسک‌ها مشخص و در نتیجه تصمیم‌گیرنده می‌تواند ‌در مورد میزان تخصیص منابع موجود برای مقابله با هر ریسک برنامه‌ریزی نماید. به‌عبارتی‌دیگر با رتبه‌بندی این عوامل، مدیران این بنگاه‌ها از طریق تخصیص بودجه‌ی کافی و زمان لازم، آمادگی موردنیاز برای مقابله با هر یک از این عوامل برحسب اولویت و توان سازمان برای پاسخ‌گویی به هر یک را کسب خواهند کرد. ازاین‌رو هدف از فاز ارزیابی ریسک، اندازه‌گیری ریسک‌ها بر اساس شاخص‌های مختلف از قبیل میزان تأثیر و احتمال وقوع ‌می‌باشد. رتبه‌بندی ریسک‌های زنجیره تأمین را می‌توان به روش‌های مختلف کمی و کیفی انجام داد. در ساده‌ترین و درعین‌حال متداول‌ترین حالت، رتبه ریسک را بر اساس حاصل‌ضرب مقادیر احتمال و تأثیر به دست می‌آورند. یکی از مهم‌ترین رویکردهای مدیریت ریسک، استفاده از فنون تصمیم‌گیری چند شاخصه می‌باشد (خلیلی، ۱۳۸۴: ۱۹۴). لذا در این پژوهش هدف، پاسخ ‌به این سوال است که ریسک‌های موجود در زنجیره تأمین صنعت لوازم‌خانگی استان تهران به چه صورت می‌باشد؟