روش پژوهش، توصیفی و طرح آن از نوع همبستگی است، زیرا در این پژوهش، روابط بین عامل ها بررسی شده است. برای سنجش روابط به ضریب همبستگی و جداول توافقی و سطح معنی داری آن اکتفا می‌کنیم. تحقیق حاضراز لحاظ هدف کاربردی است. ابتدا در این پژوهش با بررسی منابع مختلف مانند کتب دانشگاهی، مقالات علمی و مصاحبه با اساتید ، مهمترین مشخصه‌ های فردی بررسی شد؛ روش تحقیق از نوع پیمایشی است و داده های موجود به صورت می‌دانی جمع‌ آوری شدند.

 

۳-۳) جامعه آماری

 

جامعه آماری به کل افرادی گفته می­ شود که از جهات خاص مربوط­­به نقطه­ نظرهای تحقیق دارای صفات مشترک بوده و مشمول نتایج پژوهش مورد نظر باشند. با توجه به تعریف بیان شده­و برای سنجش روابط احتمالی موجود بین ویژگی های فردی بیمه گر و تمایل بیمه گذاران به خرید خدمات بیمه ای (از دیدگاه بیمه گران)، کلیه بیمه گرانی که در نمایندگی ها و شعبات بیمۀ البرز شهرستان های رشت، فومن و انزلی مشغول به فعالیت می‌باشند و خدمات بیمه ای ارائه می‌دهند، جامعه آماری تحقیق را تشکیل می‌دهد. با توجه به تعداد نمایندگان بیمه البرز که در شهر رشت ۹ ۹۰ نفر و در شهر انزلی برابر ۳۶ نفر و در شهر فومن برابر ۱۰ نفر بوده اند، جامعه آماری تحقیق از نوع جوامع محدود می‌باشد.

 

۳-۴) روش نمونه گیری

 

از آنجا که تعداد جامعه محدود بوده است پرسشنامه مذبور را در اختیار کلیه افراد جامعه مذکور قرار داده و تکمیل نمودیم، به عبارتی از تمام شماری استفاده نمودیم.

 

۳-۵) روش­ جمع‌ آوری اطلاعات

 

یکی از مهم­ترین مراحل تحقیق، گردآوری داده است، داده ­های مورد نیاز برای انجام تحقیق را به طرق مختلف ‌می‌توان جمع ­آوری نمود. ابزارهای گوناگونی شامل مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و اسناد و مدارک و غیره برای به دست آوردن داده ­ها وجود دارد. هر یک از این ابزارها معایب و مزایایی دارند که هنگام استفاده از آن­ها بایستی مورد توجه قرار گیرند تا اعتبار پژوهش دچار خدشه نشود و از طرفی نقاط قوت ابزار تقویت گردد. (خاکی، ۱۳۷۸). مهمترین روش­های گردآوری داده ­ها در این تحقیق بدین شرح است :

 

۳-۵-۱) مطالعات کتابخانه ­ای

 

برای گرداوری برخی از اطلاعات به مطالعه اسناد و مدارک موجود می پردازیم و ‌به این ترتیب از داده‎های مکتوب در تحقیق جهت انجام بهینه تحقیق استفاده می نماییم. منابع این داده ­ها عبارتند از: (سالنامه آماری، کتب و مقالات مرتبط داخلی و خارجی، پایان نامه­ ها، پایگاه های اینترنتی).

 

۳-۵-۲) مطالعات می‌دانی

 

در این تحقیق برای انجام مطالعات می‌دانی از پرسشنامه استفاده گردیده است. پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار های جمع‌ آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی است است و عبارت است از مجموعه‎ای از پرسشنامه هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، دنظر دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می‌دهد. در این پژوهش از ۱ نوع پرسشنامه محقق ساخته برای ارزیابی روابط مشخصه‌آموزش‌ها فردی بیمه گر و تمایل بیمه گذاران به خرید بیمه استفاده نمودیم. برای طراحی این سؤالات از طیف پنج گزینه­ای لیکرت استفاده گردیده که یکی از رایج­ترین مقیاس­های اندازه ­گیری به شمار می­رود. شکل کلی و امتیازبندی این طیف به صورت ذیل است:

 

جدول ۳-۱) شیوه امتیازدهی طیف لیکرت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بسیار زیاد زیاد متوسط کم بسیار کم امتیازبندی: ۵ ۴ ۳ ۲ ۱

این پرسشنامه با مطالعه چندین پایان نامه و بررسی مشخصه‌ های قابل اندازه گیری در بیمه گران و توسط خود محقق در ۲ بخش، ساخته شده است:

 

بخش اول برای اطلاعات دمو گرافیک شامل جنسیت پاسخ دهندگان، گروه سنی و میزان تحصیلات آنان و بخش دوم برای کسب اطلاعات مربوط به سنجش متغیر های اصلی تحقیق تدوین شده است.

 

همان‌ طور که در قسمت قبل توضیح داده شد؛ پاسخ سوالات بر حسب طیف با عدد(۱) معرّف سطح خیلی کم تا عدد (۵) معرّف خیلی زیاد توسط افراد نمونه امتیاز بندی شدند.

 

به طوری که سوالات ۱ تا ۴ برای سنجش نحوۀ بیان بیمه گر طراحی شده ، هدف از درج سوالات ۵ تا ۸ در پرسشنامه ارزیابی شاخص نحوۀ رفتار بیمه گر بوده است و به منظور سنجش متغیر صداقت بیمه گر سوالات ۹ تا ۱۲ را تبیین نمودیم و در نهایت جهت ارزیابی تمایل بیمه گذاران به خرید بیمه نامه از دیدگاه بیمه گران سوالات ۱۳تا ۱۶ را در طراحی نمودیم. با توجه ‌به این مطلب که پرسشنامه محقق ساخته بوده است، از روش های محاسبۀ آلفای کرونباخ و آمارۀ kmo Bartlet برای سنجش پایایی و روائی تحقیق استفاده می نماییم.

 

۳-۶) روائی و پایائی ابزار اندازه ­گیری

 

یکی از مهم­ترین جنبه­ های هر تحقیق، شایستگی و مناسب بودن ابزار اندازه ­گیری آن است. چرا که داده ­ها و اطلاعات لازم برای تجزیه و تحلیل و کسب نتایج نهایی، از طریق ابزار اندازه ­گیری به دست می ­آید.

 

۳-۶-۱) روائی (اعتبار) ابزار اندازه ­گیری

 

مفهوم اعتبار ‌به این پرسش پاسخ می­دهد که ابزار اندازه ­گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می­سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه ­گیری نمی­ توان به دقت داده ­های حاصل از آن اطمینان داشت (سرمد و همکاران، ۱۳۸۵).

 

برای بررسی اعتبار محتوا این پرسشنامه، پرسشنامه اولیه را ابتدا تنظیم نموده وتحت نظر چند تن از اساتید دانشگاه و کارشناسان امر قرار داده شد تا در رابطه با روایی پرسشنامه، اینکه سؤالات مطرح شده، آنچه را که مدنظر است، اندازه ­گیری می­ کند یا نه؟ اظهارنظر نمایند و بعد از آن از تحلیل عاملی تأییدی آمارۀkmo- bartlet محاسبه شد که مقدار آن برابر ۰٫ ۶۸ شده که از حداقل مقدار ۰٫ ۵ بزرگتر است بنا براین پرسشنامه از روائی کافی برخوردار است.

 

۳-۶-۲) پایائی (اعتماد) ابزار اندازه ­گیری

 

از آنجا که آلفای کرونباخ معمولاً شاخص کاملاً مناسبی برای سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه ­گیری و هماهنگی درونی میان عناصر آن است، ‌بنابرین‏ قابلیت اعتماد پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق را به کمک آلفای کرونباخ در نرم افزار spss ارزیابی می­کنیم.

 

جدول ۳-۲) ضریب آلفای کرونباخ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نحوۀ بیان بیمه گر نحوۀ رفتاربیمه گر صداقت بیمه گر تمایل به خرید بیمه

 

گذاران

کل مقدار آلفا ۰٫ ۷ ۰٫ ۷۲ ۰٫ ۷۴ ۰٫ ۷۱ ۰٫ ۸۳ تعداد گویه ها ۴ ۴ ۴ ۴ ۱۶

۳-۷) روش تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

 

پس از جمع‌ آوری اطلاعات از روش آمار توصیفی نظیر جداول فراوانی و نمودار برای بخش دموگرافیک استفاده شد و برای آزمون فرضیات تحقیق در بخش آمار استنباطی، متناسب با نوع فرضیه از روش ضریب همبستگی و جداول توافقی و آزمون خی دو استفاده گردید. در تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ استفاده شده است.

 

فصل چهارم

 

تجزیه و تحلیل آماری

 

۴-۱) مقدمه

 

در این فصل با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده از فصل ۳ به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود. ابتدا در این فصل،آمار توصیفی با بهره گرفتن از جدول فراوانی و نمودار برای متغیر جنس،گروه سنی و تحصیلات پاسخ دهندگان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

از نظر پدیده‌شناسی، تشخیص‌های اضطراب که جنبه کاربردی دارند اغلب همپوشی پیدا می‌کند و بسیار مشکل است که بتوان با ارزیابی‌هایی که انجام می‌گیرد، این اختلال‌ها را به طور کامل از هم جدا نمود و امکان دارد افراد مبتلا دو یا چند اختلال را با هم داشته باشند (کاشانی و همکاران، ۱۹۹۱). تلاش و کوششی برای پیشگیری و درمان اختلال‌های نوجوانان و جوانان دارای اهمیت است زیرا بسیاری از اختلال‌های اضطرابی ‌در مورد درمان نشدن می‌توانند در طول زندگی و روی سازگاری اجتماعی و شخصی فرد تأثیر بگذارند و در موارد شدید به نتایج مهلک بیانجامد. درمان‌هایی که برای اختلال‌های اضطرابی افراد بزرگسال پیشنهاد شده، ‌درمان‌های شناختی است که نتایج موفقیت آمیز داشته است (کلارک و ولز، ۱۹۹۵).

 

دونالد مایکن بام (۲۰۰۴) با ابداع آموزش خودگویی پیشگام تغییر شناختی ـ رفتاری (CBM) بود. مایکن بام در روش خود با افراد بیمار سعی داشت که این افراد خودگویی‌هایی که موجب هیجانات ناسازگارانه می‌شوند را شناخته و آن را کاهش دهند و به کنترل شخصی خود کمک کنند. به عبارت دیگر، افکار زیان‌بار را کاهش داده و افکار مفید را افزایش دهند.

 

استراس (۲۰۰۸) یک برنامه چند محتوایی را پیشنهاد نمود که شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی یا جرئت آموزی، حساسیت‌زدایی در واقعیت و تخیل و نیز درمان‌های شناختی است. هیوز (۲۰۰۷) درمان‌های شناختی ـ رفتاری^[۱۶۸] را که شامل راهنمایی‌کردن، الگوسازی، کنترل همایند، تمرین‌های منظم و روش‌های عقلایی ـ عاطفی را به عنوان یک روش خودکنترلی برای تشخیص شناخت‌های ناسازگارانه که منجر به فشارهای هیجانی می‌شود، اجزایی مهم در مداخله‌های درمانی افراد مبتلا به هراس اجتماعی می‌داند. درمان‌هایی‌که برای هراس اجتماعی پیشنهاد شده‌اند و مبتنی بر رویکردهای رفتاری هستند بر اساس دو نوع فرمول نظری قرار دارند: (الف) الگوی نقص در مهارت‌‌ها^[۱۶۹] و (ب) الگوی جلوگیری از پاسخ^[۱۷۰].

 

در الگوی نقص در مهارت‌ها، هراس اجتماعی نسبی فرد در مجموعه‌‌ای از مهارت‌های اجتماعی است (ترور، بریانت، آرگایل^[۱۷۱]، ۱۹۷۸، به نقل از آمالی خامنه، ۱۳۷۳). پاسخ‌های نامناسب در موقعیت‌های اجتماعی منجر به پیامدهای نامطلوب و احساس فشار و ناراحتی می‌شود. آموزش و یادگیری دوباره مهارت‌های مناسب اجازه می‌دهد که شخص بتواند از یک چنین مهارت‌هایی در موقعیت‌های جدید استفاده کند. از طرف دیگر بر اساس الگوی جلوگیری از پاسخ هراس اجتماعی یک پاسخ شرطی شدن کلاسیک است که در مقابل تجربه هایی از ابراز وجود در موقعیت‌های مختلف اجتماعی و تکرار شونده به وجود می‌آید و پایدار می‌شود (ولپی، ۱۹۵۸). ولپی روش کاهش اضطراب را از طریق جلوگیری از پاسخ متقابل به وجود می‌آورد که بر اساس روش جرئت آموزی بود. او معتقد بود که پاسخ‌های ابراز وجود باعث بازداری متقابل اضطراب می‌شود (ولپی و لانگ، ۱۹۸۵). مارزیلیر و وینتر^[۱۷۲] (۱۹۸۳) معتقدند درمان‌هایی که بر پایه این دو الگو قرار دارند کاملاً‌ موفق نبوده و گاهی با شکست روبرو شده‌اند، در عین حال تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته نتایج موفقیت‌آمیزی را به دنبال داشته است (به نقل از آلبانو و همکاران، ۱۹۹۵؛ سالکووسکیس و همکاران، ۱۹۸۶).

 

الگوی تعاملی

 

این الگو، هر دو جنبه محرک و پاسخ فشار روانی را درنظرگرفته و معتقد است فشار روانی از طریق نوعی ارتباط ویژه بین شخص و محیط رخ می‌دهد. این الگو حاکی از آن است که فشار روانی، حاصل کارکرد ارتباط بین فرد و محیط است. ‌بنابرین‏ محرک‌ها یا پاسخ‌های خاص، بدون ارزیابی ارتباط فرد با محیط نمی‌توانند برچسب فشار آور بودن و یا نبودن بخورند. در این الگو که از ترکیبی از دو الگوی قبلی است، دربرابر فشار روانی یک عامل فعال است که از طریق خود نظم بخشی،‌ راهبردهای مقابله شناختی، هیجانی و رفتاری را به کار می‌گیرد الگوی تعاملی توصیف شده توسط کاکس و مک کی^[۱۷۳] نقش اصلی را در ارتباط فرد با محیط می­داند و معتقد است ارزیابی فرد از ارتباط خود با محیط نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد فشار روانی دارد. این الگو که یک شبکه فرض شده است، ‌پنج مرحله مشخص دارد که به آن‌ ها اشاره می‌شود (فیورشتاین و همکاران، ۱۹۸۷).

 

مرحله اول: خواسته‌ها یا فشار آورهای فرد را مشخص می‌کند. در این الگو دو نوع خواسته درونی و بیرونی مطرح است. خواسته‌های درونی به نیازهای فیزیکی و روان‌شناختی فرد مربوط است و خواسته‌های بیرونی،‌ بیانگر منابع بالقوه فشار روانی بوده و ناشی از کارکرد عوامل محیطی‌اند. مرحله دوم: شامل ادراک فرد از خواسته‌های درونی و بیرونی و یا توانایی وی در مواجهه با این نیازهای مهم است. در واقع فشار روانی زمانی بروز می‌کند که بین درک خواسته و درک توانایی مقابله با آن خواسته، ناهماهنگی وجود داشته باشد. متغیرهای مختلف مثل شخصیت^[۱۷۴]، هوش^[۱۷۵]، خودکارآمدی و ارزیابی شناختی در مقابله با فشار روانی مؤثر هستند. مرحله سوم: شامل پاسخ به فشار روانی و روشی برای مقابله با عامل فشار آور می‌باشد. تجربه ذهنی هیجان و فشار روانی با تغییرات شناختی، رفتاری و فیزیولوژیکی همراه می‌شود که از این طریق فرد سعی می‌کند خواسته یا نیاز را کاهش دهد. مرحله چهارم: این مرحله به پیامدهای واقعی و ادراک شده پاسخ‌های مقابله با فشار روانی مربوط است زمانی‌که فرد در مواجهه با خواسته یا نیاز شکست بخورد یا زمانی‌که انتظار می‌رود شکست، پیامدهای منفی داشته باشد، فشار روانی هم‌چنان ادامه می‌یابد. مرحله پنجم: شامل بازخوردی است که ممکن است درتمام مراحل این سیستم رخ دهد. بازخورد مناسب می‌تواند توانایی مقابله فرد را افزایش دهد. بازخورد نامناسب، ممکن است فشار روانی را تشدید نماید و باعث آسیب بیشتر شود یا درصورت امکان، فرد را نسبت به تغییر پاسخ آگاه نماید تا به دنبال مداخله رود. بازخورد می‌تواند درسطوح مختلف فیزیولوژیکی، ‌روان‌شناختی و اجتماعی رخ دهد. (فیورشتاین و همکاران، ۱۹۸۷).

 

۴-۲-۲-۹- پیش‌بینی پذیرش جهل در موارد خاص

 

در ماده ۲۱۸ نیز در جرائم حدی با ادعای فقدان علم و با احتمال صدق بدون نیاز به بینه و سوگند پذیرفته می‌شود. در ماده ۹۱ در خصوص جرائم موجب حد یا قصاص افراد نابالغ کمتر از هجده سال باعدم درک حرمت آن حسب مورد با توجه به سن آن ها به مجازات‌های پیش‌بینی شده در این فصل محکوم می‌شوند. لذا این ماده جدید بوده و مشابه آن در قانون سابق وجود نداشت و شبهه موضوعی و حکمی را مطرح می‌کند و از این رو با مواد ۱۲۰ و ۱۲۱ مرتبط است. (مصدق، ۱۳۹۲، ص ۲۰۲ )

 

۴-۲-۲-۱۰- عدم اشاره به قاصر و مقصر بودن جاهل

 

در حقوق جزایی اسلام (فقه جزایی شیعه) با بررسی ادله و مستندات فقهی مربوط، این نتیجه حاصل می‌شود که ادله معذور بودن جاهل به واسطه دو قاعده وجوب تعلم احکام شرعی و اشتراک حکم بین عالم و جاهل تقیید و تخصیص خورده است ؛ به عبارت روشن تر، جهل و اشتباهی که مانع از تحقق مسئولیت کیفری می‌شود، تنها جهل و اشتباه ناشی از قهر و غلبه و قصور است نه هر نوع جهل و اشتباه، که متأسفانه در قانون مجازات اسلامی بدین امر تصریح نشده است.

 

برخلاف جهل موضوعی که علی الاصول طبق ضوابط آن قابل استماع تلقی می‌گردد، در جهل حکمی حتی از نوع مرکب استماع ادعای مرتکب بر خلاف قاعده است و جز درموارد استثنایی پذیرش آن ممکن نیست (کاتوزیان، ۱۳۸۳، ص ۱۶۴ )..

 

۴-۲-۲-۱۱- نتایج و آثار احتمالی قرار گرفتن دو دیدگاه در کنار هم در ماده ۱۵۵

 

در ماده ۱۵۵ برخلاف رویه قانونگذاری قبلی قاعده « جهل به حکم، مانع از مجازات نیست » را به صراحت مورد پذیرش قرار داده و دو استثناء و یک تبصره بر آن وارد ‌کرده‌است. اینکه در ماده ۱۵۵ اظهار شده است که تحصیل دلیل عادتاً برای وی ممکن نباشد به نوعی تعدیل عمده در دیدگاه گذشته است. از یک طرف رعایت عدالت و انصاف مورد نظر فقه پذیرفته شده است و از طرفی اصل را بر عدم پذیرش مورد نظر حقوق عرفی قرار داده است. اما این موضوع آثار و نتایجی را به دنبال دارد. همان‌ طور که در مباحث گذشته اشاره نمودیم اکثر مردم بدلایل مختلف عملی و ذهنی دسترسی و توان درک و فهم قوانین را ندارند و سیستم اطلاع رسانی نیز به دلایل گوناگون جوابگو نمی‌باشد. لذا اینکه در قانون جدید اشاره داشته که جهل به حکم، مانع از مجازات مرتکب نیست مگر اینکه تحصیل علم عادتاً برای وی ممکن نباشد ؛ این قید « مگر اینکه تحصیل علم عادتاً برای وی ممکن نباشد » به نوعی شامل اکثر مردم می‌شود و لذا می‌توان گفت دو حکم و اصل کلی در کنار هم قرار گرفته است از یک طرف عدم پذیرش و از طرفی معذور دانستن اکثر افراد جامعه از این حکم کلی که به نظر می‌رسد در مقام عمل دستگاه قضایی را به لحاظ اثبات صحت و سقم ادعا‌های جهل دچار اختلال نماید در این خصوص نیز آن گونه که از ظاهر ماده برداشت می‌شود بررسی صحت و سقم جهل یا عدم جهل بر عهده دستگاه قضایی گذاشته شده است. مگر اینکه قانون‌گذار با فرض اینکه اکثر مردم دارای سواد حقوقی کافی و از لحاظ دسترسی آسان به قوانین مشکلی نداشته و قید « تحصیل دلیل عادتاً برای وی ممکن نباشد » برای اقلیتی از جامعه باشد. و گفتنی است که در ادامه ماده ۱۵۵ نظر فقه در خصوص برخی جرائم که به صراحت ادعای جهل را نسبت به حکم مورد پذیرش واقع شده است آورده است کما اینکه بمانند قانون قبلی مجازات مصوب ۱۳۷۰ در برخی جرائم مانند زنا و… این مورد را پیش‌بینی نموده است.

 

۴-۳- نتیجه گیری

 

ازدواج علاوه­بر ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای جنسی و عاطفی فرد، نیازهای اقتصادی، ارتباطات اجتماعی و فرهنگی او را نیز تنظیم می­ کند و به­عنوان هنجاری پذیرفته­شده در تمامی کشورهای دنیا به حساب می ­آید. زمان احساس نیاز به همدم و ازدواج در بین افراد، متفاوت بوده و از شدت و ضعف­هایی برخوردار است. برخی از افراد در سنین نوجوانی این نیاز را احساس نموده و مبادرت به ازدواج ‌می‌کنند. برخی دیگر در سن جوانی و تعدادی نیز پس از سپری کردن دوران جوانی ازدواج ‌می‌کنند. البته می­بایست اشاره نمود که در جوامع دارای فرهنگ سنتی و توسعه ­نیافته، قبل از این­که هر یک از این نیازها احساس شوند، والدین و یا اطرافیان برای دختر یا پسر خود همسر انتخاب ‌می‌کنند (کاظمی­پور، ۱۳۸۳).

 

معمولا در همه جوامع برای ازدواج، یک پایه سنی حداقلی وجود دارد که در قوانین مدون یا غیرمدون در نظر گرفته می‌شود و افراد تا قبل از رسیدن به آن، به برقراری پیوند زناشویی مجاز نیستند. ‌این پایه سنی معمولا هم‌زمان با بلوغ جنسی یا اندکی پیش یا پس از آن تعیین می‌گردد، ولی به­ دلیل آن­که ازدواج به­عنوان شیوه بهنجار ارضای ‌این نیاز، تنها بعد زیستی ندارد و مانند دیگر امور انسانی با فرهنگ شکل گرفته و جهت می‌یابد، معمولا افزون بر بلوغ جنسی، باید توانمندی لازم برای اداره امور خانواده را داشته باشد و به­تعبیری، به بلوغ عقلی و فکری و اقتصادی رسیده باشد، به­گونه‌ای که فرد بتواند در نظر عرف و قانون، مسئولیت تعهد‌های خویش را در قبال دیگران بپذیرد. بدین ترتیب، سن ازدواج در هر جامعه‌ای بر حسب شرایط محیطی، اقتصادی و فرهنگ خاص آن جامعه تبیین می‌گردد (جدیدی، جان­بزرگی و رسول­زاده طباطبایی، ۱۳۸۸).

 

لارسون و هلمن^[۶۶] (۱۹۹۴؛ نقل در هاشمی، ۱۳۹۲) پس از مرور ادبیات موجود در زمینه رضایت زناشویی نتیجه گرفتند که قوی­ترین عامل پیش ­بینی­کننده تزلزل و عدم اثبات زناشویی، سن کم به هنگام ازدواج ‌می‌باشد. نتایج پژوهش­های کلیک^[۶۷] (۱۹۵۷؛ نقل در هاشمی، ۱۳۹۲) و کارتر^[۶۸] (۱۹۷۱؛ نقل در هاشمی، ۱۳۹۲) نشان داده ­اند ازدواج­هایی که قبل از سن ۱۸ سالگی واقع می­شوند، ۳ برابر ازدواج­هایی که بعد از ۱۸ سالگی روی می­ دهند، احتمال طلاق دارند و ازدواج­هایی که قبل از رسیدن به سن ۲۰ سالگی صورت می­ گیرند ۲ برابر ازدواج­هایی که بعد از ۲۰ سالگی رخ می­ دهند، احتمال طلاق دارند. به بیان دیگر، هر چه سن ازدواج پایین­تر باشد، احتمال از هم گسیختگی خانواده بیشتر می­ شود زیرا در سنین پایین، افراد از قابلیت ­های لازم برای ایفای نقش همسری بی­بهره­اند. در عین حال، ازدواج در سنین بسیار بالا نیز خطر طلاق را افزایش می­دهد.

 

۲۱-۲ علل ازدواج زودرس

 

1. 1. فقر: در شرایط سخت و تنگنای اقتصادی و در خشکسالی­ها برخی خانواده ­ها به فکر ازدواج دخترشان می­افتند تا از بار اقتصادی بکاهند. در اینجا کودکان به عنوان کالایی برای رفع احتیاج خانواده­های فقیر مورد معامله قرار می­ گیرند، اما خوب است بدانیم با این­که در بیشتر جوامع مصداق دارد، اما همیشه این طور نیست بلکه فقر ممکن است حتی ازدواج را به تأخیر بیندازد. در بررسی که توسط وزارت جهاد کشاورزی در سال ۲۰۰۳ در شهر یزد به­منظور بررسی علت افزایش سن ازدواج صورت گرفت معلوم شد عده زیادی از پدران مانع از ازدواج دخترانشان می­شدند تا بتوانند از کمک آنان در کسب درآمد خانواده بهره گیرند. همچنین معلوم شد در این استان فقر عامل اساسی ازدواج زودرس نبود، بلکه احترام به سنت­ها و تعلقات خانوادگی عامل هدایت به آن بوده است.

 

1. 1. حفظ آبرو و شرف خانوادگی: به­ طور سنتی ازدواج زودرس به­عنوان وسیله­ای برای حفاظت دختران از رابطه جنسی قبل و یا خارج از ازدواج در نظر گرفته می­شده است چرا که بکارت دختر اهمیت بسیار بالایی در برخی فرهنگ ها دارد. از طرفی ارزش و جایگاه مادری و همسری در جامعه و عوامل فرهنگی و اجتماعی در تداوم آن نقش دارند. ملاحظات اخلاقی و آبرو نیز از عوامل مؤثر بر ازدواج کودکان محسوب می­ شود. علاوه بر این والدین احساس ‌می‌کنند با ازدواج زودرس دخترانشان می ­توانند ضامن امنیت جنسی آنان شده و به نوعی دوشیزگی دختر و امنیت جسمی، جنسی و آینده او را نیز تضمین نمایند.

 

1. عوامل فرهنگی و اجتماعی: سطح تحصیلات زن متغیری بسیار مهم برای ازدواج زودرس است. در کشورهایی که دختران تحصیلات بیشتری دارند ازدواج زودرس کمتر است .ضمن این که به طور کلی ازدواج زودرس در جوامع روستایی بیش از شهری است .در زمینه فرهنگی ایران ارزش های سنتی در ‌ارتباط با خانواده، سیستم پدرسالاری، حمایت دینی و مذهبی برخی دلایل ازدواج زودرس هستند. در کشور ما ازدواج زودرس تا حد زیادی با دین و مذهب آمیخته است. در بررسی انجام شده در یکی از شهرهای کشور که دارای ویژگی­ های فرهنگی سنتی و مذهبی و توسعه اجتماعی اقتصادی بالایی است، با این­که بیشترین آمار تحصیلکرده­ها را در کشور دارد ولی ازدواج زودرس در آن بالا است .اهالی این شهر هنوز نگرش مثبت به ازدواج زودرس دارند. در این شهر به­ طور عمده مقاومتی در برابر ازدواج زودرس در کار نیست، حتی برخی دختران خود تمایل زیاد به ازدواج زودهنگام دارند و نمی­خواهند شانس ازدواج را از دست بدهند. ‌بنابرین‏ به سادگی نمی­ توان افزایش سطح سواد را مساوی با کاهش میزان ازدواج زودرس دانست چون این موضوع فقط به تحصیلات مربوط نمی­ شود. امروزه در بسیاری از جوامع دختران می ­توانند به مدرسه بروند اما زود هم ازدواج ‌می‌کنند و ضرورتا این تحصیلات منجر به توانمندی زنان نمی­ شود (لطفی، ۱۳۸۹).

 

۲۲-۲ عوارض ازدواج در سنین پایین

 

1. 1. بعد جسمانی: برخی مواقع بر اثر سن پایین، زوجین هنوز فرصت لازم را پیدا نکرده ­اند که از لحاظ جسمانی و جنسی به بلوغ برسند و از این زاویه بتوانند وظایف ازدواج را به انجام برسانند.

 

1. 1. عدم تجربه طرفین جهت زندگی: افرادی که در سنین پایین ازدواج ‌می‌کنند، فاقد تجربه برای زندگی خواهند بود و قادر به درک بسیاری از مسائل و مشکلات پیچیده زندگی نخواهند بود.

 

1. 1. اداره و سرپرستی: زوج­هایی که سن آن­ها پایین است، بدون تردید آمادگی در آن­ها جهت اداره، رهبری و کنترل همسر خویش هنوز شکل نگرفته است. لذا در اداره امور خانواده با مشکلاتی شدید مواجه خواهند بود.

 

1. 1. احساسی بودن: در سنین پایین معمولا احساسات بر عقل و منطق غلبه دارد، لذا رفتار زوج­هایی که بر مبنای احساس شکل بگیرد بدون شک برای آن­ها عواقبی در بر خواهد داشت.

 

در نمره فرونشانی افکار پس آزمون گروه آزمایش (گروه درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش) تغییر معناداری نسبت به گروه کنترل ملاحظه نگردید. به علاوه مقدار اندازه اثر حاکی از این بود که ۴ درصد تغییرات مشاهده شده در نمرات پس آزمون متغیر فرونشانی افکار به دلیل کار مداخله‌ای بوده است که مقدار قابل ملاحظه‌ای نبود.

 

در واقع این یافته نشان داد که اجرای گروه درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش، روند آگاهانه افراد وسواسی برای تلاش در جهت جلوگیری از ورود افکار خاص به جریان آگاهی آنان را تحت تاثیر قرار نداده است. هر چند به نظر می‌رسد سرکوب کردن فکر وسواسی می‌تواند منجر به افزایش علایم وسواسی گردد؛ اما می‌توان یافته حاضر را اینگونه تفسیر نمود که شاید قانون ذهنی موجود در افراد وسواسی مبنی بر اینکه تلاش برای بازداری و اجتناب از فکر یا محرک آزارنده، رنج و ناراحتی فوری را از بین می‌برد و از بین رفتن رنج و ناراحتی مساوی با دستیابی یه بهزیستی و سلامتی است و یا شاید بیش از حد آزاردهنده بودن افکار وسواسی شرکت کنندگان موجود در این مطالعه که باعث اجتناب این افراد از رو به رو شدن با افکارشان می شود منجر به عدم تاثیر شیوه ی اکت که تأکید زیادی بر رویارویی با افکار و پذیرش آن ها دارد بر روی متغیر سرکوبی فکر شده است.

 

همان گونه که مبانی نظری موید این نکته است. مدل‌های شناختی-رفتاری اختلال وسواسی-جبری (نظیر راچمن، ۱۹۹۸؛ سالکووسکیس، ۱۹۹۶) معتقدند که عدم موفقیت در کنترل یا سرکوبی افکار مزاحم زیر بنای فراوانی و تشدید ماهیت وسواس‌ها است (تولین و همکاران، ۲۰۰۲). در واقع، سرکوبی فکر می‌تواند به چند دلیل مشکل ساز باشد؛ چرا که منجر به افزایش متناقض در فراوانی فکر می‌شود. همچنین، باعث می‌شود فرد نسبت به افکار و فرایندهای فکری بیش از پیش از هوشیار شود به طوری که محرک‌های فکر و ردپاهای فکر برجسته‌تر شوند. از دیگر سو، از یادگیری جدید ‌در مورد اهمیت فکر به دلیل خاتمه یافتن مواجهه با فکر جلوگیری می‌شود و در نهایت، منجر به تشدید ارزیابی منفی معنی فکر می‌شود (مثل پوردن و کلارک، ۱۹۹۹؛ پوردن، ۲۰۰۱، به نقل از پوردن و همکاران، ۲۰۰۵). علاوه بر این، به زعم وگنر و اربر (۱۹۹۹) سرکوبی فکر فعالیت پرزحمتی است که ممکن است غلظت مورد نیاز برای انجام وظایف دیگر را مختل نماید. ‌بنابرین‏ حتی اگر سرکوبی با افزایش فراوانی فکر منجر نشود این ممکن است اثرات منفی دیگری روی افکار وسواسی و عملکرد افراد داشته باشد (به نقل از پوردن و همکاران، ۲۰۰۷). همان گونه که نتایج مطالعات انجام شده حاکی از این امر است. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که فرونشانی فکر اثرات ناسازگارانه‌ای روی اختلال وسواس فکری- عملی دارد (پوردن، ۲۰۰۴؛ تولین، آبرامویتز، هاملین، فوآ و سینودی، ۲۰۰۲، به نقل از مگی و تیچمن، ۲۰۰۷). همچنین نتایج تحقیق موریس، مرکل باخ و هورسلنبرگ (۱۹۹۶) و سالکووسکیس، (۱۹۹۲) نشان دادند که افراد مبتلا به اختلال وسواس بیشتر از افراد فاقد اختلال به فرونشانی افکارشان تمایل دارند (به نقل از مکلارن و کرو، ۲۰۰۳).

 

در این راستا، راشین و همکاران (۲۰۰۱) اذعان می‌دارد که سرکوبی فکر، مقدمه درهم آمیختگی فکر-عمل می‌باشد. وگنر، اربر و زاناکوس (۱۹۹۳) نیز بر این عقیده است که تلاش‌های سرکوبی، به اثرات متناقض افزایش به جای کاهش فراوانی افکار ناخواسته منجر می‌شود (به نقل از تولین و همکاران، ۲۰۰۲).

 

محدودیت‌های مطالعه

 

– نتایج حاصل از این تحقیق به زنان مبتلا به وسواس شهر مشهد محدود می‌باشد، لذا تعمیم نتایج آن به سایر گروه‌های اجتماعی باید با احتیاط صورت گیرد.

 

-محدویت در اجرای ابزارها به دلیل عدم ‌پاسخ‌گویی‌ دقیق توسط برخی از زنان وسواسی مورد مطالعه

 

– مشکلات مربوط به انگیزه و دقت آزمودنی‌ها در تکمیل پرسشنامه‌ها

 

-محدودیت در موانع قانونی و اخلاقی در اجرای ابزارها

 

پیشنهادات

 

– علاوه بر شیوه مورد استفاده در این پزوهش می‌توان از سایر مدل‌های مبتنی بر پذیرش نظیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان فراشناختی نیز در کاهش علایم وسواس سود جست.

 

– اجرای پژوهش‌های مشابه با بهره گرفتن از نمونه های مختلف شامل نمونه های زنان مبتلا به انواع وسواس و توجه به متغیری نظیر سن، مدرک تحصیلی، طبقه اجتماعی و شاغل یا خانه دار بودن زنان وسواسی می‌تواند تکرارپذیری یافته های پژوهش حاضر را مورد بررسی قرار دهد.

 

– انجام پژوهش‌ی خصوصاًً با بهره گرفتن از گروه‌های خاص آزمودنی، برای مثال زنان مبتلا به وسواس می‌توانند رابطه خودتنظیمی و هیجان خواهی را دقیق تر مورد بررسی قرار دهد.

 

– مطابق پیامد عملی یافته های پژوهش حاضر ‌در مورد تاثیر گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد می توان پژوهش‌هایی را تدارک دید که ‌بر اساس آن ها راهکارهای کاهش و بهبود انواع وسواس فکر ی و عملی، درهم امیختگی و اغتشاش مورد بررسی قرار گیرند.

 

– بررسی تاثیر وسواس شستشو در روابط اجتماعی و سایر عملکردهای شغلی و…

 

– با توجه به اینکه علایم وسواس در نوجوانان پسر، بیشتر از نوجوانان دختر است؛ لذا پیشنهاد می‌شود پژوهشی مشابه با توجه به نقش جنسیت بر روی پسران نوجوان انجام شود.

 

منــابع

 

منابع فارسی

 

آزاد، ح. (۱۳۸۹). روانشناسی سلامت (بهداشت روانی). چاپ اول. تهران: بعثت.

استکتی، گ. (۱۹۹۳). درمان رفتاری وسواس، ترجمه عباس بخشی پور رودسری و مجید علیلو، تبریز: روان پویا.

 

اسلامی‌نسب، ع. (۱۳۸۳). راهنمای عملی درمان وسواس برای متخصصین. تهران: شفابخش.

 

اکبرزاده، ن؛ بابایی، م؛ پورشهریاری، م؛ نجل رحیم، ع. (۱۳۸۹). تاثیر درمان ترکیبی شناختی-رفتاری و کاهش اندیشه پردازی خطر بر اختلال وسواسی- اجباری در دانشجویان دختر. مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، ۱٫

 

امینی، ر؛ پور شهباز ع؛ دولتشاهی ب. (۱۳۹۰). نقش باور آمیختگی اندیشه ـ کنش در تبیین علائم نشانه های وسواس. تازه های علوم شناختی، ۱: ۳۴-۲۵

 

اندوز، ز. (۱۳۸۷). مقایسه کارایی و اثر بخشی روش “رویارویی و جلوگیری از پاسخ” با روش “کاهش فکر خطرناک” در درمان اختلال وسواس شستشو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، منتشر نشده، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.