‌بنابرین‏ کلیه واقعیت­های با اهمیت واحد اقتصادی باید به گونه ­ای مناسب و کامل افشا شوند، تا امکان اتخاذ تصمیم فراهم گردد و از سردگمی جلوگیری به عمل آورد.

۲-۲- مبانی نظری تحقیق

۲-۲-۱- افشای اطلاعات

گروه ­های استفاده کننده از گزارشات مالی از افراد و اقشار مختلف اجتماع با اهداف و سطوح آگاهی متفاوت تشکیل شده است. ‌به این ترتیب، تنظیم گزارش­های مالی به نحوی که بتواند اطلاعات مورد نیاز تمام استفاده کنندگان را فراهم سازد، میسر نمی ­باشد. از طرفی اصل افشا ایجاب می­ کند که کلیه واقعیت­های با اهمیت مربوط به رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری به شکل کامل و مناسب گزارش شود (اسمعیل زاده مقری و احمد شعربافی،۱۳۸۹).

گزارشگری و افشای اطلاعات مهم­ترین ابزاری هستند که شرکت­ها برای ارتباط با سهام‌داران به کار می­برند. افشای اطلاعات همواره عاملی مناقشه­ برانگیز در جهت متقاعد ساختن سهام‌داران از تخصیص بهینه منابع و همچنین تقارن اطلاعاتی بین آنان و واحد تجاری است (مدهانی، ۲۰۰۹).

هندریکسون و ون بردا (۱۹۹۲) بیان ‌می‌کنند که برای اینکه بتوان اطلاعات مناسب و قابل قبول افشا کرد، باید به پرسش­های زیر پاسخ داد:

1. 1. این اطلاعات را باید به چه کسی داد؟

1. 1. هدف از ارئه این اطلاعات چیست؟

1. چه مقدار اطلاعات را باید افشا کرد؟

تحقیقات پیشین نشان می­ دهند که افزایش نقد شوندگی در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه­ های سرمایه، پایین­تر ‌می‌باشد. بوتوسان^[۷]­ (۱۹۹۷)، بوتوسان و پلوملی^[۸] (۲۰۰۲)، دیاموند و ­ورچیا^[۹]­(۱۹۹۱)، لانگ و لاندهلم^[۱۰] (۱۹۹۶) شواهدی را در رابطه با منافع بالقوه رشد افشا شامل کاهش ریسک برآورد و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، نشان دادند.

افشای شرکت دارای اهمیتی اساسی برای کارا بودن بازار های سرمایه است. انجمن حسابداران رسمی آمریکا بیان می­دارد که گزارشگری کسب و کار و افشای اطلاعات دارای اهمیت زیادی برای اثر بخش بودن فرایند تصمیمات سرمایه ­گذاری می­­­باشد. اگرچه قانون­ گذار، قوانینی که شرکت را ملزم به افشای حداقل اطلاعاتی برای تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران تصویب ‌کرده‌است اما این قوانین به اندازه کافی تقاضای سرمایه ­گذاران برای افشای اطلاعات شرکت را ارضا نمی­کند.

سیاست­های افشای اطلاعات در یک طیف از افشای کامل تا افشای بخشی از اطلاعات طبقه بندی می­ شود. همچنین عدم افشای اطلاعات بستگی به میزان حساسیت حقوق برعملکرد مدیر در حد بالا، متوسط یا پایین باشد. در افشای بخشی اطلاعات اخبار خوب زودتر از اخبار بد افشا می­ شود و در این زمان است که به احتمال زیاد دارندگان اطلاعات نهانی در رابطه اخبار بد سهام خود را به احتمال زیاد می­فروشند تا اینکه خریداری کنند. احتمال و مقدار افشای اختیاری اطلاعات به میزان حساسیت حقوق مدیر بر عملکرد مدیر، کیفیت شرکت و شمار شرکای دارنده اطلاعات نهانی و کاهش نقد شوندگی بازار بستگی دارد. اجرای سختگیرانه قوانین معاملات متکی بر اطلاعات نهانی افشای بیشتر اطلاعات را ترغیب می­ کند در حالی که ممنوعیت فروش کوتاه مدت سهام برای دارندگان اطلاعات نهانی افشای کمتر اطلاعات را ترغیب می­ کند (واتز و زیمرمن^[۱۱]، ۱۹۸۶).

نتیجه اصلی در این حوزه ناشی ازتحقیق گروسمن و میلگروم (۱۹۸۱) این است که در یک بازار با انتظارات منطقی و افشای اطلاعات بدون هزینه، شرکت­ها به صورت اختیاری همه اطلاعات را افشا خواهند کرد. بازار و افرادی که در بازار حضور دارند می­دانند که شرکت­ها اخبار خوب را افشا ‌می‌کنند و از افشای اخبار بد خودداری ‌می‌کنند و ‌بنابرین‏ به صورت منطقی این اقدام شرکت را به ‌عنوان عدم افشای اطلاعات تفسیر خواهد کرد. در واقع جو بازار به گونه ­ای است که اگر شرکت­ها اطلاعاتی را که مورد نیاز سرمایه ­گذاران است به موقع افشا نکنند باعث می­ شود بازار نسبت به شرکت بدگمان شود و قیمت سهام شرکت به کمترین سطح ممکن برسد. با این وجود نتیجه افشای کامل اطلاعات با رواج دادن الزامات افشای اجباری اطلاعات سازگار نیست و مدیران به طور گسترده بر اساس نظر و صلاحدید خوداطلاعات را افشا ‌می‌کنند (الفریح و الانزی،۲۰۱۱).

بر طبق تئوری اقتصادی، دو نوع تعامل استراتژیک مرتبط با افشای اطلاعات وجود دارد: (۱) رقابت در ظرفیت که شرکت­ها را تحریک می­ کند، بیشتر افشا کنند. (۲) رقابت در قیمت، که آن­ها را تحریک می­ کند تا کمتر افشا کنند. موقعی که شرکت­ها بر روی ظرفیت، رقابت می­ کند، اطلاعات بیشتری افشا می­ شود تا هزینه سرمایه کمتری برای سرمایه گذاری نیاز باشد. در مقابل، وقتی که شرکت­ها بر روی قیمت­ها رقابت ‌می‌کنند، آن­ها اطلاعات کمتری را افشا ‌می‌کنند، چرا که هزینه­ های اختصاصی بالا و منفعت حاصل از هرنوع کاهش در هزینه سرمایه پایین است، چرا که حساسیت کمتری برای سرمایه اضافی وجود دارد (کاشانی پور و همکاران، ۱۳۸۸).

۲-۲-۱-۱- تعاریف افشا

در ادبیات مالی در خصوص موضوع افشا، تعاریف مختلفی بیان شده است که مهم­ترین آن­ها عبارتند از: هندریکسن^[۱۲] و ون بردا^[۱۳] (۱۹۹۱) درکتاب تئوری های حسابداری افشا را چنین تعریف کرده ­اند ”: افشا در سطح معنایی^[۱۴] به معنی انتشار اطلاعات است، اما حسابداران اغلب تمایل به استفاده محدود از این واژه به معنای انتشار اطلاعات صرفاً مالی واحد تجاری، در گزارش­های سالانه دارند. تعیین مقدار اطلاعات قابل ارائه بستگی به اهداف گزارشگری مالی و اهمیت اقلام دارد. هدف از گزارشگری مالی ارائه اطلاعاتی برای سرمایه ­گذاران بالقوه و بستانکاران و سایر استفاده کنندگان است، به نحوی که اطلاعات در تصمیم گیری­های منطقی سرمایه گذاری، اعتباردهی و تصمیم های مشابه مفید واقع شوند“.

بلکویی (۱۳۸۱) در کتاب تئوری حسابداری، افشا را در برگیرنده­ی اطلاعاتی می­داند که برای سرمایه­ گذار معمولی مفید واقع شود و موجب گمراهی خواننده نگردد و بیان می­ کند که افشای کامل ایجاب می­ کند تا صورت­های مالی به گونه ­ای طرح ریزی و تهیه شوند که تصویری دقیق­تر از رویدادهای اقتصادی که برای یک دوره بر واحد اقتصادی اثر گذاشته­اند، ارائه شوند.

میشی واری^[۱۵] (۲۰۰۰) افشا را یکی از اصول حسابداری دانسته که بر اساس آن باید گزارشات مالی به صورت کامل و منصفانه از لحاظ ارائه اطلاعات تهیه شوند.

ولک و همکاران^[۱۶] (۲۰۰۷) در کتاب تئوری­های حسابداری افشا را در برگیرنده­ی اطلاعات مالی مربوط، اعم از اطلاعات داخل و خارج از صورت­های مالی می­دانند. همچنین افشای اطلاعات بودجه­ای را به عنوان یکی از موارد افشا شده خارج از متن صورت­های مالی معرفی ‌می‌کنند.

۲-۲-۱-۲- مخاطبین افشا

سؤال درباره مخاطبین افشای اطلاعات مالی، یعنی اینکه اطلاعات مالی برای چه اشخاصی باید افشا شود، به طورسنتی ‌به این ترتیب پاسخ داده شده است که گزارش­های مالی اساساً برای سرمایه گذاران واعتباردهندگان تهیه و ارائه می­ شود. مثلاً نظرکمیته تدوین استانداردهای حسابداری مالی ایران این است که:

«هدف کلی گزارش­گری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که آثار مالی معاملات، عملیات و رویدادهای مالی مؤثر بر وضعیت مالی و نتایج عملیات یک واحد انتفاعی را بیان و از این طریق سرمایه گذاران، اعطاکنندگان تسهیلات مالی وسایر استفاده کنندگان برون سازمانی را در قضاوت و تصمیم ­گیری نسبت به امور یک واحد انتفاعی یاری دهد» (نشریه ۱۱۳ مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی).