الف)هزینه سرمایه راکد

ب)هزینه محل و بیمه، مالیات و دستمزد انباردار

ج)هزینه ناشی از فاصد شدن و مفقود شدن و جابجا کردن کالاها و فرسودگی و استهلاک موجودی ها و انبارها. (همان منبع)

شکل (۲-۲)هزینه های نگهداری موجودی در شرکت

۲-۱۶-کنترل میزان موجودی ها

هزینه عدم اجرای دقیق قرارداد

فقدان یا کسری

هزینه فرصت فروشهای از دست رفته

هزینه خرابی محصولات و کارگری

هزینه عدم استفاده از تخفیفات خرید

هزینه های ناشی از تغییرات فصلی قیمت ها

فاسد، مفقود، جابجا و فرسوده و مستهلک شدن

هزینه محل ، بیمه ، مالیات ،دستمزد کارکنان انبارها

سفارش یا تهیه و ساخت نصب و راه اندازی

هزینه موجودی

انبارداری یا نگهداری

هزینه اعتبار وجهه شرکت

هزینه توقف خط تولید

هزینه آماده کردن تجهیزات

هزینه های دفتری سفارشات

هزینه های سرمایه راکد

هزینه جایگزینی مواد گران

سیاست مربوط به کنترل میزان موجودی کالا به صورت مواد خام، کالای در جریان ساخت و قطعات یدکی باید به گونه ای باشد که احتمال قطع شدن فرایند تولید به حداقل ممکن برسد. زیرا در یک شرکت تولیدی، مقدار مواد خام، کالای در جریان ساخت و قطعات یدکی باید به میزانی باشد که بتوان کالایی با حداقل هزینه ساخت و به بازار عرضه کرد. کسری یا کمبود یکی از اقلام، باعث رکود و وقفه در فرایند تولید خواهد شد و باید مقداری وقت و هزینه اضافی صرف کرد تا مجدداً جریان تولید به حالت عادی درآید. این امر منجر به افزایش هزینه در بهای تمام شده کالای ساخته شده خواهد شد. در شرکت های تولیدی مقدار مواد خام، کالای در جریان ساخت و قطعات یدکی باید به میزانی باشد که بتوان کالایی با حداقل هزینه ساخت و به بازار عرضه کرد(غنی بخش ایرانخواه ۱۳۸۳).

کنترل میزان موجودی مواد اولیه و کالای درجریان ساخت امکان برنامه ریزی مؤثر تولید و استفاده صحیح از منابع را به وجود می آورد، در صورت کسری یا کمبود موجودی مواد اولیه و موجودی کالای در جریان ساخت، هر مرحله از تولید باید معطل مرحله قبل شود تا یک واحد کالا تولید شود. تأخیرات یاد شده و زمان هدر رفته به شرکت انگیزه می‌دهد تا موجودی بیشتری را نگهداری کند. افزایش موجودی ها چند مزیت دارد. شرکت می‌تواند تولید و خرید خود را اقتصادی کند و درخواست ها را سریع تر جواب گوید. به طور خلاصه شرکت قابلیت انعطاف بیشتری پیدامی کند. از معایت مشخص نگهداری موجودی های زیاد، افزایش هزینه های نگهداری موجودی ها شامل انبارداری، جابجایی، و نرخ بازده سرمایه ای است که در سرمایه گذاری موجودی ها از دست رفته است. موجودی ها نیز مانند حساب های دریافتنی باید تا آنجا افزایش یابند که صرفه جویی های حاصل از این کار بیش از مجموع هزینه نگهداری موجودی اضافی باشد. نهایتاًً بین این دو تعادلی به وجود می‌آید که بستگی به پیش‌بینی صرفه جویی های واقعی، هزینه نگهداری موجودی های اضافی و کارایی کنترل موجودی ها دارد. به طور وضوح این تعادل نیاز به هماهنگی بین تولید، بازاریابی، و امور مالی در رابطه با هدف کلی شرکت دارد. (همان منبع).

میزان موجودی کالای ساخته شده باید به حدی باشد که جوابگوی تقاضاهای مورد انتظار باشد. شرکتی که سیاست خود را بر بازاریابی می‌گذارد، باید موجودی کالای ساخته شده را با توجه به پیش‌بینی فروش تعیین کند. تعیین سطح مطلوب موجودی کالا (قبل از مشخص شدن تقاضای واقعی (مستلزم پذیرفتن ریسک نگهداری بیش از حد موجودی کالا یا پذیرفتن ریسک تمام شدن موجودی کالا است. شرکتی که با مازاد موجودی کالا مواجه گردیده مقداری از وجوه خود را به صورت ناخواسته به مصرف کالاهایی رسانیده است که فروش نرفته و روی دست آن مانده است. اگر موجودی کالا بیش از مدت زمان انتظار در انبار بماند، باعث افزایش هزینه های نگه داری خواهد شد .این هزینه ها عبارتند از هزینه آب و برق، انبارداری و بیمه. این امر باعث خواهد شد که گردش دارایی ها و سود شرکت کاهش یابد. شاید شرکت مجبور شود برای تأمین منابع مالی مقداری از کالاهای خود را به قیمت تمام شده یا حتی زیر قیمت بفروشد. فروش کالا ‌به این صورت باعث کاهش سود شرکت خواهد شد. در حالت عکس مورد فوق نیز ممکن است مشتری تقاضای جنس کند ولی موجودی کالا صفر باشد و شرکت نتواند سفارشات و درخواست های مشتریان را بپذیرد و در نتیجه فروش شرکت کاهش یابد. شرکت فروشنده ممکن است در مواجه با این حالت عجولانه به تولید یا تهیه کالای مورد درخواست مشتری اقدام کند و مجبور شود هزینه بیشتری در این رابطه صرف کند و در نتیجه سود شرکت کاهش یابد. در اینجا این سؤال مطرح می شود که از دیدگاه تولید کننده یا فروشنده کالا کدام ریسک باید پذیرفته شود؟ به طور کلی فروشنده ها تمایل ندارند که با ریسک مربوط به کمبود موجودی کالا مواجه شوند ‌به این دلیل، اقدام به نگهداری ذخیره احتیاطی می‌کنند. ذخیره احتیاطی به موجودی اضافی کالا اطلاق می شود که شرکت به منظور جوابگویی افزایش تقاضا آن را نگهداری می‌کنند. شرکت ها برای فروش کالاهای به اصطلاح فروش نرفته از تکنیک ها و روش های ابتکاری استفاده می نمایند، تا کالاهای فروش نرفته(بخصوص کالاهای فصلی) و اجناسی که نمی توان برای مدت مدیدی نگه داشت یا اجناسی را که شرکت نمی خواهد مجددا به انبار برگرداند، به سرعت به پول تبدیل شود.(غنی بخش ایرانخواه، ۱۳۸۳).

۲-۱۶-۱-مدل های کنترل موجودی

اصولاً مدیران عملیاتی درصددند که طرحی برای کنترل موجودی داشته باشند ولی با توجه به اثرات محیطی نمی توان یک طرح عمومی و کلی ارائه داد بلکه بایستی به تجربه شرایطی را کشف و بعد نسبت به طراحی طرحی مناسب با شرایط پرداخت و بعد با سیستم کنترل اثر آن را مورد ارزیابی قرار داد. کنترل موجوی با برنامه ریزی و سازماندهی ارتباط نزدیکی دارد اما مدل های کنترل موجودی را میتوان به صورت زیر دسته بندی نمود (همان منبع).

۲-۱۶-۱-۱-ذخیره ایمنی یا حداقل موجودی

ذخیره ایمنی عبارت است از میزان اضافه موجودی انبار برای جلوگیری از کمبودهای احتمالی در زمان انتظار که دارای دو نوع هزینه است:

۱)باعث کاهش هزینه کمبود می‌گردد. ۲)هزینه های نگهداری را افزایش می‌دهد.

لازم به یادآوری است که در یک سیستم کنترل موجودی می بایستی میزانی از ذخیره ایمنی را در سازمان نگهداری کرد تا هر دو هزینه فوق حداقل گردد. (غنی بخش ایرانخواه، ۱۳۸۳)

t

ذخیره ایمنی

ذخیره ایمنی

نمودار (۲-۱) حداقل موجودی

۲-۱۶-۱-۲-حداکثر موجودی

حداکثر موجودی بالاترین مقدار کالا در انبار است که نگهداری بیش از آن مقدار، مقرون بصرفه نمی باشد میزان حداکثر موجودی عبارت است از مقدار اقتصادی بعلاوه ذخیره احتیاطی. (غنی بخش ایرانخواه، ۱۳۸۳)

حداقل موجودی- مقدار اقتصادی = حداکثر موجودی

Q حداکثر موجودی

S حداقل موجودی

Q سطح

موجودی

L

نوبت سوم نوبت دوم نوبت اول

درخواست درخواست درخواست

نمودار(۲-۲) حداکثر موجودی

۲-۱۶-۱-۳–نقطه سفارش

جدول(۴-۴) ضرایب رگرسیونی متغیرها

Firm Performance: متغیر وابسته

کمترین مربعات : روش انجام

سطح معناداری

آماره t

انحراف معیار

ضرایب

نام متغیر

۰٫۰۰۲۵۶۴

۴٫۵۶۳۲۴۱

۰٫۱۱۲۵۴۶

۰٫۶۵۷۳۴۳

عرض از مبدأ

۰٫۰۰۳۳۶۹

۴٫۸۷۲۳۱۱

۰٫۰۸۴۳۵۲

۰٫۸۷۳۶۹۵

Board Size

۲٫۹۹۲۱۳۴ = آماره دوربین- واتسون

۰٫۸۰۳۲۴۵ = ضریب تعیین

۰٫۷۹۸۲۳۱ = ضریب تعیین تعدیل شده

۰٫۷۷۶۳۴۱ = آماره F فیشر

۰٫۰۰۰۳۷۶ = سطح معناداری

در جدول فوق ضریب ثابت یا همان عرض از مبدأ برابر ۰٫۶۵۷۳۴۳ است و چون سطح معناداری مربوط به آن برابر ۰٫۰۰۲۵۶۴ و کمتر از ۰٫۰۵ است نتیجه می گیریم که این ضریب در مدل رگرسیونی تاثیر دارد. همچنین ضریب متغیر اندازه هیئت مدیره برابر ۰٫۸۷۳۶۹۵ بوده و چون سطح معناداری ان برابر ۰٫۰۰۳۳۶۹ و کمتر از ۰٫۰۵ است پس نتیجه می گیریم که این متغیر نیز در مدل رگرسیونی تاثیر دارد. ضریب تعیین این مدل برابر ۰٫۸۰۳۲۴۵ است. مقدار امار فیشر برای این مدل برابر ۰٫۷۷۶۳۴۱ است و سطح معناداری مربوط به ان برابر ۰٫۰۰۰۳۷۶ و از ۰٫۰۵ کمتر است ‌بنابرین‏ نتیجه می شود که مناسبت مدل پذیرفته می شود. بدین معنا که مدلی که در آن عملکرد شرکت متغیر وابسته و متغیر اندازه هیئت مدیره متغیر مستقل است معنادار است. یکی از شرایط استفاده از رگرسیون به منظور استخراج نتایج نبودن خود همبستگی بین باقیمانده های مدل است. آزمون دوربین – واتسون آزمونی برای بررسی خود همبستگی بین باقیمانده هاست. اگر مقدار اماره این ازمون بین ۱٫۵ تا ۲٫۵ باشد خود همبستگی وجود دارد در جدول فوق چون مقدار اماره این آزمون برابر ۲٫۹۹۲۱۳۴ است پس می توان گفت که خود همبستگی وجود ندارد و میتوان از رگرسیون به منظور استخراج نتایج استفاده کرد. حال که مناسب بودن مدل پذیرفته شد و ضرایب رگرسیونی محاسبه شدند می توان مدل رگرسیونی را به صورت زیر نوشت.

Firm Performance = 0.657343 + 0.873695 Board Size

حال به منظور بررسی اختلاف بین دوره های قبل و بعد از تحریم های اقتصادی از ازمون اماری T استفاده می شود. نتایج این ازمون در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۵) آزمون T تحریم اقتصادی

روش انجام

مقدار

سطح معناداری

آزمون T

۱٫۸۵۴۶۳۲

۰٫۰۱۱۶۵۷

در جدول فوق مقدار آماره آزمون T برابر ۱٫۸۵۴۶۳۲ است و سح معناداری برابر ۰٫۰۱۱۶۵۷ بوده و کمتر از ۰٫۰۵ است، ‌بنابرین‏ نتیجه می گیریم که تفاوت معناداری بین دوره های قبل و بعد از تحریم های اقتصادی وجود دارد.

فرضیه فرعی۱: بین تاثیر اندازه هیئت مدیره بر Q توبین در دوره های قبل و بعد تحریم های اقتصادی تفاوت معناداری وجود دارد.

ضریب همبستگی بین متغیر Q توبین و اندازه هیئت مدیره در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۶) ضریب همبستگی بین متغیر Q توبین و اندازه هیئت مدیره

Q توبین

ضریب همبستگی

Board Size

سطح معناداری

۰٫۸۱۲۲۳۱

۰٫۰۱۱۷۱۷

با توجه به جدول بالا ضریب همبستگی بین متغیر Q توبین و اندازه هیئت مدیره برابر ۰٫۸۱۲۲۳۱ بوده و سطح معناداری برابر ۰٫۰۱۱۷۱۷ و کمتر از ۰٫۰۵ است پس نتیجه می گیریم که متغیر اندازه هیئت مدیره بر Q توبین تاثیر مثبت و معنا دار دارد.

اطلاعات مربوط به تحلیل رگرسیونی در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۷) ضرایب رگرسیونی متغیرها

Q توبین : متغیر وابسته

کمترین مربعات : روش انجام

سطح معناداری

آماره t

انحراف معیار

ضرایب

نام متغیر

۰٫۰۱۲۳۲۴

۳٫۶۱۱۴۵۲

۰٫۰۲۱۴۵۲

۰٫۰۳۲۴۵۳

عرض از مبدأ

۰٫۰۴۳۱۲۶

۳٫۷۸۴۵۳۲

۰٫۰۱۷۶۵۴

۰٫۶۹۷۲۳۱

Board Size

۲٫۷۷۷۸۹۳ = آماره دوربین- واتسون

۰٫۷۹۸۴۵۳ = ضریب تعیین

۰٫۷۶۴۵۳۱ = ضریب تعیین تعدیل شده

۰٫۸۳۵۶۴۲ = آماره F فیشر

۰٫۰۱۷۶۸۳ = سطح معناداری

در جدول فوق ضریب ثابت یا همان عرض از مبدأ برابر ۰٫۰۳۲۴۵۳ است و چون سطح معناداری مربوط به آن برابر ۰٫۰۱۲۳۲۴ و کمتر از ۰٫۰۵ است نتیجه می گیریم که این ضریب در مدل رگرسیونی تاثیر دارد. همچنین ضریب متغیر اندازه هیئت مدیره برابر ۰٫۶۹۷۲۳۱ بوده و چون سطح معناداری ان برابر ۰٫۰۴۳۱۲۶ و کمتر از ۰٫۰۵ است پس نتیجه می گیریم که این متغیر نیز در مدل رگرسیونی تاثیر دارد. ضریب تعیین این مدل برابر ۰٫۷۹۸۴۵۳ است. مقدار امار فیشر برای این مدل برابر ۰٫۸۳۵۶۴۲ است و سطح معناداری مربوط به ان برابر ۰٫۰۱۷۶۸۳ و از ۰٫۰۵ کمتر است ‌بنابرین‏ نتیجه می شود که مناسبت مدل پذیرفته می شود. در جدول فوق چون مقدار اماره آزمون دوربین – واتسون برابر ۲٫۷۷۷۸۹۳ است پس می توان گفت که خود همبستگی وجود ندارد و میتوان از رگرسیون به منظور استخراج نتایج استفاده کرد. ‌بنابرین‏ مدل رگرسیونی را به صورت نوشته می شود.

Q = 0.032453 + 0.697231 Board Size

نتایج آزمون T برای بررسی اختلاف بین دوره های قبل و بعد از تحریم های اقتصادی در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۸) آزمون T تحریم اقتصادی

روش انجام

مقدار

سطح معناداری

آزمون T

۱٫۳۵۹۷۶۵

۰٫۰۰۲۴۳۳

در جدول فوق مقدار آماره آزمون T برابر ۱٫۳۵۹۷۶۵ است و سح معناداری برابر ۰٫۰۰۲۴۳۳ بوده و کمتر از ۰٫۰۵ است، ‌بنابرین‏ نتیجه می گیریم که تفاوت معناداری بین دوره های قبل و بعد از تحریم های اقتصادی وجود دارد.

؟؟؟؟//فرضیه فرعی۲: بین تاثیر اندازه هیئت مدیره بر ROE در دوره های قبل و بعد تحریم های اقتصادی تفاوت معناداری وجود دارد.

ضریب همبستگی بین متغیر ROE و اندازه هیئت مدیره در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۳) ضریب همبستگی بین متغیر ROE و اندازه هیئت مدیره

Board Size

ضریب همبستگی

ROE

سطح معناداری

۰٫۷۳۰۱۱۱

۰٫۰۰۶۰۰۳

با توجه به جدول بالا ضریب همبستگی بین متغیر ROE و اندازه هیئت مدیره برابر ۰٫۷۳۰۱۱۱ بوده و سطح معناداری برابر ۰٫۰۰۶۰۰۳ و کمتر از ۰٫۰۵ است پس نتیجه می گیریم که متغیر اندازه هیئت مدیره بر ROE تاثیر مثبت و معنا دار دارد.

اطلاعات مربوط به تحلیل رگرسیونی در جدول زیر آورده شده است.

جدول(۴-۹) ضرایب رگرسیونی متغیرها

ROE: متغیر وابسته

کمترین مربعات : روش انجام

سطح معناداری

آماره t

انحراف معیار

ضرایب

نام متغیر

۰٫۰۰۰۳۶۵

۲٫۷۳۲۴۵۲

ویگوتسکی (به نقل از لوریا، ۱۳۶۸) این اندیشه را مطرح کرد که منشا حرکت و عمل ارادی، نه در درون موجود زنده و نه تحت تاثیر مستقیم تجربه گذشته است، بلکه منشا حرکت ارادی در تاریخ اجتماعی انسان قرار دارد. در کار، در اجتماعی که سرآغاز تاریخ انسان را مشخص می ‏کند و در ارتباط بین کودک و بزرگسال که مبنای حرکت ارادی و عمل هدفمند است، رفتارهای ارادی و خودخاسته رشد می‌یابند. او معتقد بود که هر کوششی در جهت جست و جوی ریشه‏های زیستی عمل ارادی محکوم به شکست است. به عقیده او مبدأ حقیقی کنش ارادی در دوران ارتباط کودک با بزرگسال نهفته است یعنی زمانی که عملکرد بین دو فرد تقسیم می‏ شود، زمانی که بزرگسال به کودک به صورت شفاهی دستور می‏ دهد که فنجان را بگیر یا توپ اینجا است و کودک از دستور اطاعت می ‏کند، چیزی را که نامش برده شده است برمی‏دارد یا به آن خیره می‏ شود. در مراحل بعدی رشد، کودکی که قبلاً از دستور بزرگسال اطاعت ‌کرده‌است اکنون حرف زدن را فراگرفته است و می‏تواند به خودش دستورات شفاهی دهد رفتار را تابع خود می ‏کند (نگاه کنید به کراین، ۲۰۰۰؛ لوریا و یودوویچ، ۱۹۷۸؛ کوزولین، ۱۳۸۱؛ لوریا، ۱۳۷۳؛ لوریا، ۱۳۷۶؛ قاسم زاده، ۱۳۶۷).

یکی از نظریه‏ هایی که در آن ارتباط بین مهارت‌های روانی ـ حرکتی (حسی ـ حرکتی) و سازگاری را به روشنی بیان ‌کرده‌است نظریه رشد شناختی پیاژه است.

نظر پیاژه در تبیین تحول ذهنی تا حدود زیادی تحت تاثیر آموزش و کارهای اولیه او به عنوان یک زیست‏شناس قرار داشت. ‌بر اساس یافته های پیاژه از زیست شناسی او ‌به این نتیجه دست یافت که کنشهای زیستی برای انطباق با محیط مادی و سازمان‌های محیطی انجام می ‏شوند. همچنین معتقد بود که ذهن و بدن جدا از هم کار نمی‏کنند و قوانین حاکم بر فعالیت ذهنی و روانی، نظیر همان قوانین حاکم بر فعالیت زیستی است. این انتقاد پیاژه را بر آن داشت تا تحول ذهنی را بیشتر به همان روش تحول زیستی، تفسیر و تبینی کند او اعمال شناختی را عملکردهایی می‌دانست که برای سازمان‏دهی محیط و انطباق با آن انجام می ‏شوند. البته این مطلب به هیچ وجه بدین معنی نیست که رفتار ذهنی را کاملاً می‏توان نظیر کنش زیستی دانست، اما می‏توان نتیجه گرفت که مفاهیم مربوط به تحول زیستی می‌توانند در بررسی تحول ذهنی سودمند واقع شوند. در واقع پیاژه ادعا کرد که اصول اصلی تحول شناختی، شبیه همان اصولی هسنتد که در تحول زیستی وجود دارند. پیاژه سازمان دهی و انطباق را در فرایند مجزا نمی‏دانست. برای درک فرایند سازماندهی وانطباق شناخت چهار مفهوم زیر ضروری است:

۱) طرح واره

۲) درون سازی

۳) برون سازی

۴) تعادل جویی

پیاژه معتقد بود که در ذهن نیز ساختارهایی وجود دارد که از این لحاظ می‏توان گفت که بین بدن و ذهن شباهت زیادی وجود دارد. برای کمک به تبیین این موضوع که چرا کودکان (همه اشخاص) پاسخهای نسبتاً ثابتی به محرکها می ‏دهند. از کل طرح‏واره استفاده کرد. طرح‏واره‏ها ساختارهای شناختی یا ذهنی هستند که فرد به وسیله آن ها خود را با محیط پیرامونش منطبق می ‏کند و به آن محیط سازمان می‏ دهد. طرح‏واره‏ها، ساختارهایی محسوب می ‏شوند که می‏توان آن ها را ترجمان ذهنی وسایل انطباق زیستی در نظر گرفت. چون ساختارهای شناختی دائماً در حال تغییر هستند، لذا باید تلاش زیادی جهت رشد و تحول آن ها صورت گیرد. مفاهیم بزرگسالان و کودکان با هم تفاوت دارند زیرا طرح‏واره‏ها که قرینه‏های ساختاری آن ها محسوب می ‏شوند پیوسته در حال تغییرند. طرح‏واره‏های شناختی یک بزرگسال در طرح‏واره‏های حسی ـ حرکتی دوران کودکی وی ریشه دارند. فرایندهای درون سازی و برون سازی مسئول چنین تغییری می‏ باشند (وادزورث، ۱۳۷۸).

از نظر زیستی درون‏سازی به منزله تولید عناصر برونی با ساختهای ارگانیزم است خواه این ساختها به اتمام رسیده باشد خواه در راه تشکیل باشد. پس اگر چنین واضح است که فرایند کلی درون‏سازی متوجه رفتار نیز هست و تنها با زندگی ارگانیک ارتباط ندارد. در واقع هیچ رفتاری حتی اگر برای فرد تازگی داشته باشد، شروع مطلق نیست و همواره با طرح‏واره‏های قبلی پیوند می‏یابد و در نتیجه به درون‏سازی کردن عناصر جدید، در ‌ساخت‌هایی که قبلاً تشکیل یافته اند، اعم از اینکه مانند ‌بازتاب‌ها، فطری یا قبلاً کسب شده باشند، منتهی می‏ گردد. اما اگر در زمینه تحول روانی فقط درون‏سازی نقش داشت، هرگز تغییراتی به وقوع نمی‏پیوست، در نتیجه اکتسابی وجود نداشت حتی تحول. درون‏سازی برای تامین پیوستگی ساختها و تولید عناصر جدید ‌به این ساختها ضروری است. در زمینه زیستی، درون‏سازی هرگز به صورت محض وجود ندارد، بلکه با برون‏سازی همراه است. سازش زیستی همانند سازش شناختی، به منزله تعادل بین درون سازی و برون سازی است. همان‌ طور که گفته شد بدون درون سازی، برون سازی وجود ندارد اما باید قویا در این باب تأکید کرد که بدون برون سازی هم درون سازی وجود ندارد. تعادل تدریجی بین درون‏سازی و برون‏سازی مبین وجود فرایندی نسبتاً اساسی در تحول شناسایی هاست و می‏توان آن را با اصطلاحات میان‏گرایی و میان واگرایی بیان کرد. درون سازی تغییر شکل دهنده ای است که در جریان مراحل حسی ـ حرکتی یا مراحل تجسمی ابتدایی وجود دارد. تغییر شکل دهنده از این نظر که با برون سازیهای کافی همراه نیست و دارای این معنا است که آزمودنی بر اعمال و نقطه نظر خود متمرکز است. در حالی که تعادل جویی تدریجی بین درون‏سازی و برون‏سازی حاصل میان واگذاریهای پی در پی است که به آزمودنی رخصت می ‏دهند خود را بجای اشیا یا سایر آزمودنی‌ها قرار دهد. از این طریق است که اجتماعی شدن و سازگاری حاصل می شود (منصور و دادستان، ۱۳۷۴).

وجود توازن بین درون‏سازی و برون‏سازی را تعادل جویی می‏نامند و در حقیقت تعادل‏جویی، مکانیسمی خودنظم جوست که وجود آن تضمین کننده برقراری تعاملی کارآمد بین کودک و محیط می‏ باشد. تعادل همان توازنی است که بین درون‏سازی و برون‏سازی وجود دارد. عدم تعادل نیز به نابرابری بین درون‏سازی و برون‏سازی است. پس تعادل جویی فرایند حرکت از عدم تعادل به سمت تعادل می‏ باشد. تعادل‏جویی فرایندی خودنظم جوست که اسباب آن را درون‏سازی و برون‏سازی تشکیل می ‏دهند. تعادل‏جویی به تجربه بیرون فرصت می‏ دهد تا در ساختارهای درونی (طرح‏واره‏ها) جذب شود. وقتی عدم تعادل پیش می ‏آید در کودک انگیزش برای جستجوی تعادل (حل مشکل) ایجاد می‏ شود که او را آماده درون‏سازی و برون‏سازیهای بعدی می ‏کند. تعادل حالتی است که ارگانیزم همواره برای رسیدن به آن در تلاش است. ارگانیزم در نهایت، تمام محرکها را درونی‏سازی می ‏کند و این کار را با برون‏سازی یا بدون آن، انجام می‏ دهد. نتیجه این فعالیت‏ها دستیابی به تعادل است. ‌بنابرین‏ تعادل‏جویی را می‏توان حالتی از توازن شناختی تعریف نمود که تحقق آن، در نهایت، وابسته به درون‏سازی است (وادزورث، ۱۳۷۸).

با گسترش دامنه فعالیت شرکت‌ها و نیازبه مدیران متخصص به منظور ، تقویت فرهنگ ‌پاسخ‌گویی‌ و شفافیت اطلاعات در شرکت‌ها و واحدهای اقتصادی که تمام یا بخشی از سرمایه آن ها از سوی سهام‌داران تأمین مالی شده است، مدیرعامل شرکت از اعضاء هیئت مدیره تفکیک شده تا هیچ نوع ابهامی در وظایف این دونهاد مهم در امر راهبری شرکت‌ها به وجود نیاید. شرکت‌ها نه تنها در برابر سهام‌داران ‌ ومالکان و سایر ‌گروه‌های ذینفع مسئولیت دارند بلکه در برابر گروه ذیفع بزرگتری به نام جامعه مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ دارند. ‌بنابرین‏ برای حصول اطمینان از ایفای مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ بنگاه‌های اقتصادی در مقابل عموم و افراد ذینفع، بایستی نظارت و مراقبت کافی به عمل آید. اعمال نظارت و مراقبت در این زمینه مستلزم وجود ساز و کارهای مناسبی است. از جمله این ساز و کارها ، طراحی و اجرای نظام حاکمیتی مناسب در شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی است.

۲-۴-۱- معرفی شرکت سهامی

از شرکت‌هایی که در ماده ۲۰ قانون تجارت به آن اشاره شده، شرکت سهامی است. ماده۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷ این شرکت را به دو نوع تقسیم ‌کرده‌است: شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام. شرکت سهامی شرکتی است که حداقل از سه نفر تشکیل و در آن سرمایه به سهام مساوی تقسیم می‌شود و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها‌ است(قانون تجارت، ۱۳۴۷). قانون تجارت ۱۳۱۱ تصریح کرده بود که شرکت سهامی شرکتی است که برای امور تجارتی تشکیل می‌شود(ماده۲۱).‌ درماده یک در لایحه قانونی ۱۳۴۷، تصریح شده است که «شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است و شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می‌شود، ولو این که موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد»(ماده۲). در شرکت سهامی به صاحبان سرمایه، «صاحبان سهم» یا «سهامدار» گفته می‌شود؛ کسانی که سهام آنان، به ویژه در شرکت‌های بزرگ و شرکت‌هایی که در سازمان بورس و اوراق بهادار حضور دارند، پیوسته دست به دست می‌شود؛ امری که شرکت سهامی را از شرکت با مسئولیت محدود مجزا می‌کنند شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می‌شود: شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص. شرکت‌هایی که مؤسسان آن ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند، «شرکت سهامی عام» و شرکت‌هایی که تمام سرمایه آن ها در موقع تأسیس منحصراًً به وسیله مؤسسان تأمین می‌گردد، «شرکت سهامی خاص» نامیده می‌شوند(ماده ۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷).

شرکت‌ سهامی دارای شخصیت حقوقی مستقل از سهام‌داران است و توسط هیات‌مدیره منتخب سهام‌داران اداره می‌شود. طبق ماده ۵۱ قانون تجارت مصوب۱۳۱۱، رابطه مدیران و شرکت رابطه وکیل و موکل توصیف شده است(اسکینی،۱۳۸۹). از خصوصیات عقد وکالت این است که با فوت و حجر هر یک، از وکیل و موکل باطل می‌شود(ماده ۶۷۸ قانون مدنی) و حدود اختیار در حوزه تفویضی به او می‌باشد. در حالی که هیات‌مدیره یک شرکت چنین وضعیتی ندارد. چون مدیران توسط اکثریت سهام‌داران حاضر در جلسه انتخاب می‌شوند نه تمام سهام‌داران و همچنین مدیران با فوت و حجر شرکای و یا سهام داران، عزل نمی‌شوند(کامران‌زاده، ۱۳۸۰، ۱۹).

برخی از صاحب‌نظران معتقدند که رابطه مدیران و شرکت رابطه نمایندگی است، چون نماینده قانونی(مانند ولی‌قهری) در رابطه با شرکت، نیازی به اراده مستقل کلیه سهام‌داران برای اعطای نیابت برای نمایندگی خویش ندارد. بر اساس نظریه نمایندگی و رابطه قراردادی بین مدیر و شرکت، مدیر حق دارد که به ‌نام و به حساب شرکت در حدود موضوع آن و در حیطه مقررات اساسنامه و مجمع عمومی فعالیت کند و اعمال وی شرکت را متعهد سازد نه شرکا را(کامران‌زاده، ۱۳۸۰،۲۱).

۲-۵-اداره شرکت سهامی

ماده ۴۸ قانون تجارت۱۳۱۱ مقرر کرده بود: «شرکت سهامی به واسطه یک یا چند نفر نمانیده موظف یا غیرموظف که از میان شرکا به سمت مدیری و برای مدت محدودی معین شده و قابل عزل می‌باشند اداره خواهد شد». هر گاه مدیریت شرکت به دو یا چند نفر واگذار می‌شد، مدیران باید یک نفر را از میان خود به سمت رئیس انتخاب می‌کردند(ماده ۴۹ قانون تجارت). این شخص مدیر عملی شرکت بود و با اشخاص ثالث به نمایندگی از طرف شرکت عمل می‌نمود(اسکینی،۱۳۸۹).

طبق ماده ۱۰۷ لایحه اصلاح قانون تجارت ۱۳۴۷، اداره شرکت به عهده هیات‌مدیره منتخب سهام‌داران است. به عبارت دیگر، قانون‌گذار در لایحه قانونی ۱۳۴۷ به اداره جمعی شرکت به وسیله مدیران جنبه قانونی داده و پیش‌بینی ‌کرده‌است که اداره شرکت سهامی بر عهده هیات‌مدیره است و هیات‌مدیره باید حداقل یک شخص حقیقی را به مدیریت عامل شرکت انتخاب کند که در برابر اشخاص ثالث به نمایندگی از طرف شرکت حق امضا داشته باشد. همچنین بر اساس ماده ۱۱۸ این قانون، در حدود موضوع شرکت به‌جز موضوعاتی که به موجب قانون تجارت اخذ تصمیم و اقدام در باره آن ها در صلاحیت خاص مجمع عمومی است، مدیران شرکت دارای کلیه اختیارات لازم برای اداره شرکت می‌باشند. ‌بنابرین‏ اعضای هیات‌مدیره در انجام وظایف خود می‌بایست موضوع فعالیت شرکت و صلاحیت‌های مجامع عمومی صاحبان سهام را رعایت کنند. در ضمن، با ملاحظه ماده ۱۲۵ این قانون مبنی بر اینکه؛ «مدیرعامل شرکت در حدود اختیاراتی که توسط هیات‌مدیره به او تفویض شده است نماینده شرکت محسوب و از طرف شرکت حق امضاء دارد»، به نظر می‌رسد هیات‌مدیره فقط حق دارد قرارداد را تصویب کنند و انعقاد و امضاء آن به عهده مدیرعامل است(دمرچیلی و همکاران،۱۳۸۳). لذا مدیرعامل نماینده شرکت است و از طرف شرکت حق امضا دارد و رعایت حدود صلاحیت ایشان نیز ضرورت دارد.

۲-۵-۱-ترکیب هیئت مدیره

مطالعات روان سنجی بعدی بعضی موارد را ‌به این ساختار سه عاملی اضافه کرد و مقیاس وابستگی به پاداش را به خرده مقیاس وابستگی به پاداش ناشی از وظیفه و وابستگی به پاداش اجتماعی تقسیم کرد (ثریا اسلام دوست، ۱۳۹۱).

مزاج و نوخواهی (نوجویی) در نوجوانان مصرف کننده ی مواد

بررسی ارتباط بین این دو سیستم نظریه پردازانه برای کسب اطلاعات بیشتر در اصطلاحات بدیع طلبی^[۸۴] یا ترک طلبی^[۸۵] یک عامل توصیف کننده است صورت پذیرفته است. این فرضیه چنین بیان می‌دارد که تمایل به جستجوی چیزهای جدید، تنوع طلبی و تجربه هیجان عاملی است که در ترکیب با محیط و شرایط محیطی و دیگر ارشادهای شخصی، خطر مصرف مواد و دیگر مشکلات رفتاری را افزایش می‌دهد. این رویکرد از روی مطالعات مربوط به بزرگسالان گرفته شده و توسط تئوری های روانی- زیست شناسی حمایت شده است (کلونینجر و زاکرمن^[۸۶] ۱۹۹۴، به نقل از اسلام دوست، ۱۳۹۱).

تحقیقات بر روی حیوانات یافته های این پژوهش را حمایت ‌کرده‌است. تحقیقات نشان داده که نوجویی و تحرک طلبی نوجوانان که بدیع طلب و تحرک طلب هستند رابطه ی متقابلی با مصرف مواد دارد.

یکی دیگر از نظریه ها، مربوط به ابعاد مزاج و خطر مصرف مواد است.

پژوهش های مختلف چرخه هایی بین ابعاد شخصیت (مزاج) و خطر مصرف مواد است. تحقیقات نشان داده که اندازه گیری خصوصیات و ویژگی های مزاجی در دوران اولیه زندگی پیش‌بینی کننده مؤثر در مصرف مواد در بزرگسالی است.

مطالعات مختلف ارتباط معناداری بین ابعاد مزاج و مصرف مواد در نوجوانی پیدا کردند، همچنین مشخص شد که ابعاد شخصت رابطه معناداری با توانایی خود کنترلی^[۸۷] به عنوان یک عامل پیش‌بینی کننده دارد، این یافته ها بر اساس تئوری های^[۸۸] زیست محیطی رشد شخصیت است.

۲-۹-۳ مدل عصب، روان دارو شناختی کلونینجر

این مدل از نظریه سیستم مغز گرفته شده است و بیان می‌دارد که ابعاد مزاج نسبت به دیگر سیستم های نظام مهندسی که ثبات و پایایی بعضی رفتارها در سنین اولیه را سبب می‌شوند، برای اندازه گیری شخصیت مناسب تر و قابل دسترس تر هستند. به همین علت طبیعی است اگر انتظار یک ارتباط نزدیک بین سازه‌های نظریه های مزاج و مدل کلونینجر داشته باشیم و اینکه هر دوی آن ها متغیرها با خود کنترلی مرتبط هستند ( چیزی که توسط مدل اپی ژنیک رشد شخصیت فرض شده است)

۲-۹-۴ ویژگی های شخصیتی مرتبط با وابستگی به مواد^[۸۹]

برخی از نظریه پردازان معتقدند که بسیاری از افراد به دلیل داشتن شخصیت اعتیاد گرا و خصوصیات روانی- شخصیتی، بیشتر در معرض خطر وابستگی به مواد قرار دارند. اشخاصی که بیشتر در معرض خطر هستند، اغلب نارسائی های روانی و شخصیتی عدیده ای را نشان می‌دهند که احتمالاً دارای یک شالوده ی زیست شناختی است و اثر غیر مستقیم بر ایجاد مخاطره می‌گذارد.

در این ارتباط کلونینجر، مطرح کرد که عامل سه نظام مستقل ژنتیکی، عصبی و زیست شناختی در CNS (سیستم های فعال سازی رفتاری، بازداری رفتاری و نگهداری رفتاری)، زمینه ی الگوهای منحصر به فرد پاسخ رفتاری به تجربه نو، پاداش و تنبیه است. این الگوهای پاسخ، موجب اختلاف شخصیت بهنجار و به همان اندازه، ایجاد اختلال شخصیتی و رفتاری، از جمله الکلیسم و سایر مصرف های مواد می شود (برگرفته از کاویانی، ۱۳۸۲).

به علاوه، فعال سازی رفتاری عبارت است از فراخوانی رفتار در پاسخ به پدیده‌های نو و نشانه های پاداش یا رهایی از تنبیه.

برخی از نظریه پردازان معتقدند که بسیاری از افراد به دلیل داشتن شخصیت اعتیادگرا^[۹۰] و خصوصیات روانی- شخصیتی، بیشتر در معرض خطر وابستگی به مواد قرار دارند.در این ارتباط کلونینجر، مطرح کرد که تحمل سه نظام مستقل ژنتیکی، عصبی و زیست‌شناختی در CNS(سیستم‌های فعال سازی رفتاری، بازداری رفتاری و نگهداری رفتاری )، زمینه الگوهای منحصربه‌فرد پاسخ رفتاری به تجربه نو، پاداش و تنبیه است. این الگوهای پاسخ، موجب اختلاف شخصیت بهنجار و به همان اندازه، ایجاد اختلال شخصیت و رفتاری، از جمله الکیسم وسایر سوء مصرف مواد می‌شود (برگرفته از کاویانی، ۱۳۸۲ ).

بعلاوه، فعال سازی رفتاری عبارت است از فراخوانی رفتار در پاسخ به پدیده‌های نو و نشانه های پاداش یا رهایی از تنبیه. بر این اساس افراد در چنین فعالیت‌های رفتاری که «نوجویی »نامیده می‌شود، با هم متفاوت هستند بازداری رفتاری در پاسخ به نشانه های تنبیه یا فقدان پاداش ۵۰ می‌شود. ‌بنابرین‏، افراد به لحاظ قابلیت بازاری رفتاری، که «آسیب پرهیزی» نامیده می‌شود، با یکدیگر تفاوت دارند رفتاری که در گذشته تقویت دریافت ‌کرده‌است ، حتی در شرایطی که در تقویت ادامه نداشته باشد، نیز تکرار می‌شود افراد در میزان این تداوم رفتاری که پس از قطع تقویت وجود دارد و «پاداش وابستگی» نامیده می‌شود، نیز با هم تفاوت دارند (کلونینجر، ۱۹۹۱).

همچنین کلونینجر(۱۹۸۷) بر شخصیت به عنوان عامل مستعد کننده اعتیاد تمرکز دارد. طبق نظریه سه بعدی ، سه بعد اساسی چون نوجویی ، اجتناب از آسیب و وابستگی به تقویت و آسیب‌پذیری نسبت به اعتیاد دخالت مستقیم دارد (برگرفته از کاویانی، ۱۳۸۲).

به‌طورکلی، در رویکردهای جدید شخصیتی برای وابستگی به مواد، سه مرحله در فرایند اعتیاد وجود دارد:

۱- مصرف ماده به جهت لذت‌بردن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲- عادت کردن به مقدار مصرف اولیه و افزایش توان آن به جهت کسب مجدد لذت یا احساسات مثبت و خوشایند.

۳- مصرف مواد جهت جلوگیری از بروز علائم ترک است تا لذت‌بردن (مصرف می‌کنند تا ‌نمی‌روند).

در بعضی از منابع روان‌شناسی، برای وابستگی به مواد سه مرحله نام برده شده است که عبارتند از :

۱) شروع مصرف که به دلایل گوناگون است مثل سائقی برای کاوش تجارب جدید یا کنجکاوی ، تشویق دوستان و غیره که در آن با لذت‌های ماده آشنا می‌شوند.

۲) شک و تردید مصرف کننده باعث می‌شود که به ادامه مصرف شک کند و عاقبت بقیه معتادان و مصرف‌کنندگان برایش تداعی شود.

۳) در این مرحله عده ای از معتادان از وضعیتی که در آن قرار گرفته‌اند، ناراحت می‌شوند و شروع به ترک می‌کنند اما ترک اعتیاد مجدد خود پس از نخستین ترک ممکن است رخ دهد، در اثر مشکلی است که فرد در مقابل آن احساس ناتوانی می‌کند و مجدداً به ماده مخدر پناه می‌آورد و اعتیاد دوباره شروع می‌شود.

اکثریت معتادان یا افرادی هستند که دارای اختلالات شخصیتی می‌باشند،و در اثر تماس و ارتباط با سایر معتادان به اعتیاد کشیده می‌شوند. اکثر معتادان افرادی هستند که از نظر عاطفی، کودکانه، نابالغ، پرخاشگر و مهاجم هستند و برای تسکین فشارها و مشکلات روانی خود از مواد استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، پیروان این دیدگاه افراد وابسته به مواد را افرادی با مشکلات شخصیتی معرفی می‌کنند که هم موجب گرایش به مواد و مصرف آن می‌شود و هم راه حل مشکلات خود را در استفاده از مواد جستجو می‌کنند. اما، در دیدگاه‌های جدید (دولیکو^[۹۱]، ۱۹۹۷) شخصیت خاص برای مصرف‌کننده قائل نیستند و عده ای نیز مرتبط هستند که شخصیت خاص، علت وابستگی نیست بلکه معلول آن است.