مبحث دوم: نظریه های آزادی مطلق ونسبی:

قوانین وسیاست های اجرایی مربوط به سقط جنین ،محصول تاثیر متقابل و پیچیده اوضاع اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی، دینی وفرهنگی کشورهای مختلف است ازاین روکشورهای جهان، هرکدام به گونه ای درباره ی آن به بحث پرداخته ومقررات وقوانین مربوط به آن، هرکدام بحث جداگانه ای طلب می‌کند.

قوانین وسیاست های اجرایی مربوط به سقط جنین درنظام های مختلف حقوقی متضمن سه دیدگاه حاکم است دیدگاه اول که ممنوعیت مطلق است ‌و پیوسته به حق میان جنین وانسان کامل بودن آن توجه می‌کند. دیدگاه دوم یعنی آزادی مطلق سقط جنین، پیوسته به حق حیات مادر ‌و تقدم آن برحق میان جنین توجه داشته ‌و غالبا ‌از تعابیری همچون ((حقوق زنان)) مدد می‌گیرد .دیدگاه سوم آزادی نسبی سقط جنین را اجازه می‌دهد.

‌بر اساس این دیدگاه ها، نظام های حقوقی دنیا ‌بر مبنای‌ ارزش‌ها و اصول و مبانی حاکم برجامعه خود به گونه ای باپدیده سقط جنین برخورد کرده‌اند .‌بنابرین‏ نظام های حقوقی کنونی دنیا سه روی کرد کلی نسبت به مسئله سقط جنین دارند.حال با توجه به اینکه دیدگاه اول(نظریه ممنوعیت مطلق، درمبحث اول فصل دو توضیح داده شده در این مبحث به بررسی نظریه های آزادی مطلق ونسبی می پردازیم.

گفتار اول: نظریه آزادی مطلق:

طرفداران آزادی مطلق سقط جنین معتقدند که کلیه محدودیت ها باید لغو شود. این عده که به فردیون مشهور هستند، خواستار لغو زناشویی وجلوگیری از تولید مثل هستند.آن ها معتقدند همان طوری که هرکس با میل ‌و اراده‌ مادر انحام شود، مجاز است .این گروه درمواردی که شخص بدون رضایت مادر مرتکب سقط جنین می شود این عمل را ‌به این دلیل که موجب تضییع حقوق فردی مادر می شود، جرم تلقی می‌کنند.

با وجود آن که آزادی مطلق سقط جنین نیز نظری افراطی است وبسیاری از نظریه پردازان اخلاقی به منظور دفاع ازحق حیات جنین، انجام دادن چنین عملی را پیوسته نکوهش می‌کنند، درمیان کشورهای جهان به ویژه کشورهای غربی، تمایلی برای رفع محدودیت های موجود برسرراه آزادی سقط جنین دیده می شود.طرفداران این نظریه با تشریح وضعیت سقط جنین درسطح جهان، آزادی مطلق سقط جنین را ترغیب کرده وسعی می‌کنند آن را به صورت قانونی درآورند. ازنظر طرفداران این دیدگاه، درزندگی روزمره مردم همواره موقعیت هایی پیش می‌آید که گریزی جز اقدام ‌به این عمل نیست ومقررات هم حتی به وسیله چنین افرادی نقض وزیرپا گذاشته می شود.

ازمنظر اینان ،هیچ خانوده ای تحمل بارداری دختر کم سنی که ازتجاوز به عنف ویا توسط محارم باردار شده را ندارد وهمین گونه است درصورت ادامه بارداری که اگر جان مادر یا سلامت وی درخطر باشد، نمی تواند ‌در مقابل‌ این خطر اقدامی ننماید، ویا ناهنجاریهای جنینی وناقص الخلقه به دنیا آمدن وموارد دیگر، ازجمله مواردی هستند که درصورت اقدام به سقط جنین، نه تنها مادردچار ناراحتی ‌و عذاب نمی شود، بلکه جامعه نیز اورا به خاطر انجام دادن چنین عملی ملامت نخواهد کرد.

هم چنین مسائل ومشکلات اخلاقی، اقتصادی، اجتماعی وخانوادگی به گونه ای است که زنان باردار را تحت فشار روحی قرار می‌دهد .

ازنظر برخی، انفجار جمعیت هم جزء معضلاتی است که به جهت رهایی از مشکلات وعوارض فراوان ناشی ازآن کنترل موالید ‌و ازجمله سقط جنین را تنها راه رهایی ازآن دانسته اند.^[۷۷]

ازنظر این گروه، حتی اگر سقط جنین برحسب تقاضا ودرخواست زن یا زن وشوهر ویا به دلایلی همچون حاملگی ناخواسته، ابتلای مادر به بیماری‌های خطرناک ومسری از جمله ایدز یا سن کم مادر باشد باید مجاز تلقی شود.^[۷۸]

وسایر دلایل دیگر که طرفداران حقوق بشر وحقوق زن وبه ویژه فمنیست ها برآن تکیه می‌زنند بدین شرح است:

اولا: یکی از مصادیق آزادی روابط جنسی آزاد است به شکلی که جوامع امروزی بدون توجه به تعالیم دینی، این امر را پذیرفته ومسلم قلمداد کرده‌اند که انسان ها باید بتوانند از آزادی های لازم بهره مند شوند بدین منظور باید تسهیلات لازم برای برخورداری از حقوق وآزادی آنان فراهم ‌و هر گونه مانعی ازسرراه برداشته شود وروشن است که ممنوعیت سقط جنین یکی از موانع عمده است که قانون گذاران کشورهای مختلف باید به بهترین وجه این مانع را ازسرراه بردارند.^[۷۹]

ثانیاً: حق هرزن است که به عنوان یک انسان ‌بر جسم وجان خود مسلط باشد وبدن خود را تحت کنترل قرار دهد ودرراستای اعمال این حق مشروع بتواند سقط جنین نماید، به عبارت دیگر، جنین مادامی که دررحم مادر است درست مثل جزئی ‌از مادر محسوب می شود ومادر حق دارد که این جزء را درصورتی که به هردلیل مزاحم وزائد بداند به دلخواه خود سقط نماید ‌و مراکز بهداشتی ودرمانی نیز موظفند دراعمال این حق به وی یاری رسانند واین درحالی است که جنین ابداً برخوردار از هیچ حق قانونی نیست .پس همه زنان حق دارند درمورد باروری وبه تعبیر رساتر ادامه بارداری خود تصمیم بگیرند وحکومت وجامعه باید درست به اندازه مردان ازحقوق زنان درمساله باروری حمایت کند.^[۸۰]

درکنار این دلایل، طرفداران این نظریه ازدیدگاه های اخلاقی نیز بهره می گیرند، توضیح آن که طبق برخی نظریه های اخلاقی مانند:

نظریه های اخلاقی مکتب اصالت فایده یا سودگرایی حتی اگر جنین را یک انسان بدانیم، اصل سوددهی می‌تواند سقط جنین را توجیه کند.به طور کلی، صرف نظر از هر گونه ملاحظات، اگر به نظر برسد که بچه دار شدن نسبت به سقط جنین ناراحتی های بیشتری را ایجاد می‌کند، این کار درست خواهد بود .به نظر این ها بخشی ازبدبختی های بشر، ناشی ازبارداری ناخواسته ‌و صدمه بدنی به زنانی است که مجبور به داشتن فرزندان زیادی ‌در فواصل کوتاه می‌باشند.^[۸۱]

بجز نظریات اخلاقی این مکتب، نظریه های دیگری مانند:نظریه های کانت، رأس و رالز در این باره به استقلال وخودمختاری افراد توجه کرده‌اند هرفرد درزندگی خویش آزاد است وبه نظر می‌رسد اعمال این اصل درمورد جسم نیز معقول است در این صورت این حق زن است که تصمیم بگیرد آیا بچه دار شود یا خیر. پس اگر اوناخواسته حامله شود بدون توجه ‌به این که چگونه حامله شده، می‌تواند سقط جنین را انتخاب کند.^[۸۲]

ازدیدگاه های سودگرایی ونظریه های کانت وراس ‌در توجیه سقط درمانی، سقط در مواد ناهنجاری جنین وسایر موارد استفاده شده است وقتی زندگی یا سلامت مادر درخطر است سقط حنین نوعی دفاع ازخود است .کانت وراس براین عقیده اند که ما حق داریم ازخودمان مراقبت کنیم، حتی اگر به معنای کشتن فرد دیگر باشد .ازنظر سودگرایی حفظ زندگی خودکاردرستی است؛ چرا که زنده ماندن لازمه هر گونه شادمانی است هم چنین درصورتی که با کشتن جنین ناقص الخلقه اورا ازیک زندگی توام با رنج ودرد برهانیم ومشکلات خانواده وجامعه را به حداقل برانیم ، در این صورت سقط جنین کاری مجاز ومشروع خواهد بود ‌بنابرین‏ سودگرایی ونظریه های مشابه آن در صورتی که جواز سقط جنین شادی، رفاه وآسایش جامعه را افزایش دهد صحیح می‌داند.^[۸۳]